Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev «Ádiletti Qazaqstan: zań men tártip, ekonomıkalyq ósim, qoǵamdyq optımızm» atty Qazaqstan halqyna Joldaýynda ult densaýlyǵyn nyǵaıtýǵa jáne azamattardy áleýmettik qoldaý júıesin qaıta jandandyrýǵa baǵyttalǵan keshendi sharalardy júzege asyrý mindetin qoıdy,- dep habarlaıdy Dalanews.kz

Memleket basshysynyń tapsyrmalaryn júzege asyrý aıasynda elimizde densaýlyq saqtaý salasyn sapaly túrde jańǵyrtýǵa baǵyttalǵan júıeli sharalar kesheni júzege asyrylýda. Bul jumys árbir azamat úshin medısınalyq kómektiń qoljetimdiligi men sapasyn arttyrýǵa baǵyttalǵan. Basty maqsat – halyqtyń ómir súrý jasyn uzarta túsý. 2025 jyly 14 shildede mindetti medısınalyq saqtandyrý máseleleri jónindegi jańa Zańǵa qol qoıylýy mańyzdy qadamdardyń biri boldy.

«Memleketimizdiń erekshe basymdyqtarynyń biri – halyqtyń densaýlyǵyn qorǵaý. Bizdiń maqsatymyz 2029 jylǵa qaraı halyqtyń ortasha ómir súrý uzaqtyǵyn 77 jasqa deıin jetkizý. Jalpy bul maqsat qoljetimdi. Jyl saıynǵy dınamıkada halyqtyń densaýlyǵynyń oń kórsetkishteri baıqalady. 2024 jyldyń qorytyndysy boıynsha halyqtyń ortasha kútiletin ómir súrý uzaqtyǵy alǵash ret 75 jastan asty. Memleket basshysy men Úkimettiń qoldaýy arqasynda halyq densaýlyǵynyń negizgi kórsetkishterin jaqsartýǵa múmkindik týyp otyr», – dep atap ótti densaýlyq saqtaý mınıstri Aqmaral Álnazarova.

Profılaktıkalyq skrınıngter memleket kepildik beretin medısınalyq qyzmetter paketine engizildi

MÁMS júıesi engizilgennen beri densaýlyq saqtaý salasyn qarjylandyrý kólemi úsh esege artty. Bul halyqtyń joǵary tehnologıalyq jáne qymbat qyzmetterge qoljetimdiligin keńeıtýge múmkindik berdi. 

Endi barlyq medısınalyq kómek naqty eki bólikke bólinedi: el turǵyndarynyń barlyǵyna memleket tolyq kepildik beretin bazalyq paket jáne saqtandyrylǵan azamattarǵa arnalǵan keńeıtilgen saqtandyrý paketi.

«14 shildede tıisti Zańǵa qol qoıyldy. Osy Zań boıynsha mindetti áleýmettik medısınalyq saqtandyrý men tegin medısınalyq kepildendirilgen kómek kólemi paketteriniń ara-jigi naqty bólinetin bolady. Saqtandyrý mártebesine qaramastan barlyq azamattarǵa eń kóp taralǵan jáne áleýmettik máni bar aýrýlar boıynsha skrınıgter qoljetimdi bolady. Onkologıalyq, júrek qan tamyrlary aýrýlaryn erte anyqtaýǵa arnalǵan skrınıgterdiń jańa túrleri engizilýde. Sondaı-aq mıdaǵy qan aınalymy buzylýyn erte anyqtaý úshin 50 jastan asqan er azamattarymyzǵa jańa skrınıg túri engiziledi. Áleýmettik máni bar aýrýlarǵa kúdik týǵan jaǵdaıda tekserýler barlyǵyna tegin bolady», – dep atap ótti Aqmaral Álnazarova.

 2026 jylǵa qaraı MÁMS júıesimen qosymsha 1 mln-nan astam adam qamtylady

«Mindetti áleýmettik medısınalyq saqtandyrý týraly» Zańda densaýlyq saqtaý júıesiniń qarjylyq turaqtylyǵyn nyǵaıtýǵa baǵyttalǵan birqatar sharany júzege asyrý kózdelgen.

