قوعام بولعان سوڭ، كوزقاراستىڭ ەكىگە جارىلىپ تۇراتىنى زاڭدىلىق. جاسىراتىنى جوق، ادەپكىدە ءبىزدىڭ ەلدە دە ەرىكتىلەر توپ قۇرىپ باستاعاندا، مۇنى ءبىر ەرمەك ىزدەگەندەردىڭ ءىسى دەگەندەر دە بولدى. ولار جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانداردىڭ، قىزمەت كورسەتۋ تەتىگىن ۇستاپ تۇرعان شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ دە، قاراپايىم تۇرعىنداردىڭ دا نازارىنان تىس قالىپ جاتاتىن شارۋانى تىندىرا الاتىنىن شىن تۇسىنگەنىمىز – كەشەگى ۆيرۋس جايلاعاندا جاپپاي كارانتينگە جاپقان كەزەڭ.

 

ۆولونتەرلىك قوزعالىس قالاي دامىدى؟

 

مىنە، سول ەكى جىلداي ءارى-سارى كۇي كەشىرگەن پاندەميا كەزەڭى ءبىزدىڭ مەملەكەتكە دە ۆولونتەرلار قوزعالىسىن دامىتۋ قاجەت ەكەنىن ۇقتىردى. وسى باعىتتاعى جۇمىس اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ مينيسترلىگى مىندەتتەرىنىڭ بىرىنە اينالعانى دا، بەكەر ەمەس.

جالپى، جەتىمىن جىلاتپاي، جەسىرىن قاڭعىرتپاي، تىرلىگى تۇرالاعانعا اسارلاتىپ كومەك بەرىپ، جىلۋ جيناپ جاتاتىن قازاق حالقىنا ەرىكتىلەردىڭ ءىسى تاڭسىق ەمەس. تەك ءقازىر ەل بولىپ، جيىلىپ كورسەتەتىن قولداۋ-كومەكتىڭ بۇل تۇرىنە ارنايى اتاۋ بەرگەنى بولماسا.

ال الەمدە كومەك كورسەتۋدىڭ قوعامدىق سيپاتى 1600 جىلى ۆولونتەرلىك اتاۋ الىپ، ارنايى قوزعالىس رەتىندە باعالانادا باستادى. سول شاقتا سوعىس كەزىندە مايدانعا ءوز ەركىمەن سۇرانىپ بارعانداردى ەرىكتىلەر اتاعان. كەيىن ەرىكتى كومەكتىڭ اۋقىمى كەڭەيىپ، قوعامنىڭ كەز كەلگەن سالاسىنداعى كوپتىڭ كۇشىن قاجەت ەتەتىن جۇمىستارعا كومەك بەرۋشىلەر ۆولونتەرلەر دەپ رەسمي اتالاتىن بولدى.

حح عاسىردىڭ باسىندا ەۋروپادا ۆولونتەرلىك قوزعالىستى دامىتۋدىڭ قاجەتتىلىگى ارتتى. 1920 جىلى انگليا، گەرمانيا جانە شۆەسيانىڭ ەرىكتىلەر ۆەردۋنا جانىنداعى اۋىلدى قايتا قالپىنا كەلتىرۋگە اتسالىستى. سوعىستان قيراعان ەلدى مەكەندى قالپىنا كەلتىرۋگە باعىتتالعان باستاما قوزعالىس رەتىندە باعالانىپ Service Civil International دەگەن اتاۋعا يە بولدى.

1934 جىلى S.C.I. ءتورت ەۋروپالىق ۆولونتەر ءۇندىستانداعى كەدەيلەرگە كومەكتەسۋگە اتتاندى. ولار British Volunteer Programme، US Peace Corps، Deutsche Entwiklungsdienst سەكىلدى ۇيىمنىڭ باستاماشىلارى ەدى.

جاس ۆولونتەرلەردىڭ ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستان كەيىن ۆارشاۆا ورتالىعىن قايتا سوعۋ، باتىس ەۋروپاداعى قيراعان قالالاردى قايتا قالپىنا كەلتىرۋ، يۋگوسلاۆياداعى Bratsvo-Edinstvo كولىك ماگيسترالىن قۇرۋ جۇمىستارىنا قاتىسقانى تاريحتان بەلگىلى.

