اباي وبلىسىنىڭ اكىمى بەرىك ءۋاليدىڭ ماڭىزدى قىزمەتكە تاعايىندالعانىنا 3 اي تولدى. اتالعان مەرزىم ىشىندە ءوڭىر باسشىسى وڭىردەگى ءبىرقاتار ەلدى-مەكەندەردى ارالاپ، وي قورىتىندىلادى. بۇگىندە ءوڭىردىڭ جاعدايىمەن تولىق تانىسپاي جاتىپ، شارۋا شەشۋ مۇمكىن ەمەس. ءۇش ايلىق ەسەپ بەرۋ جينالىسىندا بەرىك ءۋالي مىرزا اباي وبلىسىنداعى 68 اۋىلدى ارالاپ، ونداعى قاراپايىم حالىقپەن تىلدەسكەنىن العا تارتتى.
– مەن تاعايىندالعان كۇننەن باستاپ بارلىق اۋدان، قالالاردىڭ 68 ەلدى مەكەنىن، ونىڭ ىشىندە 16 شالعاي اۋىلدارىن ارالادىم. سونداي-اق، بۇرىن اۋدان ورتالىقتارى بولعان شار قالاسىندا، بارشاتاس، تاسكەسكەن جانە قاينار اۋىلدارىندا بولىپ، تۇرعىنداردىڭ تىنىس تىرشىلىگىمەن، ءىرى كاسىپورىنداردىڭ، شارۋا قوجالىقتارىنىڭ جۇمىسىمەن جانە ولاردىڭ وزەكتى ماسەلەلەرىمەن جاقىن تانىستىم. ءوڭىردىڭ ناقتى جاعدايى تۋرالى پرەزيدەنتكە باياندادىم، – دەدى بەرىك ءۋالي.
ءسوز جوق، بەرىك ءۋالي پرەزيدەنتكە جاقىن تۇلعا. ونىڭ مەديا سالاسىنداعى ۇزاق جىلدىق تاجىريبەسى مەن مەملەكەتتىك يدەولوگيانى جەتكىزۋ ماشىعى – ءوڭىردى باسقارۋدا وعان ەرەكشە كۇش بەرەدى. اباي وبلىسىنا كەلىسىمەن-اق، ول بۇرىنعى فورماتتاعى كابينەتتىك باسقارۋدان گورى، جەرگىلىكتى حالىقپەن تىكەلەي سويلەسۋدى تاڭدادى. اكىمنىڭ «68 ەلدى مەكەندى ارالادىم» دەگەنىنەن وڭىردەگى مەملەكەتتىك باسقارۋدى جاڭا تالاپپەن موبيليزاسيالاعانىن اڭعارعانداي بولدىق. ەندى اباي وبلىسى اكىمى ەلدىڭ ىشكى جۇيەسىن شىنايى كوزبەن كورىپ، باسقاراتىن بولادى.
شار قالاسى، بارشاتاس، تاسكەسكەن، قاينار سياقتى بۇرىن اۋدان ورتالىعى بولعان ەلدى مەكەندەردىڭ بۇگىنگى تىنىس-تىرشىلىگى – وبلىستىڭ ناعىز "پەريفەريالىق بولمىسى" ەدى. بۇل اۋىلداردا ينفراقۇرىلىم ءالسىز، كاسىپكەرلىك باياۋ، ال جاستاردىڭ كوشى ۇدەي تۇسۋدە. مۇنداي شەتكەرى ەلدى مەكەندەردى ارالاۋ – سيمۆوليكالىق اكت. بۇدان وبلىستى باسقارۋ تەك قالادا ەمەس، جۇيە اۋىلدان باستالۋى كەرەك دەگەن بەرىك ءۋالي مىرزانىڭ ۇستانىم بايقادىق.
وسى رەتتە بەرىك ءۋاليدىڭ پرەزيدەنتكە ەسەپ بەرۋى دە ستاندارتتى حاتتاما ەمەس. بۇل – ورتالىق پەن ءوڭىر اراسىنداعى ۆەرتيكالدى ەمەس، گوريزونتالدى ديالوگ قۇرۋداعى تالپىنىس. ياعني، جەرگىلىكتى بيلىك ناقتى احۋالدى جوعارى بيلىككە جەتكىزۋ ارقىلى ايماقتىق شىندىقتى ساياسي شەشىم قابىلداۋ پروسەسىنە ەنگىزۋگە تىرىسۋدا.
