Qarapaıym ári qaǵylez...
Batalov týraly el arasynda kóp áńgime bola bermeıdi. Sebebi, jarnama jasaýǵa qulqy joq. Bul kisini biletinder áńgimeleskenge ashyq-jarqyn, tabıǵatynda degdarlyq pen tazalyq bar, otbasynda taza qazaqy tárbıe alǵan adam desedi. Estýimizshe, jastaıynan iske shógel, qaǵylez bolǵan kórinedi. Osy eki minezi onyń bılik baspaldaǵyndaǵy «aqyryn júrip, anyq basýyna» septeskenin aıtady. Sondaı-aq, ómirlik tájirıbesinde yrdý-dyrdýǵa, jeńil ataqqa qyzyqpaǵanyn da Batalovtyń basty ereksheligi deıtinder kóp.
Rekordshy...
Jalpy, respýblıka jurtshylyǵy Amandyq Batalovty jyǵa tanymaıdy. Beımálim Batalovtyń qyry men syryna qanyq top az... Biraq Jetisýdyń árbir azamatynan Batalov jaıynda syr sýyrtpaqtasań, sheshile sóıleı jóneledi. Óıtkeni, ol uzaq jyldar boıy Almaty oblysy ákiminiń orynbasary qyzmetin atqaryp, oblys jurtshylyǵyna óz isimen ábden tanylǵan azamat. Jetisýlyqtar qatelesse, bir jerden qatelesýi múmkin. Kópshilik Amandyqty Almaty oblysynda kindik qany tamǵan, Elbasynyń kóp inileriniń biri shyǵar dep oılaýy múmkin. Shyndyǵynda olaı emes. Amandyq Batalov burynǵy Ózbek KSR-niń Núkis qalasynyń týmasy. Jambyl gıdromelıorasıa qurylys ınstıtýtyn ınjener-gıdrotehnık mamandyǵy boıynsha tamamdaǵan. Qurylys salasynyń bilgiri. Ol «Almaty óńdeý qurylys» tresinde qurylys-montaj basqarmasynda aǵa prorab, bas ınjener, bastyq syndy jaýapty qyzmetterdi abyroımen atqaryp, iskerlik qabiletin ábden shyńdaǵan jan. Budan keıin Amandyq Ǵabbasuly saıası basshylyq qyzmetterdi urshyqsha ıirip, kózge túskenin bilemiz. Ol 2001-2008 jyldary ákimniń orynbasary bolsa, 2008-2014 jyldary ákimniń birinshi orynbasary qyzmetin atqarǵan. Búginde elimizdegi sheneýnikter armıasy arasynan 13 jyl boıy bir qyzmette tapjylmaı eńbek etken adamdy tabý qıyn. Onyń ústine barsha sheneýnik kóz tikken Almaty oblysynda birinshi orynbasarlyq qyzmette uzaq otyrý ekiniń biriniń mańdaıyna jazyla bermesi anyq. Árıne, Amandyq Ǵabbasulynyń uzaq jyldar boıy oblys ákimderiniń oń qoly bolýyna onyń iskerlik qabileti septeskeni daýsyz shyndyq. Oblys ákiminiń birinshi orynbasarlyǵy saıası qyzmet sanalatyndyqtan, bul qyzmetti qapysyz atqarǵan Amandyq Ǵabbasuly uzaq jyldar boıy saıası salmaǵyn arttyryp, Prezıdent Nazarbaevtyń zor senimine ıe boldy. Sondyqtan mańyzdy saıası qyzmette uzaq otyryp, rekordtyq kórsetkishke ıe bolǵan Ábekeńniń is-tájirıbesin kez kelgen sheneýnik qaıtalaı almaıdy.
«Qazaqfılmdi» salǵan...
2000 jyldyń basynda Almaty oblysynyń ortalyǵy Taldyqorǵanǵa kóshirildi. Osy jaýapty jumysty atqarýda tabandylyǵymen tanylǵan Amandyq Ǵabbasuly zor jetistikterge jetip, Prezıdenttiń senimin aqtady. Osy ýaqyt aralyǵynda talaı joldar jóndelinip, qalanyń ınfraqurylymy damyǵanyna kýá boldyq. Osy jumystarǵa qurylysshy maman retinde aralasqan Ábekeń árbir qurylysqa óziniń qoltańbasyn qaldyrdy. Sońǵy ýaqyttary Taldyqorǵanda kelbeti men sáýleti jarasqan birneshe eńseli ǵımarattar boı kóterip, qala halqynyń kóz qýanyshyna aınalǵan. Bizdiń sózimizge Taldyqorǵannyń boıtumaryna aınalǵan – Til saraıy, Dostyq úıi jáne Jastar sport saraıynyń salynýy aıqyn dálel bola alady.
