Бүгінде жасанды интеллектті қолдану арқылы адам өмірі жеңілдей бастағаны сөзсіз. Қазіргі таңда кез келген адам жасанды интеллектті өз пайдасына, ұтымды пайдаланып жүр. Алайда оның салдары болмай ма? Жасанды интеллект неліктен кейінгі жылдары қарқынды дамып кетті? Бұл жайлы қазақстандық IT маман Жомарт Қасым түсіндіріп берді.
Бүгінде жасанды интеллект тек біздің елде ғана емес, бүкіл әлемде қарқынды дамып жатыр. Бұл дұрыс үрдіс пе?
Бүгінде жасанды интеллект бір кездері адамның қатысуын қажет ететін күрделі тапсырмаларды орындайтын қосымшалар үшін әмбебап терминге айналды. Мысалы, клиенттермен желіде байланысу немесе шахмат ойнау. Қарапайым сөзбен айтқанда, жасанды интеллект - бұл әртүрлі тапсырмаларды орындау және жиналған ақпаратты өңдеу арқылы жұмысын жақсарту үшін адамның мінез-құлқын қайталай алатын жүйе немесе машина. Қазіргі уақытта жасанды интеллектті қолданудың көптеген түрі бар, соның ішінде: клиенттердің сұрап отырған нәрсесін жылдам өңдеу және тиісті жауаптар беру үшін жасанды интеллектті қолданатын чат-боттар бар. Сонымен қатар, үлкен көлемдегі деректерді талдау үшн және жоспарлауды оңтайландыру үшін жасанды интеллектті қолданатын "ақылды көмекшілер" бар. Одан бөлек, бұрын қаралған мазмұнға негізделген бағдарламалар мен фильмдерді автоматты түрде таңдап беретін жүйелер үшін де жасанды интеллект қолданылады.Әрине, бұл жасанды интеллектті қарапайым өмірде қолдануға болатын аз ғана мысал. Күн сайын жасанды интеллектті қолданудың жаңа мүмкіндіктері пайда болады және ол медицинадан бастап өндіріске дейін әртүрлі салаларда жиі кездеседі.
Жасанды интеллектті қолдану – дұрыс үрдіс. Себебі жасанды интеллект кезкелген саланың ажырамас бөлігіне айналады. Ерте ме, кеш пе, компаниялар өздерінің экожүйесін құру және бәсекеге қабілетті болу үшін жасанды интеллект технологиясын қолдануға мәжбүр болады. Прогресті елемейтіндер 10 жылға артта қалып қоюы мүмкін.
Жасанды интеллект несімен қауіпті болуы мүмкін?
Менің ойымша, жасанды интеллектті қолдана бастау жаһандық экономикаға толығымен өзгерістер әкеледі, бірақ, сонымен қатар, оған бірқатар қауіп төндіреді. Технологиялық революция тудыратын тәуекелдерге байланысты сақтандыру компаниялары үшін ғана ұтымды болуы мүмкін. Жақын болашақта бірқатар дамыған елдердегі жылдық экономикалық өсу қарқыны жасанды интеллектті кеңінен енгізудің арқасында екі есеге артуы мүмкін. Дегенмен, инновациялық технологиялардың таралуы да жаңа сын-қатерлер болып табылады. Жасанды интеллект деректерді талдау арқылы алынған бірегей ақпарат, сондай-ақ қарапайым тапсырмаларды автоматтандыру арқылы өнімділікті арттыру үшін қазірдің өзінде қолданылып жатыр. Жасанды интеллектке негізделген технологияларға деген үміт артып келеді және жеке корпорациялар оның пайдасын бірінші болып көру үшін көбірек инвестициялап жатыр. Жасанды интеллект компанияларды оның орасан зор пайдасын оңай өтейтін іскерлік қауіптерге ұшыратады. Кәсіпорындар жаңа жауапкершіліктерге тап бола бастады, өйткені шешімдер қабылдау жауапкершілігі адамдардан машиналарға ауысады.
Денсаулық сақтау жүйесінде жасанды интеллект қолданыла бастады. Жетілдірілген деректерді талдауды қолдану көптеген емделмейтін ауруларды жеңуге, көптеген медициналық сынақтар арқылы сәйкестендіруді және өзара тексеруді қажет ететін ауруларды диагностикалауға көмектеседі деген гипотеза бар. Бірақ, сонымен қатар, пациенттердің жеке деректерін қорғау мәселесі шығуы мүмкін. Мысалы, жасанды интеллект жаңа ауруларды зерттеу үшін медициналық жазбаларды кеңінен пайдаланған кезде айқын. Бұл проблема деректерді қорғау мен пациенттердің құқықтарын заңнамалық реттеуді өзгерту қажеттілігіне назар аудартады.