Áleýmettik osal toptardy MÁMS-pen qamtýdy keńeıtý: Halyqty barynsha júıege tartý maqsatynda áleýmettik osal toptaǵy azamattar úshin jarnalardy jergilikti atqarýshy organdardyń tóleý tetigi engiziledi. Bul normany júzege asyrý 2026 jylǵa qaraı qosymsha 1 mln-nan astam adamdy MÁMS júıesimen qamtýǵa múmkindik beredi.

Ádil jarna júıesin engizý: Áleýmettik ádilettilik qaǵıdatyn saqtaý úshin Áleýmettik medısınalyq saqtandyrý qoryna aýdarym jasalatyn kiristiń joǵarǵy shegi alynyp tastalady. Bul tásil azamattardyń júıege úlesin olardyń tabysyna saı etip, sala búdjetine jyl saıyn qosymsha 200 mlrd teńgege deıin qarjy ákeledi.

Memlekettik qarjylandyrýdy arttyrý: Jeńildikti sanattaǵy 11 mln azamat úshin memleket jarnasynyń mólsherlemesin kezeń-kezeńimen arttyrý kózdelgen. Bul shara 2030 jylǵa qaraı qarjylandyrý kólemin 289 mlrd teńgege deıin ulǵaıtýǵa múmkindik beredi.

Biryńǵaı medısınalyq qyzmetter paketin qalyptastyrý: 2027 jyldan bastap memleket kepildik beretin tegin medısınalyq kómek kólemi (TMKKK) men MÁMS paketi arasyndaǵy naqty aıyrmashylyqty belgileıtin biryńǵaı paket engiziledi. Osylaısha árbir azamat memleket kepildik beretin qyzmetterdi jáne saqtandyrý esebinen kórsetiletin qyzmetterdi naqty bile alady.

Ana men bala densaýlyǵyn saqtaý

2024 jyldyń qorytyndysy boıynsha elimizde ómir súrý uzaqtyǵy alǵash ret 75,4 jasqa jetti. Ana ólimi kórsetkishi 12%-ǵa tómendep, tarıhı mınımýmǵa jetti. Sondaı-aq neonataldyq ólim 20%-ǵa, sábı ólimi 11%-ǵa, al bala ólimi 8%-ǵa azaıdy.

2024 jyly elimizde alǵash ret «Fetaldy medısına» ınovasıalyq tehnologıasy engizildi: 71 jatyrishilik (uryqqa) operasıa jasalyp, nátıjesinde 96 náresteniń ómiri saqtalyp qaldy. Jańa týǵan sábıler hırýrgıasy da qarqyndy damýda – 2025 jyldyń alǵashqy jartyjyldyǵynda týa bitken damý aqaýlary bar 600 nárestege ota jasaldy.

Aýytqýlardy erte anyqtaý úshin elde tıimdi ınfraqurylym qalyptastyryldy – Bir kúndik klınıkalar, Uryqty qorǵaý ortalyqtary ashyldy. Balalarǵa týǵannan bastap tórt túrli skrınıng júrgiziledi: neonataldyq, aýdıologıalyq, psıhofızıkalyq jáne oftalmologıalyq. Bul jumys nátıjesin berdi – týa bitken aqaýlary bar balalar arasyndaǵy bastapqy múgedektik 7,5%-ǵa tómendedi, al jańa týǵandardyń ómir súrý deńgeıi 88%-dan 93%-ǵa deıin artty.

Balalarǵa kórsetiletin kómekti jaqsartý úshin árbir AMSK uıymynda pedıatrıalyq bólimder uıymdastyrylýda. IýNISEF qoldaýymen emhanalarda Balalardy damytý jáne erte aralasý ortalyqtary ashylyp jatyr. Búginde osyndaı 100 ortalyq jumys isteıdi, onda damýynda qıyndyqtary bar balalar keshendi kómek alady. Balalar arasynda aýtızm dıagnozy qoıylǵandar sanynyń kóbeıýine baılanysty olardyń reabılıtasıasyna arnalǵan tósek-oryn sany 4 esege artty.

