Qarjyger-maman Rasýl Rysmambetov ulttyq valúta baǵamynyń nege turlaýsyz bolyp turǵanyn, onyń nege ary-beri shaıqala beretinin túsindirdi. Ol bul qubylystyń uzaqqa sozylatynyn boljaıdy. Iaǵnı, qazirgi AQSH prezıdenti Donald Tramptyń prezıdenttigi kezeńiniń ón boıynda. Al valútalardy maısha "shaıqaǵan" Tramptyń kúıttegeni ne? Munyń jaýabyn sarapshynyń jelidegi jazbasynan bilýge bolady, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Rasýl Rysmambetov Telegram arnasyndaǵy óz jazbasynda BJZQ aqshasynyń "otyrýyna" baılanysty belgili bir alańdaýshylyǵy baryn jazypty. Jazbany sol kúıinde aýdaryp, óz nazarlaryńyzǵa usyna ketelik.
"Bul arada aqsha joǵaltý jaıyna emes, ótken jylǵy qorǵa de satyp alynǵan dollarlarǵa qatysty bas qatyp turǵany.
Jalpy, saraptama naryǵy Úkimet teńge baǵamyna tikeleı áser etetin aýqymdy ınfraqurylymdyq shyǵyndarmen betpe-bet kelip otyrǵanyn baıqap otyr. Demek, teńge baǵamynyń álsireýi kútiledi, sáıkesinshe BJZQ óz qorjynyndaǵy valútalyq aktıvter úlesin 40% - ǵa deıin arttyra otyryp, dollar arqyly baǵamdy nyǵaıtýǵa qaraı qadam jasaıdy.
Valútalyq aktıvter - bul AQSH-tyń memlekettik baǵaly qaǵazdary (FRJ oblıgasıalary), basqa damyǵan elderdiń osy sekildi qaǵazdary, tez damyp kele jatqan, biraq damýshy elderdiń MBQ-sy (emerging market) jáne iri, bedeldi kompanıalardyń oblıgasıalary.
Klasıkalyq jaǵdaıda zeınetaqy aktıvterin basqarýda (zeınetaqyny basqarý qarapaıym aktıvterdi basqarýdan múldem ózgeshe) bastysy – aqshany kóbeıtý emes, saqtaý. Qazirgi aqsha teorıasy boıynsha aqsha qandaı da bir valútaǵa táýeldiligine qaramastan, ınflásıa arqyly únemi qunyn joǵaltyp otyrady. Sondyqtan da zeınetaqy aktıvterin basqarýshylar qoldaǵy bardy saqtap qalý úshin baryn salyp, jantalasady. Táýekeldiligi joǵary mámileler olarǵa qol jetimdi emes, óıtkeni olarǵa aqsha salýǵa ruqsat etilmeıdi. Beınelep aıtqanda, barlyq zeınetaqy aqshasyna «jas buqalardy satyp alyp, bordaqylap, soǵym kezinde satamyn, paıdaǵa keńelemin» degen bul arada júrmeıdi.
Tramp aǵamyz ózi júrgizgen kelissózderimen bizdiń ǵana emes, álemdik naryqty da azdap shaıqap aldy. Tramptyń Pýtınmen sóılesý kezinde rúbl kúsheıip, teńgeniń de eńsesin ózimen birge tiktedi. Mine, BJZQ-nyń teńge túrindegi aktıvteriniń tómendeýi degen osydan kelip shyǵady. Alaıda, meniń bajaılaýymsha, mundaı terbelis Tramptyń búkil prezıdenttik etý kezeńinde jalǵasa beredi. Al ol dollardy da, sonymen qatar munaı baǵasyn da túsirgisi keledi. Al mundaı jaǵdaıda ne bolýy edi? Árıne, altyn men krıptovalútanyń quny ósedi!
Meniń uqqanym, qazir Ulttyq bank BJZQ-ny basqarýshysy retinde qazir turaqty aktıvterdi izdestirip jatyr. Búginderi búkil álem boıynsha aktıvter menejerleriniń teń jartysy osylaı sharq urýda.
Meniń oıymsha, álemdik naryqtyń kóptegen oıynshylary dollar men evrodaǵy baǵaly qaǵazdarǵa degen suranysty azaıtyp, krıpto pen altyndy kóptep satyp ala bastaǵanǵa deıin baǵamnyń osy shaıqalǵany shaıqalǵan kúıine qala beredi.
Mine, Ulttyq Bank te naýryz aıynda ne isteıtinin aıtyp, óz josparymen bólisti:
- respýblıkalyq búdjetke transfertter bólý úshin Ulttyq qordan 700 mln-nan 800 mln dollarǵa deıin satýdy josparlap otyr. Meniń bilýimshe, Ulttyq bank dollardy shyńyna jetkende satady, sondyqtan osy aıda teńgeniń kúrt nyǵaıýy bolmaıdy.
- budan bólek altynǵa qatysty shaǵylystyrý praktıkasy da jalǵasady, bul rette naýryz aıynda shamamen 250 mlrd teńge somaǵa valúta satý josparlanyp otyr, ıaǵnı kólemi shamamen 500 mln AQSH dollary. Bul arada da atalǵan shara baǵanyń shyńynda iske asyrylady, sondyqtan mundaı satylymdar valúta naryǵyndaǵy sekirister men quldyraýlardy teńestirýi kerek.
- Ulttyq Bank BJZQ-daǵy valútalyq úlesti 40% deńgeıinde ustap turý úshin AQSH dollaryn satyp alýdy qaıta bastaıdy. Naýryzda satyp alýǵa qatysty josparly kólem 250 mln AQSH dollarynan aspaıdy. Bul, árıne, erekshe jaǵdaı. Valúta portfeliniń keri balansy mańyzdy bolyp tabylady, biraq naryqty alańdatpaý nemese burmalamaý úshin mundaı mámilelerdi offlaın rejıminde júrgizgen durys bolar. Degenmen ekinshi deńgeıdegi bankter de óz valútasynyń bir bóligin satqysy kelip, eki alaqandaryn ysqylap otyrǵan jaıy bar.
Keshe Ulttyq Bank BJZQ úshin dollar satyp alý úrdisin qaıta jalǵastyratyndaryn málimdedi. Sondaı-aq osy sıpatta saıtymyzda "BJZQ úshin valúta satyp alý úrdisi naýryzda teńge baǵamyn álsiretýi múmkin - Halyk Finance" degen materıal jarıalandy.
