Italıadaǵy Humanitas Gavazzeni aýrýhanasynyń dáriger-reanımatology Daniele Macchini pandemıa jóninde, óz emhanasyndaǵy jaǵdaı týraly post jazypty. Qytaılyq dárigerler shekteýge baılanysty epıdemıa týraly jarytyp aıtpap edi. Italán dárigeri bylaı deıdi:
"Bolyp jatqan jaǵdaı týraly jazý-jazbaý týraly uzaq oılanyp, únsizdik te jaýapkershilik artatynyn túsindim.
Sondyqtan bizdiń ne istep-ne qoıyp júrgenimizden beıhabar adamdarǵa bul kúnderi Bergamoda Covid-19 indetimen kúresti qalaı júrgizip jatqanymyzdy aıtqym keledi. Jurtty dúrliktirýdiń qajeti joq ekenin jaqsy túsinemin, alaıda bolyp jatqan jaǵdaıdyń qanshalyqty qaýipti ekenin keı adamdar bilmeı qala ma dep alańdaımyn.
Ótken aptada jaýymyz áli qarasyn kórsetpeı turǵanda aýrýhanamyzdy aldyn ala daıyndadyq. Múmkindiginshe kóp palata bosatý, tósek oryn daıyndaý úshin emdelýshilerdi úılerine qaıtardyq. Tipti ıntensıv terapıadaǵylardyń palatalary da bosatyldy.
Áli bastalmaǵan soǵysty kútken sáttegi aýrýhana dálizi súrealısik kartınaǵa uqsaıtyn edi. Kóptegen medısına qyzmetkerleri (onyń ishinde men de barmyn) soǵys sonshalyq jaýyzdyqpen keletinin bilmep edik.
Bir apta buryn taldaý nátıjesin kútkenim esimde. Ol kezde vırýsty juqtyrǵan bir adamnyń bolýynyń ózi adam sengisiz, aqylǵa syımaıtyn, biraq bul oıdyń ózi degbirdi qashyratyn edi. Qazirgi jaǵdaı tym jyldam shıelenisken dramaǵa uqsaıdy.
Qazir soǵys alańynda júrmiz. Shaıqas kúni-túni tolastamaıdy. Tósek-oryn tapshylyǵy qatty sezilýde. Bosatyp qoıǵan bólimsheler birinen soń biri lyq tolyp jatyr.
Jaǵdaılarynyń aýyrlyǵyna baılanysty esimderi ártúrli túspen jazylǵan taqtaıshalar qazir qyp-qyzyl. Kópshiliginiń jaǵdaıy kúrt qıyndap ketti: ekijaqty ınterstısıal pnevmonıa.
Endi maǵan túsindire qoıyńyzshy, tumaýdyń qaı túri mundaı ekpinmen adam ómirin jalmap edi? Epıdemıalyq katastrofa bolyp jatyr, al adamdar vırýstan qorqatyn túgi joq dep bósedi, burynǵy ómir saltynyń buzylǵanyna renjıdi, qaýipsizdik sharalaryna narazylyq tanytady, qarapaıym nusqaýlyqtardy oryndamaıdy.
Dál qazir aramyzda hırýrg, ýrolog, ortopedter joq. Bárimiz myna soǵysta kúsh biriktirgen bir komandamyz.
Kúndelikti 15-20 adam ákelip jatyr. Taldaý nátıjeleri birsaryndy: rastaldy, rastaldy, rastaldy. Báriniń sımptomdary birdeı: denesi qalshyldaıdy, qyzýy kóteriledi, jótel qysady, tynysy tarylady, ókpesi aýyrady. Rentgen túsirilimderi de birdeı: eki jaqty ınterstısıal pnevmonıa. Barlyǵy da dereý gospıtalızasıalanýy kerek.
Keıbiri ıntýbasıada, bireýlerdi birden reanımasıaǵa aparamyz, al endi bireýler úshin bári de tym kesh. Tynys aldyratyn apparattar kúndiz túni toqtamaı jumys isteýde. Tipti operasıalyq zaldardaǵy apparattar da úzdiksiz jumys isteýde. Sebebi operasıalyq jaılardyń ózi ıntensıv terapıa palatalaryna aınalyp ketti.
Qyzmetkerler sharshap, qaljyraǵan. Bizdiń jumysta ádettegi aýsymnyń ózinen ál-dármeniń quryp, súıretilip shyǵasyń. Al qazir birneshe táýlikke sozylǵan maıdanda jan-jaǵymdaǵy adamdar maǵan úmitpen qarap, kómek kútip otyrǵanda SHARSHAÝ degennniń ne ekenin endi túsindim.
Qyzmetkerler ózderinen ál ketse de, bir birine kómek berýge tyrysady. Dárigerler medqyzmetkerler ornyna katalkamen júgirip júredi, medbıkelerdiń ornyna prosedýralar jasaıdy. Medbıkelerdiń kóz jasy tyıylar emes. Olar dárigerlerdiń munsha kóp adamdy qutqara almasyn alǵash ret kórip tur.
Bizde aýysym, kezekshilik degen joq. Búkil jeke ómir toqtap qalǵan. Biz otbasymyzdy kórmeımiz, sebebi juqtyryp alamyz dep qorqamyz. Protokoldarǵa qaramastan, aramyzdaǵy keı qyzmetkerler vırýsty juqtyryp alǵan. Qazir keı áriptesterimiz bireýdiń ómirin emes, ózderin qutqarý nemese ózderi vırýs juqtyrǵan týǵan-týystaryn qutqarý úshin kúresip júr.
Sondyqtan qazir indetke tym salǵyrt qaraıtyndarǵa nemese qaýipsizdik sharalaryna narazylyq tanytyp otyrǵandarǵa aıtqym keledi: sál shydamdylyq tanytyńyz - siz teatrǵa, mýzeıge nemese sportzalǵa bara almaısyz. Qorshaǵan adamdarǵa, ásirese aýrýǵa qarsy turýǵa dármensiz egde adamdarǵa janashyrlyqpen qaraýyńyzdy ótinemin. Biz bar kúshimizdi salyp qoǵamǵa paıdamyzdy tıgizýge tyrysyp júrmiz, siz de sál de bolsa paıdańyzdy tıgizseńiz".
Aýdarǵan, Bella Orynbetova
Avtordyń jelidegi paraqshasynan
Túpnusqasy: daniele.macchini