Кейінгі жылдары жасанды интеллект неліктен танымал болып кетті деп ойлайсыз?
Оның үш негізгі себебі бар деп есептеймін. Компаниялардың жасанды интеллектті жаппай қолдана бастауының негізгі себептерінің бірі - жоғары өнімді есептеу ресурстарының қолайлы бағамен қол жетімді болуы. Бұрын жасанды интеллектпен жұмыс істеу үшін қажет жергілікті есептеу жүйелері тым қымбат болды және көптеген компаниялар үшін қол жетімді болмады. Алайда, қазір көптеген есептеу ресурстарын пайдалану мүмкіндігі пайда болды, бұл шығындарды едәуір азайтып, жасанды интеллект негізіндегі технологиялардың қол жетімділігін арттырды.
Екіншіден, жасанды интеллект алгоритмдерін оқыту үшін үлкен көлемдегі деректердің болуы. Нақты болжамдар жасау үшін үлкен көлемдегі мәліметтер қажет. Бүгінгі таңда әртүрлі құралдар деректерді таңбалауға көмектеседі және құрылымдық және құрылымданбаған деректерді сақтауға және өңдеуге арналған қарапайым және қол жетімді құралдардың болуы көптеген компанияларға жасанды интеллект алгоритмдерін құруға және оқытуға мүмкіндік береді.
Үшіншіден жасанды интеллект бере алатын бәсекелестік артықшылықтары. Бүгінгі таңда көптеген компаниялар бизнесті дамыту үшін жасанды интеллект негізіндегі технологиялардың маңыздылығын түсінеді және оларды енгізуді басымдыққа айналдырады. Мысалы, мамандандырылған нұсқаулық жүйелері тезірек салмақты шешімдер қабылдауға көмектеседі және шығындар мен тәуекелдерді азайту, өнімдердің нарыққа шығуын жеделдету және т.б. үшін көптеген құралдар мен мүмкіндіктерді ұсынады.
Робот адамды алмастыруы – қаншалық шынайы және мүмкін нәрсе?
Жасанды интеллект қандай да бір формат немесе функция емес. Бұл - процесс және ақпаратты өңдеу және деректерді талдау мүмкіндігі ғана. Көбінесе адамдар «жасанды интеллект» терминін естігенде, әлемді басып алуға тырысатын адамға ұқсайтын роботтарды елестетеді. Бірақ шын мәнінде, жасанды адамдарды алмастыруға арналмаған.Оның мақсаты – адамның мүмкіндіктері мен қабілеттерін арттыру, оны бизнес үшін құнды ресурсқа айналдыру.
Жасанды интеллект адамдарды жұмыссыз қалдыра ма, әлде керісінше жұмысын жеңілдете ме?
Жасанды интеллект адамдардың өмірін жеңілдетпесе оларды жұмыссыз қалдырмайды. Оны бүгінде түрлі салады қолдануға болады. Мысалы - Жасанды интеллект және бағдарлама әзірлеушілері. Компьютерлік бағдарлама әзірлеушілері жасанды интеллектті қолмен жасалуы керек тапсырмаларды тиімдірек орындау үшін, тұтынушылармен өзара әрекеттесуі үшін және түрлі мәселелерді шешу үшін пайдаланады. Алайда, жасанды интеллектпен жұмыс істеу үшін математикалық білім мен алгоритмдерді қолдану мүмкіндігі қажет.Егер сіз қолданбаларды жасау үшін жасанды интеллектпен бірінші рет жұмыс істей бастасаңыз, қарапайым тапсырмалардан бастаған жөн. Тәжірибеде оқыту-бұл дағдыларды дамытудың тамаша тәсілі және жасанды интеллектпен жұмыс істеу де ерекшелік емес. Бірнеше шағын жобаларды сәтті орындау арқылы жасанды интеллект мүмкіндіктері шынымен шексіз екенін түсіне бастайсыз.
