ەلىمىزدىڭ شوعىرلاندىرىلعان حالىقارالىق رەزەرۆتەرى 2025 جىلعى اقپانداعى مالىمەت بويىنشا، 106،8 ملرد دوللاردى قۇرايدى، وسىلايشا ءبىر جىلدىق ءتۇسىمى 10،9%-عا نەمەسە جىل باسىنان بەرى 2،0%-عا ۇلعايدى. جىل باسىنان بەرگى وسىمگە نەگىزىنەن جالپى حالىقارالىق رەزەرۆتەردىڭ (التىن-ۆاليۋتا) ۇلعايۋى سەپ، جالپى ۇلتتىق قوردىڭ (ۇق) اكتيۆتەرى قالىپتى وسىمگە يە. جىلدىق ماندە التىن-ۆاليۋتا رەزەرۆتەرى شامامەن ۇشتەن ءبىر بولىككە وسسە، ال ۇلتتىق قور اكتيۆتەرى ءبىرشاما قىسقاردى، بۇل بيىلعى جىلعى مۇناي باعاسىنىڭ قۇبىلمالىلىعىمەن جانە قوردان اقشانىڭ الىنۋىمەن بايلانىستى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
Halyk Finance ساراپشىلارىنىڭ پىكىرىنشە، بيىلعى جىلى ۇلتتىق قوردى بيۋدجەت ترانسفەرتتەرى جانە ينفراقۇرىلىمدىق جوبالارعا ارنالعان وبليگاسيالىق قارىزدار تۇرىندە كەزەڭ-كەزەڭىمەن پايدالانۋ جالعاسادى، ناتيجەسىندە قوردىڭ ۆاليۋتالىق اكتيۆتەرى جىل سوڭىنا قاراي ايتارلىقتاي تومەندەۋى مۇمكىن.
2025 جىلعى اقپاننىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ۇلتتىق قوردىڭ جالپى حالىقارالىق رەزەرۆتەرى مەن ۆاليۋتالىق اكتيۆتەرىن قامتيتىن قر-دىڭ شوعىرلاندىرىلعان حالىقارالىق رەزەرۆتەرى جىل باسىنان بەرى 10،9%-عا نەمەسە 2،0%-عا ۇلعايىپ، 106،8 ملرد دوللاردى قۇرادى. مۇنداي وڭ ديناميكا نەگىزىنەن جىلىنا ۇشتەن ءبىر بولىككە جۋىق، ال جىل باسىنان بەرى 4،6% عا ءوسىپ، قۇرامىنىڭ كولەمى 47،9 ملرد دوللارعا جەتكەن حالىقارالىق رەزەرۆتەر وسىمىمەن بايلانىستى بولدى. ەركىن ايىرباستالاتىن ۆاليۋتاداعى اكتيۆتەر جىلىنا 37،7% (جىل باسىنان بەرى: +1،0%) ءوستى. ناتيجەسىندە 2025 جىلدىڭ اقپان ايىنىڭ سوڭىندا ۇلتتىق بانكتىڭ تازا حالىقارالىق رەزەرۆتەرى 45،9 ملرد دولاردى قۇرادى؛ جىلىنا 34،3% نەمەسە جىل باسىنان بەرى 5،3% ءوسىم.
سونىمەن قاتار، التىن رەزەرۆتەرىندە كەيبىر وزگەرىستەر بولدى. اقپان ايىندا حالىقارالىق رەزەرۆتەردەگى مونەتارلىق التىننىڭ قۇندىق ءمانى جىلىنا 28،6% (جىل باسىنان بەرى: +8،0%) ءوستى. بۇل التىن باعاسىنىڭ تۇراقتى وسىمىمەن بايلانىستى بولۋى مۇمكىن. بۇل رەتتە فيزيكالىق تۇرعىدا التىن كولەمى تاعى قىسقارا ءتۇستى. دۇنيەجۇزىلىك التىن بويىنشا كەڭەستىڭ مالىمەتىنشە، 2024 جىلى ۇلتتىق بانك 10 توننادان استام مونەتارلىق التىن ساتتى، وسىلايشا قازاقستان ورتالىق بانكتەر اراسىندا قورىنداعى التىنىن ساتۋ بويىنشا كوشباسشىلىقتى ساقتاپ قالدى. جالپى، بۇل ۇلتتىق بانكتىڭ 2022 جىلدىڭ سوڭىنان باستاپ رەزەرۆتەردەگى التىن ۇلەسىن بىرتىندەپ قىسقارتۋ جونىندەگى ساياساتىنىڭ ناتيجەسى بولىپ تابىلادى. ناتيجەسىندە التىن-ۆاليۋتا رەزەرۆتەرىندەگى التىننىڭ ۇلەسى (ۇلتتىق قور اكتيۆتەرىن ەسەپتەمەگەندە) اقپان ايىندا 53،7%-دى قۇرادى. ايتا كەتۋ كەرەك، 2025 جىلدىڭ قاڭتارىنان باستاپ ۇلتتىق بانك التىن ساتۋدا شاعىلىستىرۋ تاجىريبەسىن قولدانادى، ياعني جەرگىلىكتى التىن ءوندىرۋشى كاسىپورىنداردان ساتىپ الىنعان التىندى ساتۋ ارقىلى الىنعان اقش دوللارى رەزەرۆتەردىڭ ورنىنا ۆاليۋتا نارىعىنا كەلىپ تۇسەدى.
