قازاقستاندا كۇنباعىس مايى تاعى قىمباتتاۋى مۇمكىن، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz informburo.kz-كە سىلتەمە جاساپ.
23 قىركۇيەكتە ءماجىلىس وتىرىسىندا دەپۋتاتتار تاعى دا كۇنباعىس ءدانىن ەكسپورتقا شىعارۋداعى كەدەندىك باجدى الىپ تاستاۋ باستاماسىن كوتەردى.
الايدا مۇنداي قادام الەۋمەتتىك ماڭىزى بار ازىق-تۇلىك تاۋارى – كۇنباعىس مايىنىڭ باعاسىن كۇرت قىمباتتاتاتىنىن ءتۇسىنىپ وتىر ما؟ جاقسى نيەتپەن جاسالعانىمەن، ويلانباي قابىلدانعان شەشىم قاراپايىم قازاقستاندىقتاردىڭ قالتاسىنا اۋىر سالماق سالماق. مۇنىڭ سالدارى تۋرالى ۇلتتىق مايلى داقىلداردى قايتا وڭدەۋشىلەر قاۋىمداستىعى (ۇمقق) ءتۇسىندىرىپ بەردى.
الەمدە ماي قىمباتتاپ جاتىر، ءبىراق قازاقستاندا باعا تۇراقتى
فاو دەرەكتەرىنە سايكەس، سوڭعى ەكى ماۋسىمدا (2023 قىركۇيەك – 2025 تامىز) وسىمدىك مايلارىنىڭ الەمدىك باعاسى 40%-عا وسكەن. ەۋروپادا كۇنباعىس مايىنىڭ قۇنى 44%-عا كوتەرىلگەن. ال قازاقستاندا 2023 جىلدان بەرى ماي زاۋىتتارىنان شىعاتىن كوتەرمە باعا ليترىنە 730 تەڭگەدەن اسپاي تۇر (جەتكىزۋ قۇنىن قوسپاعاندا).
ۇمقق مۇشەلەرى ىشكى نارىقتاعى باعا تۇراقتىلىعىنا جاۋاپكەرشىلىك الىپ، ساۋدا جانە ينتەگراسيا مينيسترلىگىمەن، اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىمەن مەموراندۋمعا قول قويىپ، ءۇش جىل قاتارىنان باعانى ۇستاپ تۇر.
“بيىل تامىزدا قاۋىمداستىق ينفلياسيالىق قىسىم قاۋپىنە جەدەل ارەكەت ەتىپ، بۇكىل ەل بويىنشا ءليترىن 745 تەڭگەدەن (جەتكىزۋمەن قوسا) 7 ملن ليتر تازارتىلعان كۇنباعىس مايىن جەتكىزدى. ال ءماجىلىس دەپۋتاتتارى قولداۋدىڭ ورنىنا، باعالاردى قىمباتتاتىپ، حالىققا اۋىرتپالىق اكەلەتىن باستامالار ۇسىنىپ وتىر. بۇل شەشىم مايدىڭ ءليترىن 1200 تەڭگەگە دەيىن قىمباتتاتىپ، ىشكى نارىقتا تاپشىلىق تۋعىزۋى مۇمكىن”، – دەيدى ۇمقق.
ءبىز نە جوعالتۋىمىز مۇمكىن؟
ماي-توقىما سالاسى – قازاقستان ەكونوميكاسىنداعى ەڭ قارقىندى دامىپ جاتقان باعىتتاردىڭ ءبىرى. 2024/25 ماركەتينگتىك جىل قورىتىندىسى بويىنشا ەلىمىزدە 740 مىڭ توننادان استام كۇنباعىس مايى ءوندىرىلدى. بۇل – تاۋەلسىز قازاقستان تاريحىنداعى رەكورد.
2026–2027 جىلدارعا 61،6 ملرد تەڭگەنىڭ ينۆەستيسيالىق جوبالارى جوسپارلانعان، بۇل تۇراقتى جۇمىس ورىندارىن اشىپ، ونىمدىلىكتى ارتتىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. 2025 جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن سەمەي مەن شقو-دا ەكى ءىرى ماي وڭدەۋ جوباسى ىسكە قوسىلادى. جاڭا قۋاتتىلىق جىلىنا 231 مىڭ توننا ماي وڭدەۋگە جەتەدى.
وسىنىڭ ارقاسىندا:
- ماي ءوندىرىسى مەن قايتا وڭدەۋ تەرەڭدىگى ارتادى؛
- شەتەلدىك ينۆەستيسيالار قازاقستانعا تارتىلىپ جاتىر؛
- جاڭا جۇمىس ورىندارى اشىلادى؛
- يمپورتقا تاۋەلدىلىك ازايادى؛
- ينفلياسيانى تەجەۋگە ۇلەس قوسىلادى؛
- دايىن ءونىم ەكسپورتى ارقىلى شەتەل ۆاليۋتاسى تۇسەدى؛
- قۇس جانە مال شارۋاشىلىعى، قۇراما جەم، كونديتەر جانە تاماق ونەركاسىبى قاتار داميدى.
بۇل كورسەتكىشتەردىڭ بارلىعى پرەزيدەنت قويعان مىندەتتەرمەن ۇندەس: اگروونەركاسىپ كەشەنىندەگى قايتا وڭدەۋ ۇلەسىن 70%-عا جەتكىزۋ، ەكسپورتتى ارتتىرۋ، ينفلياسياعا قارسى كۇرەسۋ جانە ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ.
2024 جىلى اگروونەركاسىپ ەكسپورتى 5،1 ملرد دوللاردى قۇراپ، ونىڭ 52%-ى قايتا وڭدەلگەن ءونىم ۇلەسىنە ءتيدى. ماي-توقىما سەكتورى اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىنىڭ ەكسپورتىنىڭ تورتتەن ءبىرىن بەرىپ، ستراتەگيالىق ماڭىزدى سالا ەكەنىن دالەلدەدى. قازاقستان كۇنباعىس مايىن ەكسپورتتاۋ بويىنشا الەمدىك توپ-10-عا ەنىپ، 2023–2024 جىلدارى 8-ورىنعا شىقتى. سونداي-اق ەلىمىز كۇنباعىس كۇنجاراسىن ەو-عا ەكسپورتتايتىن ءۇش ءىرى جەتكىزۋشىنىڭ قاتارىنا كىردى جانە ورتالىق ازياداعى سۇرانىستى تولىق قامتاماسىز ەتىپ وتىر.
كورشىلەردىڭ تاجىريبەسى نە دەيدى؟
ۇمقق دەپۋتاتتارعا كورشىلەس ەلدەردىڭ تاجىريبەسىن زەرتتەۋدى ۇسىندى. مىسالى، رەسەيدە مايلى داقىلداردىڭ بارلىعىنا دەرلىك ەكسپورتتىق باج سالىنادى: كۇنباعىس دانىنە – 50% (تونناسىنا كەمىندە 330 ەۋرو)، راپسقا – 30% (كەمىندە 165 ەۋرو)، سوياعا – 20% (كەمىندە 100 ەۋرو)، زىعىر دانىنە – 10%.
وزبەكستاندا 2020 جىلدان باستاپ ماقتا شيكىزاتىن سىرتقا شىعارۋعا تىيىم سالىنعان. بۇل شەشىم ىشكى نارىقتى ماقتا مايىمەن قامتاماسىز ەتۋگە، توقىما كلاستەرىن دامىتۋعا جانە قايتا وڭدەلگەن ءونىم ەكسپورتىن ارتتىرۋعا باعىتتالعان.