Analardy qoldaý úshin alǵash ret áıelderdiń reprodýktıvtik densaýlyǵyn nyǵaıtýǵa baǵyttalǵan «Analar saýlyǵy» baǵdarlamasy iske qosyldy. Sonymen qatar shalǵaı aýyldardaǵy áıelder úshin joǵary qaýip tobyndaǵy júkti áıelderdi aldyn ala gospıtalızasıalaýǵa arnalǵan «Salaýatty ana» pansıonattary ashylyp jatyr.

Aýylda densaýlyq saqtaýdy jańǵyrtý: 655 medısınalyq nysannyń 538-i iske qosyldy

Elimizde álemniń jetekshi medısınalyq ortalyqtarymen qatar qoıatyn biregeı operasıalar jasalýda. Júrek pen ókpeni transplantasıalaý, sondaı-aq búırektiń úshjaqty aıqaspaly transplantasıasy sıaqty asa kúrdeli operasıalar jasalady. Qazaqstan osyndaı operasıalar oryndalatyn álemdegi alty eldiń qataryna kiredi.

Mı aýrýlaryn emdeýde «Gamma-pyshaq» tehnologıasy qoldanylsa, onkologıalyq dertterge qarsy zamanaýı protondyq terapıa engizilýde.

Infraqurylymdy jańartý baǵytynda aýqymdy jumys júrgizilýde. «Aýylda densaýlyq saqtaýdy jańǵyrtý» ulttyq jobasy aıasynda josparlanǵan 655 nysannyń 538-i salyndy. 

«Bul nysandar buryn medısına nysandary bolmaǵan aýyldarda, sondaı-aq eskirgen jáne beıimdelmegen ǵımarattardyń ornyna salynýda. Nátıjesinde shamamen 1 mıllıon aýyl turǵyny medısınalyq qyzmetpen qamtylady», – dep atap ótti densaýlyq saqtaý mınıstri Aqmaral Álnazarova. 

36 oblystyq aýrýhana men 17 perınataldyq ortalyqqa jańǵyrtý jumystary júrgizilýde. Balalar bólimshelerindegi tósek-oryn qory 38%-ǵa ulǵaıdy. Shamamen 2,1 myń birlik medısınalyq jabdyq satyp alynyp, sonyń nátıjesinde jaraqtandyrý deńgeıi 86%-ǵa (62%-dan) deıin ósti.

Densaýlyq saqtaý júıesinde kadr daıarlaýdy kúsheıtý, dári-dármek baǵasyn tómendetý jáne sıfrlyq transformasıany damytý sharalary qabyldanýda

Densaýlyq saqtaý júıesinde kadrlyq máseleler de sheshilýde. «Pedıatrıa» mamandyǵy qaıta engizilip, óte tapshy 14 balalardy emdeý mamandyǵy boıynsha rezıdentýra ashyldy. 

«Adamı kapıtaldy damytý baǵytynda medısınalyq bilim berýdi kúsheıtip, naýqastardy derbes qabyldaýǵa basymdyq bere otyryp, meıirbıkelik tájirıbeni damytamyz. Úzdiksiz kásibı damý sımýlásıalyq ortalyqtary men qashyqtan oqytý plaformalary arqyly engizemiz. Jyl saıyn medısınalyq oqý oryndaryna qabyldanatyn talapkerler sanynyń kóbeıýi dáriger kásibiniń mártebesin arttyrýdyń belgisi. 2025 jyly medısınalyq joǵary oqý oryndarynyń túlekteri 11 600 mamandy qurady. Olardyń úshten ekisi óńirlik bólý boıynsha medısınalyq uıymdarǵa jumysqa ornalasty. Mamandardy óńirlerge tartý úshin memleketten qoldaý sharalary júzege asyrylýda. Memleket basshysynyń tapsyrmasy boıynsha qosymsha áleýmettik qarjylaı kómek qarastyrylǵan. Kadr tapshylyǵyn azaıtý maqsatynda aýyldyq eldi mekenderge jumysqa kelgen asa tapshy mamandyqtar dárigerlerge 8,5 mıllıon teńge kóleminde tólem qarastyrylǵan», – dep atap ótti Aqmaral Álnazarova. 

