رەسەي باتىستىڭ سانكسيالارىنا جاۋاپ رەتىندە، ەۋروپادا ءوزىن قولدايتىن پارتيالار مەن ساياسي تۇلعالاردىڭ قاراسىن كوبەيتە باستادى. رەسەيگە قۋاتتى قولداۋ كورسەتكەن ەلدەردىڭ ءبىرى – پروۆوسلاۆتىق گرەكيا. وسى ەلدىڭ اسىرەسولشىل دەپ تانىلعان «سيريزا» پارتياسى بيلىك باسىنا كەلدى. ءسويتىپ، ونىڭ باسشىسى الەكسيس سيپراس ەلدىڭ پرەمەر-مينيسترى بولىپ سايلاندى. بۇل پارتيا رەسەيگە قولداۋ كورسەتىپ، ەۋرووداقتىڭ سانكسيالارىنا قارسى شىعۋعا كىرىستى.

ەۋروپالىق ساراپشىلار «سيريزا» پارتياسى مەن كرەملدى ەۋرووداق پەن ەۋروينتەگراسياعا قارسى مۇددە مۇڭداس، ماقساتتاس ەتىپ تۇر دەگەن پىكىر ايتادى. پوستسوسياليستىك ەلدەر ىشىندە ەكونوميكالىق دامۋى مەن ساياسي جۇيەسىن دەموكراتيالاندىرۋ تۇرعىسىنان باسقا كورشىلەرىنە قاراعاندا وق بويى وزىپ كەلە جاتقانى ەلدىڭ ءبىرى – چەحيا. وسى ەلدىڭ پرەزيدەنتى ميلوش زەمان – كرەملدىڭ ساياساتىن قىزۋ قولداپ جۇرگەندەردىڭ ءبىرى. ەۋروپالىق زەرتتەۋشىلەر ميلوش زەمان پرەزيدەنتتىك سايلاۋ ناۋقانى كەزىندە رەسەيدىڭ «لۋكويل» كومپانياسىنىڭ چەحياداعى كەڭسەسىنەن قوماقتى قارجى العانىن ايتادى.

كرەمل، ارينە، گرەكيا مەن چەحيا سياقتى الەۋەتى تومەن ەلدەرمەن شەكتەلىپ وتىرعان جوق. فرانسياداعى اسىرەوڭشىل «ۇلتتىق فرونت» پارتياسىنىڭ ليدەرى مارين لە پەن حانىمدى پۋتين رەجيمى مەن ماسكەۋ ساياساتىنىڭ ىقپالدى قولداۋشىسى ءارى جاناشىرى دەۋگە بولادى. ايتا كەتەيىك، بۇل پارتيا «فرانسيا – فرانسۋزدار ءۇشىن» دەگەن ۇراندى ستراتەگيالىق ماقساتى سانايدى. سونداي-اق، مارين لە پەن فرانسيا ءۇشىن ەۋروينتەگراسيانىڭ پايداسىنان زيانى كوپ دەپ سانايتىن ساياسي تۇلعا. جۋىردا فرانسۋز اقپارات قۇرالدارى مارين لە پەننىڭ پارتياسى كرەملگە ءتيىستى سانالاتىن ورىس-چەح بانكىسىنەن 9 ميلليون دوللار كولەمىندە نەسيە العانىن جازدى. ال وسى «ۇلتتىق فرونت» پارتياسىنىڭ نەگىزىن سالعان مارين حانىمنىڭ اكەسى – جان-ماري لە پەننىڭ شۆەيسارياداعى ەسەپ-شوتىنا ورىستىڭ «ۆنەشەكونومبانكى» 2 ميلليون دوللار اۋدارعانى جايلى دا دەرەكتەر جاريالاندى.

بريتانيا اقپارات قۇرالدارى كرەملدىڭ ەل پارلامەنتى لوردتار پالاتاسىنىڭ مۇشەلەرىن قارجىلاي قولداپ كەلە جاتقانىن جازىپ جاتىر. لورد پيتەر تراسكوتتىڭ «گازپروم» كومپانياسىنان، سونداي-اق، كەزىندە توني بلەر ۇكىمەتىندە مينيستر لاۋازىمىندا بولعان لورد پيتەر ماندەلسوننىڭ ورىس وليگارحتارى ولەگ دەريپاسكا مەن ۆلاديمير ەۆتۋشەنكوۆتىڭ قارجىلىق قۇرىعىنا تۇسكەنىن ساراپشىلار اشىق ايتۋدا. 2013 جىلى لورد پيتەر تراسكوتت ءپۋتيندى نوبەل سىيلىعىنا ۇسىنعان بولاتىن. بريتانيانىڭ بۇرىنعى قارجى ءمينيسترى پول ماينەرس رەسەيدەگى ەڭ باي وليگارحتاردىڭ ءبىرى اليشەر ۋسمانوۆقا تيەسىلى «مەگافون» كومپانياسىنىڭ ديرەكتورلار كەڭەسىنىڭ مۇشەسى ەكەنى تاعى بار.

