Қазақстанда бірыңғай сағаттық белдеуді енгізу: табиғатпен үйлесімділіктің дұрыс жолы

Жарбол Кентұлы 25 жел. 2024 16:53 392

Кез келген мемлекет үшін уақыт мәселесі қашанда маңызды болған. Бірнеше сағаттық белдеулерді қамтып жатқан, ұлан-ғайыр аумағы бар Қазақ елінде бірыңғай «табиғи» сағаттық белдеуге оралу пікірталасы, тек ғылыми ғана емес, сонымен қатар қоғамдық деңгейдегі тақырыпқа айналды. «Қолдаймын» деушілердің аргументтері күшейіп келсе, ал ықтимал пайдалар барған сайын айқын көрініске ие боп келеді.


1991 жылы Кеңес Одағы ыдырағаннан кейін Қазақстан аймақтық географиялық ерекшеліктерін толық ескермей қалған, тарихи себептерге байланысты сағаттық белдеулер жүйесін мұра етіп алды. Ондаған жылдар бойы еліміз табиғи күннің мерзіміне қатысты жиі ауысатын уақытты пайдаланып келді. Бұл биологиялық ырғақтардың бұзылуымен байланысты аурулардың көбеюінен бастап, халықтың жалпы өнімділігінің төмендеуіне дейінгі сияқты бірқатар жағымсыз салдарға әкеліп соққаны рас.


Табиғи сағат белдеуі дегеніміз бұл талтүстің күн белсенділігіні шыңына сәйкес келгендегі, яғни күн мерзіміне мүмкіндігінше жақын уақытты айтамыз.
Көптеген мемлекеттер табиғи сағат белдеуіне көшуді жүзеге асырды. Мысалы, Қытайды алсақ, үлкен аумаққа ие бола отырып, бір уақытты пайдаланады, бұл елді басқарудың тиімділігін арттырады. Еуропада, керісінше, сағат тілдерін маусымдық ауыстырудан бас тартқаннан кейін табиғи сағаттық белдеулерге оралу үрдісі байқалуда. Қазақстанда бұл дағдылар зерттелініп, үздік тәжірибе қабылданды.


Қазақ елінде бірыңғай сағат белдеуін енгізу-бұл күрделі, бірақ орынды да ақталған қадам. Берілген шешімнің пайдасын табиғи ырғақтар мен экономикалық тиімділік қолдайды. Алайда, уақыт жүйесіндегі кез-келген өзгеріс мұқият дайындықты қажет ететіндігін ескеру керек. Мысалы: халыққа арналған ақпараттық науқан, көлік пен мемлекеттік мекемелердің жұмысын түзету, сондай-ақ елдің әртүрлі аймақтарының ерекшеліктерін ескеру.


Бұл үрдіс асығыс болмауы керек, бірақ сауатты жүзеге асырылатын жағдайда, ол Қазақ еліне ұзақ мерзімді пайда әкелуі мүмкін. Қазақстан дәстүрлер мен заманауи сын-тегеуріндердің тоғысында тұрған ел ретінде, ғылыми деректер мен азаматтардың қажеттіліктерін де ескере отырып, уақыт мәселесіне деген ұтымды тәсілдеменің үлгісін көрсетуге әрқалай мүмкіндігі бар.

ЕНУ-дің жаратылыстану ғылымдары факультеті


Ұсынылған
Соңғы жаңалықтар