Ol bir kezderi qurylys salasymen aınalysqan kezderinde qazaq rýhanıatynyń altyn uıasyna aınalǵan Sh. Aımanov atyndaǵy «Qazaqfılm» kınostýdıasyn salýǵa basshylyq jasap, Almatynyń ajaryn ashýǵa úles qosqanyn bireý bilse, bireý bilmeýi múmkin. Sondyqtan Amandyq Ǵabbasulyn ózine tapsyrylǵan isti tıanaqty oryndaıtyn basshylardyń qataryna jatqyzýǵa bolady. Qurylys salasynyń jaı-japsaryn jetik biletin Amandyq Ǵabbasuly aldaǵy ýaqytta Almaty oblysynyń aýmaǵynda qurylysy qyzý júrip jatqan kúre joldardy qatań baqylaýǵa alyp, merziminde aıaqtalýyna yqpal eterine senemiz.
Ákimniń mamandyǵyna nazar aýdarǵan adam Almaty oblysynda shaǵyn sý elektr stansalaryn damytý isiniń qaıdan bastaý alǵanyn baǵamdar edi. Ózen sýy sarqyraǵan Jetisýdyń elimiz boıynsha «jasyl energıany» damytýda kóshbasshy bolatynyna tolyq múmkindigi bar. Óıtkeni, Almaty oblysynda dástúrli emes qýat kózderin damytatyn aımaqtar jetip, artylady. Sý, jel jáne kún kózinen elektr qýatyn alýdyń ozyq úlgisin qalyptastyrýǵa suranyp tur. Almaty oblysyndaǵy sý energetıkasynyń áleýetin erte bastan baǵamdaǵan Amandyq Ǵabbasuly óńirde shaǵyn SES-ter salyp, oblystyń qýat kózine degen muqtajdyǵyn sheshýge bel býyp, bilek sybana kiriskenin bilemiz. Endi oblystyń tizgin-shylbyryn tolyqtaı óz qolyna alǵan azamattyń oıyn júzege asyrýǵa eshkim kese kóldeneń turmaıdy. Óıtkeni, ákim ekonomıkalyq básekelestik basty qaǵıdaǵa aınalǵan zamanda ónerkásipti damytý úshin energıa resýrstarynyń mańyzy erekshe ekenin jaqsy biledi. Bolashaqta aımaqtaǵy shaǵyn SES óndiretin qýat kózin 117,4 MVt qýatqa jetkizý kózdelgeninen biraz jaıtty ańǵaramyz. 2017 jylǵa deıin Almaty oblysynda 23 shaǵyn SES, 6 jel elektrostansıasy men 2 kún elektrostansıasyn salý josparda bar. Keleshekte Almaty oblysynyń sý resýrstaryn tıimdi paıdalaný Amandyq Ǵabbasulynyń qolyndaǵy basty kózirine aınalatyn kún de alys emes. Gıdrotehnıka salasyn jetik biletin ákim ótken jyly Balqashtyń basty donory Qaratal ózeniniń teńizge jaqyn tusyndaǵy arnasynyń batpaqqa aınalǵan 14 shaqyrymdyq jaǵalaýyn qurǵatýǵa pármen berip, bul is sátti aıaqtaldy. Osy isi jurttyń kóńiline qýanysh uıalatty.
Almaty oblysyndaǵy sý energetıkasynyń áleýetin erte bastan baǵamdaǵan Amandyq Ǵabbasuly óńirde shaǵyn SES-ter salyp, oblystyń qýat kózine degen muqtajdyǵyn sheshýge bel býyp, bilek sybana kiriskenin bilemiz. Endi oblystyń tizgin-shylbyryn tolyqtaı óz qolyna alǵan azamattyń oıyn júzege asyrýǵa eshkim kese kóldeneń turmaıdy. Óıtkeni, ákim ekonomıkalyq básekelestik basty qaǵıdaǵa aınalǵan zamanda ónerkásipti damytý úshin energıa resýrstarynyń mańyzy erekshe ekenin jaqsy biledi.