فرانسياداعى اسىرەوڭشىل «ۇلتتىق فرونت» پارتياسىنىڭ ليدەرى مارين لە پەن حانىمدى پۋتين رەجيمى مەن ماسكەۋ ساياساتىنىڭ ىقپالدى قولداۋشىسى ءارى جاناشىرى دەۋگە بولادى. ايتا كەتەيىك، بۇل پارتيا «فرانسيا – فرانسۋزدار ءۇشىن» دەگەن ۇراندى ستراتەگيالىق ماقساتى سانايدى. سونداي-اق، مارين لە پەن فرانسيا ءۇشىن ەۋروينتەگراسيانىڭ پايداسىنان زيانى كوپ دەپ سانايتىن ساياسي تۇلعا. جۋىردا فرانسۋز اقپارات قۇرالدارى مارين لە پەننىڭ پارتياسى كرەملگە ءتيىستى سانالاتىن ورىس-چەح بانكىسىنەن 9 ميلليون دوللار كولەمىندە نەسيە العانىن جازدى. ال وسى «ۇلتتىق فرونت» پارتياسىنىڭ نەگىزىن سالعان مارين حانىمنىڭ اكەسى – جان-ماري لە پەننىڭ شۆەيسارياداعى ەسەپ-شوتىنا ورىستىڭ «ۆنەشەكونومبانكى» 2 ميلليون دوللار اۋدارعانى جايلى دا دەرەكتەر جاريالاندى.

كرەملدىڭ قۇرىعىنان گەرمانيا دا قۇتىلا الماپتى. گەرمانيانىڭ راديكالدىق سانالاتىن ۇلتتىق-دەموكراتيالىق پارتياسى مەن «گەرمانيا ءۇشىن بالاما جول» پارتياسى بۇگىندە ماسكەۋدىڭ ىرقىنان شىعا المايتىن ۇيىمعا اينالعان.

جوعارىدا اتى اتالعان اسىرەوڭشىل نەمەسە سولشىل پارتيالار بۇگىندە ءوز ەلدەرىنىڭ ساياساتى مەن دامۋ باعىتىن ايقىنداپ، بيلىك باسىندا وتىرعان پارتيالار ەمەس. نەگىزىنەن بۇل پارتيالار – ءوز ۇكىمەتتەرى مەن ەۋرووداقتىڭ ساياساتىن جۇرگىزەتىن بريۋسسەلگە وپپوزيسيالىق باعىت ۇستانعان. ءبىراق بۇل پارتيالاردىڭ داۋىسى مەن ءدۇمپۋى جەر جارماسا دا، ءوز ەلدەرىندەگى تۇرعىنداردىڭ قوعامدىق پىكىرىنە ىقپال ەتۋگە الەۋەتتى.

ساياسي تەرمينولوگيادا قۇپيا اگەنتتەر مەن وپاسىز ساتقىنداردى، داعدارىستى جاعداي كەزىندە ەل ىشىندە ۇرەي تۋعىزىپ، ديۆەرسيالار جاسايتىن، جالپى، ءوز ەلىنىڭ مۇددەسىن ەمەس، قارجى ءۇشىن نەمەسە يدەولوگيالىق ۇندەستىگىنە وراي باسقا ەلدىڭ ساياساتىن قولدايتىن كۇشتەردى «بەسىنشى كولوننا» نەمەسە «بەسىنشى لەك» دەپ اتايدى. كرەمل باتىس ەلدەرىندە وسىنداي «بەسىنشى كولوننانى» قارجىنىڭ كۇشىمەن جاساقتاپ جاتىر. كەزىندە امەريكا دا 5 ميلليارد دوللار قارجى جۇمساپ، وسى «بەسىنشى كولوننانىڭ» كومەگىمەن كييەۆتە توڭكەرىس جاساعانى جونىندە اقپارات كوپ. ساياسي پارتيالار مەن ءىرى ىقپالدى تۇلعالاردى قارجىعا الداۋسىراتىپ، ءوز مۇددەسى جولىندا پايدالانۋ ديپلوماتيا مەن بارلاۋ قىزمەتتەرىنىڭ بۇرىننان كەلە جاتقان ءتاسىلى. ريمدىكتەر: «ۇستىنە التىن ارتقان ەسەكتىڭ الماس قامالى جوق» دەيدى. سول قارجىنىڭ كومەگىمەن تەك قامالدار الىنباي، تالاي مەملەكەتتىك توڭكەرىستەر جاسالۋدا.

oinet.kz