قازاقستاننىڭ ەكس-پرەمەر ءمينيسترى، ءقازىر الىستا تۇراتىن اكەجان قاجىگەلدين وسىنداي پىكىر ءبىلدىرىپتى. نەگە؟ قاجىگەلدين نەگە ولاي ويلايدى؟ ونىڭ سەبەبىن تومەندەگى ماقالانى وقىعاندا بىلەتىن بولاسىز.

 بيلىك ۇلتتىق بانك ءتوراعاسىن ورنىنان الۋ تۋرالى شەشىمدى تىم كەش قابىلدادى. بۇل بۇرىننان كوتەرىلگەن ماسەلە ەدى، وعان دەيىن قايدا قاراعانى بەلگىسىز.
سونىڭ سالدارىنان 2 ملرد دوللار دالاعا كەتتى! بيلىك تەڭگەگە «بوستاندىق» بەردى، ءبىراق كۋرستى ءبارىبىر دە تەجەپ وتىردى.

[caption id="attachment_12561" align="alignleft" width="300"] اكەجان قاجىگەلدين[/caption]

ۇلتتىق بانكتىڭ جاڭا باسشىسى (دانيار اقىشيەۆ) كىم، بىلەسىزدەر مە؟ 20 جاسىندا قازاق مەملەكەتتىك باسقارۋ اكادەمياسىن بىتىرگەن، سودان بەرى شەنەۋنىك. بالكىم 90-شى جىلدارى بۇل اكادەميا بەدەلدى بولعان شىعار، ءبىراق قازىرگى جاعدايدا جاڭا باسشىنىڭ بىلىم-بىلىگى حالىقارالىق ديپلومى، عىلىمي دارەجەسى بار ءدال ءوزى سياقتى باسقا ەلدەردەگى ۇلتتىق بانكتى باسقاراتىن ارىپتەستەرىمەن ساي دەۋگە كەلمەيدى. بىلمەيمىن، وسى ۋاقىتقا دەيىن پرەزيدەنت اكىمشىلىگىندە ىستەدى، ءبىلىمىن تولىقتىرىپ ۇلگەرگەن شىعار.

نەگىزى بۇل دا ماسەلە ەمەس. ەڭ باستى كەمشىلىك: بۇگىنگى قازاق ەكونوميكاسىنىڭ ەسكىلىگى، قۇرىلىمدىق تۇرعىدان كونەرگەنى. بىزدە ءبىر عانا مونوپوليست بار، ول – مەملەكەت.

بارىنە ۇكىمەت كىنالى

ەلدى بۇگىنگى داعدارىسقا الىپ كەلگەن ۇكىمەتتىڭ ءوزى. مۇنداي ۇكىمەتپەن ءومىر بويى داعدارىستا ءومىر سۇرەسىز.

سوسىن قازاقستانداعى ۇلتتىق بانكتى اقش-تىڭ فەدەرالدى رەزەرۆتىك جۇيەسىمەن جانە ۇلىبريتانيانىڭ ورتالىق بانكىمەن سالىستىرۋعا بولمايدى.

امەريكا مەن ۇلىبريتانيانىڭ قۇرىلىمدارى ءوز ەلدەرىنىڭ نەسيەلىك قارجىلىق ساياساتىن قالىپتاستىرادى، جۇرگىزەدى. ول جاقتاعى ەڭ نەگىزگى قارجىلىق ويىنشى – جەكە كاپيتال. ال بىزدەگى قارجىلىق ويىنشى – پرەزيدەنت اكىمشىلىگىندەگى قايداعى ءبىر ءبولىم نەمەسە باسقارما.

ءبىزدىڭ ينۆەستور كىم؟

وتكەندە استانادا ۇيىمداستىرىلعان ينۆەستورلار ءسامميتىن باسىنان اياعىنا باقىلاپ وتىردىم.

ينۆەستورلار دەگەنى – قازاقستانعا كەلگەنىنە شيرەك عاسىرعا جۋىقتاعان، بىلايشا ايتقاندا بيلىكپەن الدەقاشان امپەي-جامپەي بولىپ كەتكەن ءارى ءالى كۇنگە دەيىن قازاقستاننىڭ قازبا بايلىعىن سورىپ كەلە جاتقان كورپوراسيالاردىڭ باسشىلارى. ولار الارىن العان الدەقاشان. ءتىپتى كەيبىرەۋىن مەملەكەتتىڭ الدىنداعى ينۆەستيسيالىق مىندەتىن ورىنداماعانى ءۇشىن جاۋاپقا تارتۋعا بولادى.