جالپى حالىقارالىق رەزەرۆتەرمەن سالىستىرعاندا ۇلتتىق قور اكتيۆتەرىنىڭ ءوسىمى اناعۇرلىم قالىپتى بولدى. ماسەلەن، 2025 جىلدىڭ باسىنان بەرى ۇلتتىق قوردىڭ ۆاليۋتالىق اكتيۆتەرى تەك 0،6%-عا ۇلعايدى، ال اقپان ايىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا 58،9 ملرد دوللاردى قۇراپ، جىلدىق ەسەپتە 2،2% قىسقارعان. ايتا كەتەيىك، مۇناي باعاسىنىڭ قۇبىلمالىلىعى جانە ەلدەگى مۇناي ءوندىرىسى كولەمىنىڭ قىسقارۋى اياسىندا 2024 جىلى ۇلتتىق قورعا تىكەلەي سالىق تۇسىمدەرى جىلدىق ماندە 16،4%-عا، ياعني 3،8 ترلن تەڭگەگە دەيىن تومەندەدى. سونىمەن قاتار، 2024 جىلى ۇلتتىق قوردان جالپى الىنعان قاراجات سوماسى 6،3 ترلن تەڭگە دەڭگەيىندە قالىپتاستى، بۇل 2023 جىلعى كولەممەن سالىستىرعاندا 1 ترلن تەڭگەگە جوعارى، وسىنىڭ ءبارى تۇپكىلىكتى ناتيجەلەرگە اسەر ەتتى. ۇلتتىق قوردىڭ ۆاليۋتالىق اكتيۆتەرىنىڭ قىسقارۋى وتكەن جىلى "قازاتومونەركاسىپ" اق اكسيالارىن جالپى سوماسى 970 ملن دوللارعا ساتىپ الۋ ارقىلى ق ر ەكونوميكاسىن قارجىلاندىرۋمەن بايلانىستى بولدى.
وسىلايشا، شوعىرلاندىرىلعان حالىقارالىق رەزەرۆتەر قۇرىلىمىندا، ءبىر جاعىنان، التىن-ۆاليۋتا بولىگىنىڭ تۇراقتى ءوسىمىن، ەكىنشى جاعىنان، ۇلتتىق قور اكتيۆتەرىنىڭ قىسقارۋىن بايقاۋعا بولادى. 2025 جىلعا ارنالعان ۇلتتىق قوردان رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتكە دەپ بەكىتىلگەن ترانسفەرتتەر كولەمى 5،25 ترلن تەڭگەنى قۇرايدى. الايدا، بۇگىندە قازاقستاننىڭ ينفراقۇرىلىمدىق جوبالارى ءۇشىن ۇلتتىق قوردان وبليگاسيالىق قارىزدار تۇرىندە الىنعان - قازاقستان ەكونوميكاسىن ۇلتتىق قوردان قارجىلاندىرۋ سوماسى بەلگىسىز. بۇل سيفر ەشبىر جەردە كەلتىرىلمەيدى. مۇنىڭ ءبارى مۇنايدىڭ سالىستىرمالى تۇردە قولايلى باعاسىنا قاراماستان، ۇلتتىق قوردى پايدالانۋ وعان تۇسەتىن تۇسىمدەردەن اسىپ تۇسەتىن سيكلدىك فيسكالدىق ساياساتتىڭ جالعاسا بەرەتىنىن كورسەتەدى. اقش ساياساتىنا بايلانىستى اعىمداعى جىلى مۇناي باعاسىنىڭ تومەندەۋى مۇمكىن دەگەن بولجامداردى ەسكەرە وتىرىپ، كونترسيكلدىك فيسكالدىق ساياساتتى ۇستانعان كەزدە جوعارى دەڭگەيدە قالىپتاسۋى مۇمكىن ۇلتتىق قور اكتيۆتەرىنىڭ ۇزاق مەرزىمدى تۇراقتىلىعىنا اسەر ەتۋى مۇمكىن.