الايدا، اكىمنىڭ ەل ارالاۋىن PR-اكسيا رەتىندە قابىلداۋعا بولمايدى. ونىڭ ءمانىن – پوستكەڭەستىك ايماقتىق باسقارۋدىڭ ىشىندە قالعان قۇرىلىمدىق داعدارىستى سەزىنۋدەن كەيىن تۋىنداعان ارەكەت دەپ قابىلداعان ءجون. ايتپەسە وبلىس اكىمى PR-اكسياعا سۋساپ وتىرعان ادام ەمەس. قازىرگى تاڭدا وبلىس اكىمدەرىنىڭ ءرولى – تەك باقىلاۋشى ەمەس، شەڭبەرى تارىلعان، ءبىراق جاۋاپكەرشىلىگى ارتقان باسقارۋشىعا اينالدى.
اباي وبلىسى ۇلتتىڭ تاريحي-مادەني وزەگىنە اينالعان ولكە. اباي، شاكارىم، مۇحتار تۋعان توپىراق. دەمەك، بۇل ايماققا اكىم بولۋدا پرەزيدەنت بەرىك ۋاليگە تەك اكىمشىلىك-شارۋاشىلىق مىندەتتى عانا ەمەس، مەملەكەتتىك يدەولوگيانى كوتەرۋ ميسسياسىن دا جۇكتەگەنىن بىلەمىز. مەملەكەت باسشىسى اكىمدەرگە تالاپ قويعاندا حالىقپەن اشىق جۇمىس ىستەۋ، دەر كەزىندە شەشىم قابىلداۋ، باستاماشىل بولۋدى ۇدايى تالاپ ەتەدى. بۇل تۇرعىدان العاندا اباي وبلىسىنىڭ اكىمى وسى تالاپتاردىڭ ۇدەسىنەن شىقتى دەپ ەسەپتەيمىز.
بەرىك ءۋاليدىڭ ءۇش ايلىق ەسەبى سيمۆوليكالىق قادام. ءبىراق بۇل قادامنان كەيىن ناقتى جوبالار، قارجى تارتۋ، ينفراقۇرىلىمدىق قايتا قۇرۋ، كادرلىق وزگەرىستەر مەن الەۋمەتتىك وزگەرىستەر قىزۋ قارقىنمەن جالعاساتىنى انىق. ءوڭىر باسشىسى بۇگىنگى حالىقپەن كەزدەسۋىندە 2028 جىلعا دەيىن وبلىستا 8 مىڭ جۇمىس ورنى اشىلاتىنىن جاريالادى. مۇنى ايماقتىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق قاۋىپسىزدىگىن نىعايتۋدىڭ ستراتەگياسى دەسەك بولادى. وسى ماقساتتا 2،7 تريلليون تەڭگە قاراجات ءبولىنىپ، 29 ينۆەستيسيالىق جوبا ىسكە اسىرىلماق. ماسەلەن، «سەماز» ءجشس-نىڭ وندىرىستىك قۋاتى كەڭەيتىلىپ، تەحنيكا شىعاراتىن جەلىسى جاڭارتىلاتىن اكىمنىڭ ءوز اۋىزنان ەستىدىك. مۇنى بىزدەر ىشكى يندۋستريالىق مۇمكىندىكتى ارتتىرۋمەن قاتار، ۇلتتىق ماشينا جاساۋ سالاسىنا سەرپىن بەرۋ دەپ قابىلدادىق.
سونىمەن قاتار «كازپوليگراف» ج ش س جىلىنا 40 ميلليون دانا قاعاز بەن كارتون ءونىمىن وندىرەتىن زاۋىت ىسكە قوسپاقشى. اكىمدىك بۇل جوباعا 6 ميلليارد تەڭگە ءبولىپ وتىر. بۇعان قوسا، «ۋنيۆەرسال سم» ج ش س جىلىنا 500 توننا اعاش وڭدەيتىن زاۋىت سالۋدى جوسپارلاۋدا. بۇل بەرىك ءۋاليدىڭ وڭىرلىك ەكوجۇيەنى يندۋستريالىق سيكلعا تۇسىرۋدەگى ماڭىزدى ارەكەتى دەپ باعالايمىز.
بەرىك ءۋالي اكىم بولعان ءۇش ايدا 40-تان استام شەتەلدىك ينۆەستورلارمەن كەزدەسكەن. بۇل كورسەتكىشتى ەستىگەندە، ەسكى جۇيەگە ۇيرەنىپ قالعان كەيبىر شەنەۋنىكتەر شوشىپ قالۋى مۇمكىن. سەبەبى قازاقستانداعى كوپتەگەن وڭىردە اكىمدەر ينۆەستوردى كورۋ بىلاي تۇرسىن، قول الىسىپ، سويلەسپەگەنىن دە بىدەمىز. ال اباي وبلىسىنداعى اكىمشىلىك قۇرىلىم اۋىسقالى بەرى بۇل ينەرتتىلىك پەن ينەرسيادان ارىلىپ جاتىر. بۇل – ءپاسسيۆتى ايماقتان بەلسەندى وڭىرگە ءوتۋدىڭ بەلگىسى.
