– قايىرلى كۇن، ايدوس اعا! 2020 جىل ءسىز ءۇشىن ايتۋلى جاڭالىقتارعا تولى. جۇيرىك ۋاقىت ءسىزدى ءومىردىڭ بيىك بەلەسى 70 جاسقا الىپ جەتتى. ءسىزدى جاڭا جاسىڭىزبەن قۇتتىقتاي كەلە سۇحباتىمىزدى باستايىق. بالالىق شاققا ساياحات جاساساق. بالا ايدوس قانداي بولدى؟
– ونى ەندى ايدوستان سۇراماۋ كەرەك شىعار. بالانىڭ ءبارى – بالا. ءبىز كەيدە ايتامىز «ول بالا كەزدەن تالانتتى ەدى، ول تۋما تالانت ەدى»، – دەپ. ءبىراق ونداي ەشقاشان بولمايدى. ول – جاراتىلىستىڭ زاڭى. بالانىڭ ءبارى بىردەي بولىپ تۋادى. قازاقتا مىناداي ءسوز بار:
جاقسىدان جامان تۋادى،
ءبىر اياق اسقا العىسىز.
جاماننان جاقسى تۋادى،
ادام ايتسا نانعىسىز.
بالا ورتاعا بايلانىستى قالىپتاسادى. ايدالادا جالعىز بالا ول جابايى بولىپ وسەدى. كوپتىڭ اراسىندا وسكەن بالا باۋىرمال بولىپ وسەدى. مەن ءوزىمدى كوپشىل باۋىرمال بالا بولدىم دەپ ايتا الامىن.
– ونەر الەمىندەگى العاشقى قادامىڭىز ەسترادا-سيرك كوللەدجىندە باستالدى. بىزگە كوپ سىرى بەيمالىم ايدوس اعا قانداي ستۋدەنت بولدى؟ ستۋدەنتتىك ومىردەگى قىزىقتى وقيعالارمەن بولىسسەڭىز...
– بىرگە بىتە قايناسىپ جۇرگەن ستۋدەنتتىك شاقتا قانداي ستۋدەنت بولعانىمدى دوستارىم ايتا الاتىن شىعار. سىرت كوز سىنشى عوي. ول كەزدە ءالى 17 جاستامىن. اۋىلدان كەلگەن ورىسشا بىلمەيتىن بالامىن. ۇلكەن قالانى كورمەگەننەن بە، ايتەۋىر جاسىل اعاشقا تولى الماتى ورمان سياقتى كورىنەتىن. ادامدار ورماندا ءومىر سۇرەدى ەكەن دەپ تاڭىرقاي قارايتىنمىن. وقۋعا ءتۇستىم. مەن وقىعان توپ وتە جاقسى بولدى. گۇلجيھان گالييەۆنا، ءىلياس وماروۆ سىندى جاقسى ادامدارمەن سۇحباتتاستىم. قايرات بايبوسىنوۆ، قاپاش قۇلىشيەۆا، جانىبەك كارمەنوۆ، لۇقپان ەسەنوۆ، جۇماعازى قوسانوۆ سىندى مىقتى انشى-كۇيشىلەرمەن زامانداس بولدىم. سول توپتاعىلارمەن تاريحتا اتى قالعان «گۇلدەر» ءانسامبلىن جاسادىق. مەن كوركەمسوز شەبەرلىگىنە وتە جاقىن بولدىم. اڭگىمە وقيعالاردى، قارا ولەڭ وقىعاندى ۇناتاتىنمىن. كوپتەگەن كەشتەردە جۇرگىزۋشى دە بولدىم. مۇحتار شاحانوۆتىڭ ولەڭدەرىن وقىعاندى ۇناتاتىنمىن. مادەنيەت سارايىندا 3000 ادامعا كونسەرت بەرەتىنبىز.
– ءومىرىڭىز ونەرمەن تىعىز بايلانىستى. ونەردە وكىنگەن كەزىڭىز بولدى ما؟
– ادام جاراتىلىسى قۇبىلمالى. تابيعاتقا ۇقسايدى: قىس پەن جاز، ىستىق-سۋىق، اق پەن قارا، قۋانىش پەن رەنىش ءبارى بىرگە جۇرەدى عوي. مەن شالقىپ كەرەمەت ءومىر ءسۇردىم دەپ ايتا المايمىن. مەنىڭ دە رەنجىگەن ساتتەرىم بولدى. ول ادامعا ۇلكەن قۇلشىنىس بەرەدى. ءبارى جاقسى بولعان جەردە ءبىر نارسە دۇرىس ەمەس دەگەن ءسوز. ادام اسا قاتتى قۋانىپ شاتتانۋعا دا، اسا قايعىعا بەرىلىپ تۇڭىلۋگە دە بولمايدى.