ەرىكتىلەردىڭ ەرىكتى ءىسى بىرنەشە ەلدى بىرىكتىرىپ، حالىقارالىق دەڭگەيگە كوتەرىلگەن كەزى – 1970 جىل. وسى شاقتا بۇۇ جانىنان  «بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ ۆولونتەرلەرى» دەگەن اتاۋمەن حالىقارالىق ۇيىم قۇرىلعانى تاريحتان ءمالىم. وسىلايشا ءوزىنىڭ بار ەكەنىن الەمگە ايگىلەگەن ۇيىم قۇرىلعان 5 جەلتوقساندا حالىقارالىق ۆولونتەرلەر كۇنى رەتىندە اتالىپ وتە باستادى.

قازاقستان 1991 جىلى حالىقارالىق ۇيىمدارعا، بۇۇ-عا مۇشە بولعان سوڭ ەرىكتىلەر قوزعالىسى باعدارلاماسىن قابىلدادى. ال ۆولونتەرلىك قىزمەت تۋرالى زاڭ 2016 جىلى شىقتى. بۇل ەرىكتىلەر قوزعالىسىنىڭ كەڭ قانات جايۋۋىنا سەپتىگىن تيگىزدى. ءقازىر مۇنداي ۇيىمداردىڭ سانى 200-گە جەتتى. ولار بۇگىندە ءىرى قالالار مەن اۋىلداردا قايىرىمدىلىق ءىس-شارالاردىڭ باسى-قاسىندا ءجۇر.

الەۋمەتتىك زەرتتەۋلەر كورسەتكەندەي، مەملەكەتىمىزدەگى ەرىكتىلەر ۇيىمدارىنىڭ قىزمەتى كوبىندە الەۋمەتتىك ماسەلەرگە، جانۋارلارعا قامقورلىق كورسەتۋگە باعىتتالعان. ۇلكەن ءىس-شارالار كەزىندە دە سولار جۇمىلدىرىلادى. ۇلتتىق باعىتتاعى ۆولونتەرلىك قىزمەت تە كەڭ قانات جايىپ كەلەدى.

 

«مەيىرىمدى جەتىسۋ» ەرىكتىلەرىنىڭ ەرىكتى ءىسى

 

دەرەككە سۇيەنسەك، الماتى وبلىسى بويىنشا 97 ۆولونتەرلىك ۇيىم مەن 8300 ۆولونتەر رەسمي تىركەلگەن ەكەن. سونىڭ ىشىندە 90-نان استام ۇيىم الەۋمەتتىك باعىتتا قىزمەت كورسەتەدى. اتاپ ايتساق، قارت ادامدارعا، الەۋمەتتىك جاعدايى تومەن، سونداي-اق از قامتىلعان مۇقتاج وتباسىلارعا ازىق-تۇلىك، دارى-دارمەك پەن كومىر تاراتىپ، كومەك كورسەتىپ ءجۇر. سونىڭ ءبىرى –  «مەيىرىمدى جەتىسۋ» ەرىكتىلەرى.

بۇل ۇيىمنىڭ فرونت-كەڭسەسىنىڭ ۆولونتەرلەرى بيىل قاڭتار ايىندا ەنگىزىلگەن توتەنشە جاعداي كەزىندە ەلگە بەلسەندى قىزمەت كورسەتتى. ولاردىڭ جۇمىسىنىڭ قارقىن العانى دا وسى كەز. سول قاڭتاردان بەرى «مەيىرىمدى جەتىسۋ»  473 الەۋمەتتىك جاعدايى تومەن وتباسىعا، ارداگەرلەر مەن جالعىزباستى قارتتارعا گۋمانيتارلىق كومەك كورسەتىپتى.

«مەيىرىمدى جەتىسۋ» ءفرونت-وفيسىنىڭ قاڭتاردان باستاپ، كەيىن دە وبلىس ورتالىعىنىڭ كوشەلەرىن تازارتۋشى كوممۋنالدى قىزمەتكەرلەرگە ارناعان «كەل، ءشاي ىشەيىك» اتتى قايىرىمدىلىق اكسياسى قوعامعا ۇلكەن سەرپىلىس بەرگەنىن ايتا كەتۋ كەرەك. ماسەلە ەرىكتىلەردىڭ تاراتقان ىستىق ءشاي جانە بالىشتەر دە ەمەس. بۇل باستاما ەرىكتى تۇردە قاراپايىم ەڭبەك ادامىنىڭ جاساپ جۇرگەن قىزمەتىن باعالاۋعا شاقىرۋىمەن قۇندى ەدى.