Жасанды интеллект бизнестің барлық түрлеріне, жалпы және мамандандырылған бағыттарға артықшылықтар береді. Оның ішінде, операциялық және демографиялық деректерді пайдалану клиенттің өмірлік циклін басқарудың құнды құралы болып табылатын клиенттің өзара әрекеттесу кезеңінде алатын пайдасын болжауға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, жасанды интеллект сатып алушылардың мінез-құлқы мен қалауына негізделген баға белгілеуді оңтайландыруға көмектеседі. Рентгендік талдау және қатерлі ісік диагностикасы үшін үлгіні тануда да жасанды интеллектті қолдануға болады. Бұл медициналық сала үшін ауруларды тезірек және дәл анықтауға және емдеуге мүмкіндік беретін маңызды қосымша.
Дегенмен, жасанды интеллектті енгізу бірқатар қиындықтарды тудырады. Көптеген компаниялар бірнеше себептерге байланысты жасанды интеллекттің әлеуетін толық пайдаланбайды. Мысалы, егер компания бұлтты технологияны қолданбаса, жасанды интеллект үшін есептеу шығындары тым жоғары болуы мүмкін. Сонымен қатар, жасанды интеллектті дамыту күрделі және жетіспейтін мамандарды тартуды қажет етеді. Бұл мәселелерді азайту үшін жасанды интеллект қайда және не үшін қажет екенін түсініп, үшінші тарап провайдерлерін тарту арқылы мәселені шешу қажет.
Жасанды интеллект дамып кеткен дәуірінде қандай мамандықтар жоғалып кетуі мүмкін?
Менің білуімше, зерттеушілердің сөзінше, жасанды интеллект қарқынды дамуына байланысты 20-ға жуық мамандық жоғалып кетуі мүмкін. Ғалымдардың айтуынша, алдағы жылдары бүкіл әлем бойынша жұмыс орындарының шамамен 30 пайызы чатботтар мен нейрондық желілермен алмасуы мүмкін. Зерттеушілер атаған тізімде – заңгерлер, адвокаттар, психологтар, бухгалтерлер, экономистер, маркетологтар, HR менеджерлері, несиелік бақылаушылар, бизнес және онымен байланысты мәселелер бойынша мамандар, клиенттермен жұмыс жөніндегі қаржы менеджерлері, бизнес-аналитиктер және менеджмент бойынша кеңесшілер, білім беру бойынша кеңесшілер мен мектеп инспекторлары, инвестициялық және қаржылық талдаушылар, кеңесшілер, бизнес, зерттеу және басқару саласындағы мамандар, бизнес және қаржы жобаларын басқару жөніндегі мамандар бар. Ал мамандығы физикалық еңбекпен байланысты адамдардың уайымдауына негіз жоқ. Оның ішінде, жаттықтырушылар, құрылысшылар, тазалыққа жауап беретін мамандар бар. Бұл мамандық иелеріне жасанды интеллектті енгізу алдағы жылдары олардың жұмысына әсер ете қоймайды.
Қазірдің өзінде колл-орталықтардағы операторлардың орнын чат-боттар алмастырып жатыр. Кез келген мекемеде телеграм немесе басқа да платформалар арқылы боттармен сөйлесіп, іздеген сұрағыңызға жауапты таба аласыз.
Сонымен қатар, бүгінгі күні кіріс қоңыраулар мен хаттарды қабылдайтын, брондау үшін клиенттердің деректерін жазатын, жұмыс кестелерін синхрондауға, кездесулер мен корпоративтік қоңырауларды жоспарлауға көмектесетін бірнеше ондаған бағдарламалар бар. Яғни, олар хатшылардың негізгі функцияларын алмастыра алады. Аудармашы мамандардың да қызметі азайып қалуы мүмкін. Себебі бүгінде машиналық аударма мүмкіндіктері әсерлі және технология тез дамып келеді. Сатылымда сіз ауызша сөйлеуді лезде аударуға арналған портативті құрылғыларды таба аласыз. Соңғы жылдары үйлесімді және сауатты мәтіндер шығаруды үйренген онлайн-мәтіндік аудармашылар туралы айтпағанда.
Әңгімемізді қорыта айтқанда – жасанды интеллект алдағы болашақта ғана қолданыла бастайтын алып компьютер деп ойлау дұрыс емес. Біз жасанды интеллектті қазірдің өзінде қоғамда, жұмыста, кез келген ортада қолдана бастағанымыз сөзсіз. Алдағы таңда жасанды интеллект адам өмірін жеңілдете түспесе, қиындатпайтыны сөзсіз.