بۇگىندە وبلىستىق اكىمدىك جۇڭگو جانە رەسەيمەن ساۋدا بايلانىسىن دامىتۋدى ستراتەگيالىق باعىت رەتىندە ۇسىنىپ وتىر. گەوساياسي ورنالاسۋى تۇرعىسىنان العاندا، اباي وبلىسى ەكى الىپ دەرجاۆانىڭ اراسىندا تۇرعان ەكونوميكالىق ترانزيتتىك بەلدەۋ. بۇل بايلانىس تەك يمپورت-ەكسپورت اياسىندا ەمەس، ينفراقۇرىلىم، لوگيستيكا، وڭدەۋ ونەركاسىبى مەن ءبىلىم الماسۋ سالالارىندا دا جاڭا مۇمكىندىكتەر ۇسىنا الادى. وسى رەتتە بەرىك ءۋاليدىڭ قۇرعاق ترانزيتتەن قۇن تىزبەگىنە ءوتۋ پاراديگماسىن ۇستانعانى كوپشىلىكتىڭ كوڭىلىنەن شىققانى انىق.
سونداي-اق، وبلىستا "SMART CITY SEMEY" جوباسى باستالدى. بۇل – ءبىر عانا سيفرلاندىرۋ ەمەس، قالالىق ۋربانيستيكا مەن ادامي كاپيتالدىڭ توعىسۋى. بۇل جوبا اياسىندا سەمەيدە جاڭا ىقشام اۋدان سالىنادى. اكىمنىڭ سوزىنەن ۇققانىمىز بۇل ىركەس-تىركەس ۇيلەر ەمەس – جوسپارلانعان ءومىر سالتى، سيفرلىق ينفراقۇرىلىم، ەكولوگيالىق تەپە-تەڭدىك، الەۋمەتتىك قاۋىپسىزدىك ەلەمەنتتەرى ەسكەرىلگەن كەشەن بولاتىنىن بايقادىق. سەمەي قالاسى مۇنداي يگىلىككە وتە لايىقتا دەپ ەسەپتەيمىز.
بەرىك ءۋاليدىڭ العاشقى ءۇش ايداعى قىزمەتىن PR نەمەسە كورىنىستىك بەلسەندىلىك دەپ سيپاتتاۋعا بولمايدى. ونىڭ نەگىزگى باعىتى – ايماقتىق باسقارۋدى جاڭا مازمۇنمەن تولتىرۋ. اباي وبلىسى – تاريحي عانا ەمەس، سيمۆوليكالىق ولكە. مۇندا جاسالعان ءاربىر قادام – مەملەكەتتى باسقارۋ مادەنيەتىنىڭ جالپى ساپاسىنا اسەر ەتەدى. قازىرگى زاماندا وڭىرلەر تەك بيۋدجەت الۋشى ەمەس، ينۆەستيسيا تارتىپ، جۇمىس ورىندارىن قۇرىپ، ءوز ساياساتىن جۇرگىزە الاتىن سۋبەكت بولۋى ءتيىس. اباي وبلىسى وسى جولدا قادام جاساپ جاتىر.
ەگەر بەرىك ءۋالي باستاعان باستامالار ساياسي تۇراقتىلىقپەن، ەكونوميكالىق رەسۋرسپەن جانە ادامي كاپيتالمەن ۇيلەسەتىن بولسا، اباي وبلىسى – قازاقستانداعى ايماقتىق دامۋ مودەلدەرىنىڭ جاڭا ەتالونىنا اينالاتىنا سەنىم مول. بۇل جول وڭاي ەمەس، ءبىراق ءۇش ايداعى وڭ ديناميكا – ءۇمىت تۋدىرادى. ويتكەنى ءوڭىردى تەك باسقارۋ ەمەس، وزگەرتۋ، ىلگەرىلەتۋ، جاڭعىرتۋ – بۇگىنگى اكىمنىڭ باستى ميسسياسىنا اينالعانىنا كوزىمىز جەتتى. اباي وبلىسى ءۇشىن بۇل تاريحي مۇمكىندىك.
نۇرلان جۇماحان