قازىرگى الەمدىك ينۆەستورلارعا مۇناي دا، گاز دا قىزىقتى ەمەس. قازاقستاننىڭ ەسكى زاۋىتتارى مەن ءوندىرىس ورىندارى تىپتەن تارتپايدى. قازاقستانعا ينۆەستيسيا تارتۋدىڭ ءادىس-امالىن جەر قوينىنان ىزدەۋدى قويۋ كەرەك.

داعدارىس الەمدە ەمەس، قازاقستاندا

سوسىن بازبىرەۋلەر ايتقانداي جاھاندىق داعدارىس جوق. مۇنايدىڭ باعاسى قۇلدىراعانى الەمنىڭ داعدارىسقا ۇشىراعانى ەمەس، بۇل كۇتىلگەن دۇنيە ەدى.  ءبىز مۇنايدىڭ باررەلى 8 دوللار تۇراتىن كەزدە جۇمىس ىستەگەنبىز. داعدارىس الەمدە ەمەس، قازاقستاندا.

الەمنىڭ قارجىلىق رەسۋرسى جەتىپ ارتىلادى. وعان قول جەتكىزۋدىڭ جولى – ەكونوميكاعا دەگەن ەسكىرگەن، كونەرگەن كوزقاراستان ارىلۋ.

قازاقستان ەكونوميكاسىنىڭ بولاشاعىن انىقتايتىن استە ۇكىمەت ەمەس. ۇكىمەت ءوز جۇمىسىمەن اينالىسسىن. كوممۋنالدىق جانە الەۋمەتتىك سەكتوردىڭ جاعدايىنا الاڭداسىن، بيۋدجەتتىڭ ماقساتتى جۇمسالۋى مەن ينفلياسيا دەڭگەيىن باقىلاسىن. بۇل داعدارىسپەن كۇرەسۋدىڭ ءبىر جولى. قازاقستان ەكونوميكاسىنىڭ بولاشاعىن باسقا ادامدار انىقتاۋ كەرەك.

ءوزىڭىز ويلاڭىز، بىزگە ينۆەستيسيا قالاي كەلەدى؟ بۇگىنگى جۇيە، ەسكىرگەن كوزقاراسپەن بىرنارسە ماندىتامىز با؟ ەگەر ناقتى ءارى دۇرىس ينۆەستيسيالىق باعدارلاما ۇسىنىلسا، بيزنەستىڭ بەدەلدىلەرى بىزگە وزدەرى-اق ۇشىپ كەلەر ەدى. ءبىر كەزدەرى سولاي بولعان...

قازاقستانعا ينۆەستيسيا تارتقىسى كەلسە، پرەزيدەنت نازاربايەۆ مودەرنيزاسيا كوميسسياسىن باسقارۋىن ماسىموۆكە جۇكتەمەي، ءوزى باسقارۋى كەرەك ەدى. سەبەبى، ۇكىمەتتىڭ جاعدايى بەلگىلى. قولىنان كەلمەيدى. امال جوق، قىمبات تۇراتىن، ءبىراق اتى دا، زاتى دا بەلگىسىز شەتەلدىك مامانداردى شاقىرتادى. ولار ءار بەتكە ءبىر-بىر نوبەل پرەمياسىنىڭ يەگەرلەرىن تارتىپ، ءجۇز بەتتەن تۇراتىن ءارى ادام تۇسىنبەيتىن باعدارلاما جازىپ شىعادى. ولاردىڭ جازعانى ءبىزدىڭ جاعدايعا، ءبىزدىڭ تۇرمىسقا، ءبىزدىڭ بولمىسقا كەلمەيدى.

جاندوسوۆ لايىقتى ەدى...

ال ۇلتتىق بانككە قاتىستى ايتسام، ءتوراعانىڭ قىزمەتىنە وراز جاندوسوۆ لايىقتى ەدى. سەبەبى، تاۋەلسىز ءارى ءوز پىكىرى بار. مەنىڭشە، اقىشيەۆتىڭ الىپ كەتەرىنە پرەزيدەنت تە كۇمانمەن قارايتىن سياقتى. ءبىراق، شەشىمدى وزگەرتۋگە بولادى عوي.

دايىنداعان، دۋمان بىقاي