Syn saǵat
El basqarǵan azamattar syn saǵatta da halyqtyń muń-muqtajyna qulaq asyp, azamattyq tanytýy mańyzdy. «Er basyna kún týsa, etigimen sý kesher, at basyna kún týsa, aýyzdyqpen sý isher». Dana halqymyzdan búginge jetken qorǵasyn oı, salmaqty sóz. Amandyq Ǵabbasuly oblys ákiminiń birinshi orynbasary bolǵanda dál osyndaı el basyna kún týdy. Aqsý aýdanyna qarasty Qyzylaǵash aýylynyń turǵyndarynyń basyna túsken 2010 jylǵy naýryzdyń 11-indegi qasiret oblys tarıhyndaǵy azaly kúnge aınaldy. Oqıǵany qaıtalap aıtyp jatýdyń qajeti joq. Biraq sol kezde BAQ ókilderi Amandyq Ǵabbasulyn syn sadaǵynyń astyna alǵanyn umyta qoıǵan joqpyz. Tas túsken jerine aýyr. Qıyn kezeńde Ábekeń jýrnalısermen salǵylasyp jatpady. Aıaǵyna rezińke etigin kıip, dúleı apattyń saldaryn joıý úshin kún-tún demeı qarapaıym adamdarmen birge eńbek etti. Sol kezde qaıǵydan qan jutqan aýyl turǵyndarynyń muń-zaryna qulaq asyp, bárine shydamdylyq tanytty. Kútpegen apattan es jınaý aýyl turǵyndaryna ońaı bolǵan joq. Jylaǵan júrekti jubatyp, olarǵa baspana salyp berý jaýapkershiligi qatar júktelgen sátte el azamattary naǵyz erlik tanytsa, solardyń bel ortasynda Amandyq Ǵabbasuly júrdi. Keıinnen mamyrajaı kún týyp, Qyzylaǵash aýyly qaıta túledi. Aýyldaǵy Mádenıet úıinde ótken saltanatty sharada sóz alyp, sahnaǵa kóterilgen Qytaıdan kelgen qandasymyz, qaıǵyly kúnde Amandyq Batalovtyń azamattyǵyna bas ıgenin qoǵam qaıratkeri, oblystyń syıly aqsaqaly Jaqypjan Nurǵojaev áńgimelegen edi. Sol kezde qandastarymyz Amandyq Ǵabbasuly bes-alty adamdy aǵyn sýdyń arasynan alyp shyqqanyn aıtyp, kópshilik atynan alǵys aıtqan. Mundaı qadamǵa barǵanyn Amandyq Ǵabbasuly eshqashan aıtqan emes. Erlik qarapaıymdylyqpen keletin qasıet. Ádette, beıbit kúnde batyr kóp. El basyna kún týǵanda, qarasha jurttyń ómiri úshin sý keshken azamatty jurtshylyq qalaı syılamasyn, qalaı qurmettemesin?! Qolaıly sátte ózderin jarnamalaýǵa daıar turatyn basshylar osydan úlgi alsa ǵoı. Osy bir oqıǵadan Amandyq Ǵabbasulynyń kishipeıildigi men ózine tán qarapaıymdylyǵan ańǵarýǵa bolady.
Qyzylaǵash aýylyndaǵy Mádenıet úıinde ótken saltanatty sharada sóz alyp, sahnaǵa kóterilgen Qytaıdan kelgen qandasymyz, qaıǵyly kúnde Amandyq Batalovtyń azamattyǵyna bas ıgenin qoǵam qaıratkeri, oblystyń syıly aqsaqaly Jaqypjan Nurǵojaev áńgimelegen edi. Sol kezde qandastarymyz Amandyq Ǵabbasuly bes-alty adamdy aǵyn sýdyń arasynan alyp shyqqanyn aıtyp, kópshilik atynan alǵys aıtqan. Mundaı qadamǵa barǵanyn Amandyq Ǵabbasuly eshqashan aıtqan emes. Erlik qarapaıymdylyqpen keletin qasıet.
Eki mıllıonǵa jýyq halqy bar Almaty oblysyn tizgindep otyrǵan Amandyq Ǵabbasulynyń aldaǵy ýaqytta atqaratyn sharýasy da jetip artylady. Oblys ákimi shekaralyq aýdandarǵa qatty nazar aýdarýy kerek dep esepteımiz. Ásirese, burynǵy Úıgentas óńirine. Mundaǵy jurt toz-tozy shyqqan aýyldy tastap, qalaǵa kóship jatyr. Muny toqtatý úshin jańa ekonomıkalyq baǵyt qajet. Bul baǵytta óńirdiń qyr-syryn jetik biletin ákim tyǵyryqtan shyǵatyn joldy jaqsy biledi degen úmittemiz.
Nurlan JUMAHAN.
