شارانىڭ شىمىلدىعىن تۇرگەن ساياساتتانۋشى قازاقستانداعى شەكارالىق ارىپتەستىك قاۋىمداستىعىنىڭ وكىلى، مارات شيبۇتوۆتىڭ پىكىرىنشە وداق ىشىندەگى ينۆەستيسيا اۋقىمىنىڭ تومەن بولۋىنىڭ بىرنەشە سەبەبى بار.
«ايتالىق، ءدال ءقازىر قازاقستاندا ينۆەستيسيا قۇيتىن كوزدەر مۇلدەم جوق. ونىڭ ىشىندە بوس تۇرعان ءىرى كەن ورىندارى مۇلدە جوق. مۇناي كەنورنى اتىمەن جوق. ازداعان ۋران وندىرەتىن ورىندار عانا قالعان. الايدا ءدال قازىرگى تاڭدا ۋران الەمدىك نارىقتا سۇرانىسقا يە ەمەس. ەۋرازيالىق وداقتىڭ ءوز ىشىندەگى ينۆەستيسيالىق احۋال نەگە ءماز ەمەس دەسەڭىزدەر، وسى وداققا بىرىككەن ەلدەر بىر-بىرىنە ءتيىمدى بولاتىنداي ينۆەستيسيالىق جاعداي جاساۋعا قۇلىق تانىتپاي وتىر» دەيدى ول.
«بالاما» الەۋمەتتىك زەرتتەۋلەر ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى اندرەي چەبوتاريەۆتىڭ ايتۋىنشا وداققا بىرىككەن ەلدەردىڭ ينۆەستيسيالىق احۋالىنىڭ ماردىمسىز بولۋىنىڭ بىرنەشە سەبەبى بار.
«مەنىڭشە، مۇنىڭ كوپتەگەن سەبەپتەرى بار. سونىڭ ءبىرى – ورتاق ينۆەستيسيالىق جوبالاردىڭ بىرىگىپ اسىرۋعا نەگىز بولاتىن تەتىكتەر جوقتىڭ قاسى. ونىڭ ۇستىنە قۇرىلعانىنا ءبىراز جىل بولسا دا ەۋرازيالىق وداقتىڭ ورتاق ەكونوميكالىق نارىق رەتىندە قۇرىلا الماعانىن مويىنداۋىمىز كەرەك. ورتاق قارجى، گاز جانە مۇناي، مۇناي ونىمدەرى نارىعىن تەك 2025 جىلعا قاراي قۇرعالى وتىر وداقتاس ەلدەر.
ال وزگە ىستە ءالى دە بولسا كەدەرگىلەر كوپ. شەكتەۋلەپ كوپ.
بۇدان بولەك ەۋروپا وداعى ءالى كۇنگە دەيىن ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداقتى ساۋدا-ەكونوميكالىق ارىپتەستىككە نەگىز بولاتىن ۇيىم رەتىندە قاراستىرىپ وتىرعان جوق»، – دەدى ول.
China center جۇڭگو زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى ءادىل كاۋكەنوۆتىڭ پىكىرىنشە وداق اياسىندا اياقسىز قالعان جوبالار ونداپ، جۇزدەپ سانالادى.
«نەگە دەيسىزدەر عوي؟ سەبەبى، ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق ءالى كۇنگە دەيىن ناقتى ەكونوميكالىق نارىق رەتىندە قالىپتاسقان جوق، الداعى ۋاقىتتا دا قالىپتاسۋى نەعايبىل دەپ سانايمىن. سەبەبى، وداققا بىرىككەن ەلدەردىڭ مەنتاليتەتىندە ۇلكەن ايىرماشىلىق بار. مۇنى ءبىزدىڭ شەنەۋنىكتەردىڭ مالىمدەمەسىنەن-اق اڭعارۋعا بولادى. وداققا بىرىككەن ەلدەردىڭ بارلىعى قازىرگى تاڭدا وزدەرىنىڭ كاسىپكەرلەرىن قىزعىشتاي قورعاۋدا. ويتكەنى ەشكىم ەشكىمگە ەسەسىن جىبەرگىسى جوق. رەسەيلىك تەكسەرۋشىلەردىڭ قازاقستاندىق ونىمدەردىڭ وتۋىنە ءتۇرلى شەكتەۋلەر قويىپ، توسقاۋىل جاساۋى سونىڭ ناقتى دالەلى» دەدى ول.
ءوز كەزەگىندە ساياساتتانۋشى رۋستام بۇرناشيەۆ: «ينۆەستيسيا دەگەنىمىز نە؟ ول جۇمىس ورىندارىن قۇرۋعا جاردەمدەسە مە؟ ماسەلە وسىندا. ايتالىق، وسى كۇنگە دەيىن ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداققا كىرگەن ەلدەر قانشا بىرىككەن كاسىپورىن قۇردى؟ ولاردىڭ جۇمىسى قالاي ءجۇرىپ جاتىر؟ ولار قانشا ادامدى جۇمىسپەن قامتىپ وتىر؟ جالپى مۇنداي تاقىرىپتاردى جۇرتقا جەتكىزگەندە ولاردىڭ پايداسىن ەجىكتەپ ءتۇسىندىرۋىمىز كەرەك» دەگەن پىكىر ءبىلدىردى.
وتىرىستى تۇيىندەگەن ساياساتتانۋشى زامير قاراجانوۆتىڭ پىكىرىنشە، ءبىز رەسەيدى ەڭ نەگىزگى ساۋدا سەرىكتەسىمىز ەمەسپىز.
«2018 جىلى ءبىزدىڭ ەل رەسەيدىڭ ەڭ ءىرى 5 ساۋدا سەرىكتەسىنىڭ قاتارىنا ەنبەي قالدى. بۇل ساناتتا 4ء-شى ورىندا بەلارۋس تۇر. بىلتىر مينسك 34 ملرد. دوللارعا تەڭ ساۋدا جاساعان. ال ءبىزدىڭ ەلدىڭ ساۋدا-ساتتىعى 20 ملرد-قا دا جەتكەن جوق. ءبىزدىڭ ەكونوميكانى شيكىزاتقا تاۋەلدىلىكتەن ارىلتىپ، ءارتاراپتاندىرۋ قاجەت» دەدى ول.