Farmasevtıka salasynda 2029 jylǵa deıin otandyq dári-dármek óndirisi úlesin 50%-ǵa jetkizý jónindegi tapsyrmany oryndaý boıynsha sharalar qabyldanýda. Baǵa qalyptastyrýdyń ashyqtyǵyn arttyrý maqsatynda shekti baǵalardy aıqyndaý tetigi qaıta qaraldy: artyq shyǵyndar alynyp tastaldy jáne djenerıkterdiń baǵasy túpnusqa preparattar qunynyń 30%-yna deıin tómendetildi. Tek «SQ-Farmasıa» satyp alatyn eń qymbat 20 dárilik preparat boıynsha ǵana shamamen 18 mlrd teńge únemdelýi kózdelýde. Jalpy alǵanda, TMKKK jáne MÁMS júıesi aıasynda shekti baǵalar 19%-ǵa tómendeıdi, al kóterme jáne bólshek saýda segmentterinde 30%-ǵa deıin tómendeıdi dep kútilýde.

Referenttik baǵa belgileýdiń jańa modelin engizý dári-dármek qunyn 12%-ǵa tómendetýge múmkindik berip otyr, al jalpy ekonomıkalyq tıimdilik shamamen 50 mlrd teńgeni qurady.

Bul qarajat terapıanyń qoljetimdiligin keńeıtýge jáne sapasyn arttyrýǵa baǵyttalady. Sonymen qatar ambýlatorıalyq dárilik qamtamasyz etý tizimi ońtaılandyrylyp, bul óz kezeginde ınovasıalyq preparattardy engizý úshin qosymsha resýrstar bosatýǵa múmkindik beredi.

Sonymen qatar salanyń sıfrlyq transformasıasy júrgizilip jatyr. Biryńǵaı memlekettik medısınalyq aqparattyq júıe qurylýda. Qabyldaýlar týraly jalǵan jazbalarmen kúresý maqsatynda 2024 jyldyń tamyzynan bastap pasıentterdi sıfrlyq sáıkestendirý jobasy («Sıfrlyq qujat» jáne Face ID arqyly) iske qosyldy. Nátıjesinde negizsiz kórsetilgen medısınalyq qyzmetter kólemi 6%-ǵa (4,7 mlrd teńgege) azaıdy.

Suranysy eń joǵary 8 medısınalyq anyqtama túri sıfrlandyryldy:

· 073/ý «Kólik quralyn basqarýǵa ruqsat berý»,

· 075/ý «Medısınalyq anyqtama»,

· 052-2/ý «Balanyń densaýlyq pasporty»,

· 026/ý «DKK qorytyndysy»,

· 069/ý «Sanatorıı-kýrorttyq karta»,

· 076/ý «Qarý ustaýǵa ruqsat alý»,

· 038/ý «Ýaqytsha eńbekke jaramsyzdyq týraly anyqtama».

Jyl basynan beri aqparattyq júıelerde 4,7 mln-nan astam osyndaı qujat tirkeldi. Qazirgi ýaqytta «eńbekke jaramsyzdyq paraqtaryn» qaǵaz túrinde qoldanýdy tolyqtaı alyp tastaý jumystary júrgizilýde. Medısınalyq aqparattyq júıelerdiń fýnksıonaly ońtaılandyrylyp, medısına qyzmetkerlerine túsetin júkteme 40%-ǵa deıin azaıdy. Mańyzdy qadamdardyń biri – bıylǵy jyldyń qyrkúıeginen bastap jasandy ıntellekt negizindegi «dáriger kómekshisin» engizý, bul dıagnostıka úderisin ońtaılandyrýǵa jáne qatelikterdi barynsha azaıtýǵa múmkindik beredi.