ميلوراد پاۆيچ «پەيزاج، ناريسوۆاننىي چاەم» اتتى كىتابىندا وقىرمانعا مىنانداي قاراپايىم سۇراق قويادى: «ەگەر ادام اينادان بولمەدە ءىلۋلى تۇرعان ساعاتقا قاراسا، قانداي ۋاقىتتى كورەدى؟».
...مەن ءپاۆيچتىڭ كىتابىنداعى وسى سويلەمدى وقىعاندا بولمەدەگى ساعات 16:25ء-تى كورسەتىپ تۇرعان. ايناعا قاراما-قارسى ءىلىنىپ تۇرعان ساعاتقا اينادان قاراپ ەدىم 19:35ء-تى كورسەتتى. اينانىڭ بەر جاعىنداعى جانە «ار جاعىنداعى» ۋاقىتتىڭ ايىرماشىلىعى: 3 ساعات 10 مينۋت. دالىرەگى، اينانىڭ ارعى جاعىنداعى ۋاقىت 3 ساعات 10 مينۋتقا العا وزىپ كەتكەن. بالكىم، ءبىز، شىنىندا دا، ءوز ۋاقىتىمىزدان ارتتا قالىپ قويعان شىعارمىز....
... بۇرىن مەن «ۋاقىت دەگەنىمىز – مەنىڭ جانارىمداعى الەم» دەپ ويلايتىنمىن. مەن ىلعي دا ۋاقىتتى ساعىنىپ جۇرەم. ماسكەۋدە تۇرىپ جاتقالى ۋاقىتقا دەگەن ساعىنىشىم كۇشەيگەن ۇستىنە كۇشەيە ءتۇستى.
پاۆيچ: «كاكوي چەرەز سۆوە ستەكلو تى ۆيديش مەنيا ي ۆيجۋ لي يا يمەننو تەبيا» دەپ سۇرايدى تاعى دا.
P.S. ءبىز ءبارىمىز بىر-بىرىمىزگە ءوز «اينامىز» ارقىلى قارايمىز. ءتىپتى ءوزىمىزدى دە ءوز ىشىمىزدەگى اينامىز ارقىلى كورگىمىز كەلەدى. بيلىككە دە ۇزاق جىل اينا ارقىلى قاراپ كەلدىك. اينانى شەتكە ىسىرىپ، بيلىككە تۋرا قاراپ ەدىك، ءبارى شاتاسىپ كەتىپتى، باياعىدا... ارينە، قوقىستان ۋتوپيا ىزدەپ جۇرگەنىمىزدى بۇعان دەيىن دە بىلدىك. تولەرانتتى جاقسى كورەتىن بولمىسىمىز بار، ساياسي جۇيە دەگەندەي اينادان قاراعاندى دۇرىس كوردىك...
قازاق قوعامى – حاوس. ءبىزدىڭ قوعامنىڭ و باستا سىرتقا شىققان جاراسى ىشكە ءتۇسىپ كەتتى. ءبىراق ول – ءبىزدىڭ عانا قوعامىمىز. ونىڭ دياگنوزىن ءوزىمىز عانا بىلەمىز. «قوعامدى انالاردان تازالاۋ كەرەك، مىنالاردىڭ كوزىن قۇرتۋ كەرەك» دەي بەرمەي، سىرقات قوعامدى قالاي ەمدەيمىز؟» دەگەن سۇراققا دا جاۋاپ ىزدەپ قويعان دۇرىس-اۋ. «ولاردىڭ» كوزىن قۇرتقانىمەن ولاردىڭ ورنىن باساتىندار ءوسىپ شىقپاسىنا كىم كەپىل؟
رۋحاني قۇلدىراۋعا ۇشىراعان قوعامىمىزدى اۋرۋىنان قايتسەك ايىقتىرا الامىز؟ ءارقايسىمىز وزىمىزدەن باستايىقشى. ەڭ قاراپايىم نارسەدەن باستايىقشى. مىسالى، فەيسبۋكتا جاسىمىز بار، جاسامىسىمىز بار ءارتۇرلى تەستەن ءوتىپ، ناتيجەسىن جىلتىڭداتىپ سالا بەرمەيىكشى. ءيا، ءبارىمىز دە شارشاپ ءجۇرمىز، تەستەن ءوتىپ، وتىرىك تە بولسا، الدانعىمىز كەلەدى. تۇسىنەم. ءبىراق ءبىر جاريالاۋعا بولادى، ەكى جاريالاۋعا بولادى، ءۇش جاريالاۋعا بولادى، ونىنشى رەت... بۇل – ەلدىڭ كوز الدىندا جۇرگەن ادامداردىڭ ءوزىن رۋحاني دامىتۋ مەن قۇلدىراۋدىڭ اراسىنداعى اراقاشىقتىقتى ۇستانا المايتىنىن كورسەتپەي مە؟
توبىرلىق مادەنيەت ءبىزدىڭ قوعامنىڭ توبىعىنان تەپكەندى قويىپ، باسىنان تەۋىپ جاتىر، اياماي تەۋىپ جاتىر. ءوزىن-وزى قۇتقارا الماي جۇرگەن تۇلعالار توبىرلىق مادەنيەتتىڭ تۇزاعىنان قوعامىن قالاي قۇتقارا السىن؟
الەۋمەتتىك جەلىدە ءبىر-بىرىمىزدىڭ جەكە باسىمىزعا ءتيسىپ، بالاعاتتاعاندى قويايىقشى. ءدىننىڭ اينالاسىندا جۇرگەن كەيبىر قازاقتاردان دا وسىنداي «مىنەز» بايقاپ قالام. تۇسىنگەن ادامعا ءدىن دەگەنىمىز – مادەنيەت. اقىل ايتىپ كەتسەم، كەشىرىم وتىنەم.
قۇدايمەن بايلانىستىراتىن «دەلدال» ىزدەگەندى ەشقاشان تۇسىنە المايمىن. قۇدايعا اپاراتىن «كوپىردى» وزىمىزدەن باسقا ەشكىم سالا المايدى. ول «كوپىردى» دۇرىس سالماساق، سۋعا كەتەمىز، وندا ءبىزدى ەشكىم قۇتقارا المايدى. قۇداي – ءارقايسىمىزدىڭ جۇرەگىمىزدە! ەلىمىزدە تىنىشتىق بولسىن!!!