باستاماشىلدىقپەن كوزگە تۇسكەن ۆولونتەرلەر ۇيىمىنىڭ ءبىرى – «Green help» كومانداسى. بۇل توپ «Birgemiz: Ayala» جوباسىن جۇزەگە اسىرۋدى قولعا الۋدا.

 

«Birgemiz: Ayala»  جوباسى

 

«Birgemiz: Ayala»  جوباسىنا  «ازاماتتىق باستامالاردى قولداۋ ورتالىعى» كەاق قولداۋ كورسەتۋدە. ماقسات – قوعامدا ەكىۇداي كوزقاراس قالىپتاستىرعان قاراۋسىز قالعان ءۇي جانۋارلارىن قورعاۋ.

قولدا بار مالىمەتتەرگە سۇيەنسەك، قاڭعىباس جانۋارلارعا قورعاۋعا ارنالعان ءىس-شارالاراعا جىلىنا 2000 ۆولونتەر ءوز ۇلەستەرىن قوسادى ەكەن. ولاردىڭ جارتىسىنان كوبى جاستار بولسا، بۇل ىستە تاجىريبەسى بارلارى 50-گە جۋىق.

ەرىكتىلەر جىل سايىن جۇزگە جۋىق جانۋاردى قۇتقارۋدى كوزدەيدى. وسى ماقساتتا ولار ءتيىستى ۇيىمدارمەن كەمىندە بەس مەموراندۋم جاساسقان. مۇنداي ۆولونتەرلىك باستامالاردى ىسكە اسىرۋعا جىل سايىن 30 شاعىن گرانت بولىنەتىن كورىنەدى. ۆولونتەرلەر مۇنىمەن شەكتەلمەي، ءۇيسىز جانۋارلاردىڭ ماسەلەسىن شەشۋ ءۇشىن ءتۇرلى اكسيالار ۇيىمداستىرىپ وتىرادى.

جالپى بۇگىندە ۆولونتەرلىك باستامالارعا مەملەكەتتىك ورگاندار قولداۋ كورسەتە باستاعانى بەلگىلى. وسى جىلى الماتىدا قازاقستاننىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن كەلگەن ۆولونتەرلىك ۇيىمداردىڭ كونگرەسى ءوتۋى – سونىڭ كورىنىسى.

كونگرەستە ءار وڭىردەن كەلگەن ەرىكتىلەر ۇيىمدارى «Birgemiz» جوباسى اياسىنداعى ارىپتەستىكتى، ورتاق جوسپارلاردى جانە ءوزارا ىنتىماقتاستىعىمىزدى تالقىلادى. الداعى جوسپارلارىمەن ءبولىستى. ءتۇرلى باعىتتا جۇمىس ىستەيتىن بەلسەندىلەر بىرىگىپ، بىر-بىرىنە قولداۋ كورسەتۋگە ۋاعدالاستى.

جالپى ەرىكتىلەردىڭ بەلگىلى ءبىر باستامانىڭ توڭىرەگىندە توپتاسۋىنىڭ ءوزى مەيىرىمدىلىك پەن قايىرىمدىلىقتان تۋىندايدى ەمەس پە؟! دەگەنمەن، اينالاسىنا قايىرىمى بار جاننىڭ قولداۋعا مۇقتاج جانعا كومەكتەسسەم دەگەن نيەتىنىڭ بارى جەتكىلىكسىز.