– تەاتر – تاريح، تەاتر – حرام، تەاتر – ىزدەنىس دەپ ەدىڭىز. تەاتردان ءوزىڭىزدى تابا الدىڭىز با؟
– تەاتردىڭ مەنى تابۋى نەعايبىل. ءبىراق مەن تەاتردى تاپتىم. مەنىڭ ەڭ ۇلكەن جەڭىسىم – ءوزىمدى تاپتىم. مىسالى، ءومىر بويى ونەردە ءجۇرىپ، ءوزىن تابا الماعان ارتىستەر بار. ال وعان جەتۋ ارمان. ءوزىڭ سۇيگەن ونەردىڭ قۋانىشىنا شاتتانىپ، وكىنىشىنە كۇيە الماۋ – قاسىرەت. مەن ءوز جۇمىسىمنان راقات الامىن.
– شەراعاڭنىڭ «مادەنيەتتىڭ مايەگى – كىتاپ» دەگەن ءسوزى بار. ءار قازاق وقۋى ءتيىس 3 كىتاپتى اتاڭىز.
– مەن ساحنادا جاستايىمنان ۇلىلاردى وينادىم. اباي قۇنانبايەۆ، تۇرار رىسقۇلوۆ، ماحامبەت وتەمىس ۇلى، احمەت بايتۇرسىنوۆ سىندى تۇلعالاردى وقىدىم. جانە ولار مەنىڭ مەكتەبىم بولدى. مەن بۇل تۇلعالاردى وقي كەلە، وزىمە كوپ دۇنيە اشتىم.
– ساياسات – ەل قامىن، ادام مەن قوعامدى رەتتەۋشى قۇرال. قازىرگى ساياسي احۋالعا كوزقاراسىڭىز قالاي؟
– «سەن ساياساتپەن اينالىسپاساڭ، ساياسات سەنىمەن اينالىسادى» دەگەن ءسوز بار. ادام جالعىز ءوزى قۇرلىقتا ءومىر سۇرمەيدى عوي. سوندىقتان ساياساتقا ءجيى ارالاسامىز. اسىرەسە، اكتەرلەر ساياساتتى مىقتى ءبىلۋى ءتيىس. سەنىڭ ءار ويىنىڭنان حالىق قاي قوعامدى كورسەتىپ، سول قوعامنىڭ ويىن كورسەتەتىنىڭدى ءتۇسىنىپ وتىرۋى ءتيىس. ەسكى قوعامدى قازىرگى زامانعا اكەلەمىز. ءبىزدىڭ ەڭ باستى جەڭىسىمىز – تاۋەلسىزدىك. ەگەمەندى ەل بولۋ – ول ءار ەلدىڭ ماڭدايىنا جازىلا بەرمەگەن باقىت. ءبىز كوپتىڭ الدى بولماساق تا ورتاسىندا كەلە جاتقان ەلمىز. شۇكىر!
– قوعامدا كۇرمەۋلى ماسەلەلەر جەتەرلىك. سولاردىڭ ءبىرازى تەاتر تورىندە ساحنالانىپ ءجۇر. ءسىز جارىققا شىعارۋدى ارمان ەتكەن تۋىندى بار ما؟
– پرەزيدەنتىمىز ق.ج. توقايەۆتىڭ «اباي 175 جىلدىعى» وتە مىقتى جوبا. دىنگە، تاريحقا، ۇلتقا نەمقۇرايدىلىقتىڭ الدىن الۋ ماقساتىندا ۇيىمداستىرىلىپ جاتىر. ابايدى وقۋ ارقىلى فيلوسوفيالىق بارلاۋ جاساۋعا بولادى. ابايدى حالىققا باسقاشا كورسەتۋ، جاڭاشا باعىتتا شىعارۋ ويدا بار.
– جاقسى اكتەر، تانىمال ءارتىس، ۇيدە اكەسىز! ۇرپاق تاربيەسىندە ءسىز قانداي قاعيدالاردى ۇستاناسىز؟
– ابايعا قۇنانبايدىڭ ايتقان وسيەتتەرىن وقىپ وستىك. مەنىڭ بالالارىما ءجيى ايتاتىن اقىلىم: «ەلىڭە يە بول! تىلىڭە يە بول! جەرىڭە يە بول! دىنىڭە يە بول!»
– بالا ايدوستىڭ بارلىق ارماندارى ورىندالدى ما؟
– ادام ەشقاشان تويمايدى عوي. جاقسى ءبىر نارسەنى كورسە قايتا كورگىسى كەلەدى. ءبىراق اللاعا شۇكىر، ءتاۋبا!
– جولىڭىزدى قۋىپ، ونەر تابالدىرىعىن اتتايىن دەپ جاتقان جاس بۋىنعا ايتار كەڭەسىڭىز؟
– قازاق پاتريوتتىق سەزىمىنەن ايىرىلىپ بارادى. وزگە ەلدە وقىما دەمەيمىن. وقى، ىزدەن! ءبىراق سول ءبىلىمىڭدى ەلىڭە اكەل، ەلىڭدى كوگەرت! جاپوندار ءبىزسىز دە جاپون! امەريكالىقتار ءبىزسىز دە امەريكان. قازاعىڭدى كوتەرۋ – قاسيەت. ەلدى كوتەرۋ پارىزىمىز!
– ۋاقىتىڭىزدى ءبولىپ، سۇحبات بەرگەنىڭىزگە كوپ راقمەت!
تولەباي تاڭسامال
ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ جۋرناليستيكا
فاكۋلتەتىنىڭ 4-كۋرس ستۋدەنتى