ويتكەنى زامان وزگەردى. كوزقاراستار باسقا. كەي كەزدەردە قايىرلى ءىسىڭنىڭ ارعى جاعىندا ىزگى نيەتتىڭ عانا جاتقانىن سوزبەن ايتۋ جەتكىلىكسىز. ونداي جاعدايدا بۇل ۆولونتەرلىك كومەك ەكەنىن دالەلدەيتىن قۇجاتتىڭ، ونىڭ زاڭ شەڭبەرىندە ىسكە اسىرۋعا بولاتىنىن كورسەتەتىن قۇقىقتىق جۇيە قالىپتاسقانىن ايتۋعا تۋرا كەلەتىن ساتتەر كەزدەسىپ قالىپ جاتادى. مۇنداي شاقتا سىزگە بەلگىلى ءبىر بىلىكتىلىك، ومىرلىك تاجىريبە قاجەت ەكەنىن تۇسىنەسىز. سول ءۇشىن ۆولونتەرلىك قىزمەتپەن اينالىسۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن زاڭدى ءبىلۋ كەرەك.

 

قايىرىمدىلىق ىستەردى دە قورعايتىن قۇقىقتىق جۇيە قاجەت

 

سونىمەن 2016 جىلى ۆولونتەرلىك قىزمەت تۋرالى زاڭ قابىلداندى.  بۇل قۇجات 4 تاراۋ، 19 باپتان تۇرادى. ۆولونتەرلىك قىزمەتتىڭ ماقساتى زاڭدىق تۇرعىدا وسىلايشا ايقىندالىپ، جۇزەگە اسىراتىن مىندەتتەر بەلگىلەندى.

ەلدەگى ەرىكتىلەردىڭ قىزمەتى مەن تۇرلەرى زاڭنامالىق تۇرعىدا قورعالۋى ونىڭ قىزمەتىن جاڭا دەڭگەيگە كوتەرگەنىن ايتۋىمىز كەرەك. بۇل ءوز كەزەگىندە ۆولونتەرلىك قىزمەتتىڭ بارلىق وڭىردە تىڭ سەرپىنمەن دامۋىنا ىقپال ەتتى.

ال ناتيجەسى قانداي دەيسىز بە؟! ايتالىق، استانا قالاسىندا سوڭعى 10 جىلدا ۆولونتەرلىك قوزعالىس قارقىن الدى. اي سايىن ۆولونتەرلىك قوزعالىسقا قاتىساتىن جاستاردىڭ قاتارى 30-40 مىڭعا جەتتى. بەيرەسمي ستاتيستيكاعا سۇيەنسەك، بەلسەندى 5 مىڭ ۆولونتەر اپتاسىنا 2-3 ءىس-شاراعا قاتىسادى ەكەن.

ەلوردالىق ەرىكتىلەر ۇيىمدارىنىڭ ىشىندە ەكولوگيالىق باعىتتا قىزمەت كورسەتەتىندەرى دە بار. ولار تازالىقتى ساقتاۋعا، اعاش وتىرعىزۋعا بەلسەندى قاتىساتىن توپتار. سونداي-اق سالاۋاتتى ءومىر ءسۇرۋ باعىتىندا دا قىزمەت ەتەتىن قوزعالىستار جەتەرلىك.

اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ مينيسترلىگىندە تىركەلگەن دەرەككە سۇيەنسەك، جامبىل وبلىسىندا 13 ۆولونتەرلىك ۇيىم بار. ال ونىڭ قۇرامىندا 12،1 مىڭعا جۋىق ەرىكتىسى بار. توپتار سانى –  154. ولار جىلىنا شامامەن 800-گە جۋىق ءتۇرلى ۆولونتەرلىك اكسيا مەن ءىس-شارالار ۇيىمداستىرادى ەكەن.

مينيسترلىك ۆولونتەرلىك قىزمەتتى قولداۋ ءۇشىن ۇلتتىق ۆولونتەرلىك جەلىسىمەن بىرلەسىپ، ءاربىر وڭىردە «BIRGEMIZ» ۆولونتەرلەردىڭ فرونت-وفيستەرىن قۇرعانى بەلگىلى. بۇل وفيستەر ەرىكتىلەر ۇيىمدارىنا ءتيىستى گرانتتىق قارجىلاندىرۋ كوزدەرى ارقىلى ءتيىستى قارجىنى ۇتىپ الىپ، ونى ىسكە جاراتۋدىڭ جولىن كورسەتىپ وتىر. سونىڭ ارقاسىندا وڭىرلەردە ۆولونتەرلىك بويىنشا گرانتتارعا وبلىستىق قارجىلاندىرۋ 12 ميلليون تەڭگەگە جەتكەن.

بۇل جوبانىڭ اۋديتورياسى كەڭەيە باستاعانىن جامبىل وڭىرىندەنى مويىنقۇم اۋدانىندا دا ۆولونتەرلەردىڭ ءفرونت-وفيسى بەلسەندى جۇمىس ىستەپ جاتقانىنان اڭعارۋعا بولادى. سونىڭ ناتيجەسىندە شالعاي اۋداندا 6 ۇيىم تىركەلىپ، ءقازىر تۇراقتى نەگىزدە 299 بەلسەندى ۆولونتەر جۇمىس جۇرگىزۋدە.  بيىلدىڭ وزىندە اۋدان ۆولونتەرلەرى «قامقورلىق» اكسياسى اياسىندا اۋداننىڭ ەلدى مەكەندەرىندە 10 از قامتىلعان وتباسى ءۇشىن قايىرىمدىلىق كومەك كورسەتكەن.

 

قوزعالىستى دامىتۋدىڭ جەتى باعىتى

جالپى ەلدە ۆولونتەرلىكتى دامىتۋدىڭ جەتى باعىتى ايقىندالعان. اتاپ ايتساق، ءبىلىم بەرۋ، مەديسينالىق، ەكولوگيالىق ۆولونتەرلىك، ومىرلىك قيىن جاعدايعا تاپ بولعان ادامدارعا تالىمگەرلىك، تەحنوگەندىك اپاتتاردى، توتەنشە جاعدايلاردى جويۋ كەزىندەگى ەرىكتىلىك، قارت ادامدارعا، ارنايى كۇتىم كورسەتىلەتىن مەكەمەلەردە جۇرگەن ادامدارعا، ەرەكشە قاجەتتىلىكتەرى بار ادامدارعا كومەك كورسەتۋ، سونداي-اق رۋحاني-مادەني جانە تاريحي قۇندىلىقتاردى ساقتاۋ بويىنشا كورسەتىلەتىن ەرىكتىلەردىڭ قولداۋ-كومەگى.

جوعارىدا ايتىپ وتكەنىمىزدەي، ەلدەگى ۆولونتەرلىك قىزمەتتىڭ قاجەتتىگى ايقىندالعانى – كارانتين تالاپتارى كۇشەيگەن جانە توتەنشە جاعداي ەنگىزىلگەن كەزەڭدەر. بۇعان دەيىن حالىقارالىق ماڭىزى بار رۋحاني-مادەني، سپورتتىق ءىس-شارالاردى ۇيىمداستىرۋ مەن وتكىزۋ كەزىندە عانا كوپشىلىك ەرىكتىلەردىڭ كۇش-جىگەرىنىڭ قانشالىقتى ماڭىزدى ەكەنىن كورىپ كەلسە، بۇل شاقتاردا جۇرت شىن مانىسىندە ولاردىڭ قولداۋ-كومەگىن ايقىن سەزىندى.

مىنە، وسىدان كەيىن ۆولونتەرلەردىڭ جۇمىس جۇيەسىن دامىتۋ ءۇشىن «Event-ۆولونتەرلىك» جوباسى قابىلداندى. وسى جوبا شەڭبەرىندە ەرىكتىلەردىڭ قىزمەتىن ۇيلەستىرۋگە ادىستەمەلىك-قۇقىقتىق كەڭەس بەرۋ ماسەلەسى شەشىمىن تاۋىپ، وقىتۋ كۋرستارى ۇيىمداستىرىلدى.

مۇنداي ادىستەمەلىك ترەنينگتەر جۇيەسىن ۇلتتىق ۆولونتەرلىك جەلىسى دە قولعا الىپ، Qazvolunteers.kz پلاتفورماسى قۇرعان بولاتىن. وسى پلاتفورما بويىنشا بۇل ۇيىم وڭىرلەردى تۇگەل ارالاپ، وقۋشىلارىنان باستاپ، ودان جوعارى توپتى تۇگەل قامتىپ، ترەنينگتەر وتكىزدى. جالپى ەرىكتىلەر جۇمىسىنىڭ العاشقى الىپپەسىنەن تارتىپ، جۇمىس جۇيەسىن ۇيلەستىرۋدىڭ جولى مەن جوسىعىن ۇيرەتتى.