ونىسى ورىندى دا. ءومىر وزگەرگەنمەن، «حابار» وزگەرمەگەن ەدى وسى كۇنگە دەيىن. حالىقتىڭ «حاباردىڭ» «قىرىق وتىرىگىنە» يلاناتىن وتكەلدەن ءوتىپ كەتكەنىن بەكقوجين بىلمەۋى مۇمكىن ەمەس.
بىركەزدەگى بەتكەۇستار ارنانىڭ كونتەنتى سوڭعى جىلدارى تىم سۇيىلىپ، ساپاسىزدانىپ، سۇرەڭسىزدەنىپ كەتكەنى سونداي حالىق «حاباردى» قاراۋدان قالعان ەدى، ەڭ اقىرى سوڭعى تىرەۋىشى بولعان اۋىلداعى اعايىن تەرىس اينالعاسىن «حاباردىڭ» وزگەرگەننەن وزگە جولى جوق دەپ تۇسىندىك.
«حابار» كورسەتەتىن قازاقستاندا ءومىر سۇرگىمىز كەلەدى». «شىندىقتىڭ قاس جاۋى – «حابار»، «ماقتاۋ مەن ماداققا كەلگەندە «حابار» قامشى سالدىرمايدى» دەيىن كورەرمەننىڭ ءسوزى وبالى نە كەرەك، راس.
«بىلەمىن، ءبارىن دە بىلەمىن. ەندىگارى ەرتەگى ايتىلمايدى. «حابار» حالىقتىڭ ءسوزىن سويلەپ، جوعىن جوقتايتىن بولادى بۇدان بىلاي. ماقتاۋ مەن ماداقتىڭ قامىتىنان بوساپ، شىندىقتىڭ شىراعىن ۇستايمىز. ۋاقىتتىڭ تالابى مەن تاڭداۋىنان كەيىندەپ قالماي، جاڭارىپ جاتقان دۇنيە كەرۋەنگە ىلەسۋىمىز كەرەك.
ءازىردىڭ وزىندە قوعامداعى قانى سورعالاعان ماسەلەلەردى قايمىقپاي، قوياسىن اقتارىپ ايتاتىن بىرنەشە جوبا كورەرمەنگە جول تارتىپ ۇلگەردى. قازىرگى «حابار» ءۇشىن جابۋلى، تابۋ تاقىرىپ جوق. ءبىزدىڭ سىن ساداعىمىزدان جەمقور شەنەۋنىك تە، جاۋاپسىز اكىم دە، ادىلەتسىز سوت تا جالتارا المايدى بۇدان بىلاي. ءيا، ەندى ەرتەگى ايتىلمايدى...»، – دەيدى جاڭا ءتوراعا.
ەرتەگى ايتۋدى دوعارۋ ەلگە ەمەس، «حاباردىڭ» وزىنە كەرەگىن ەرلان مىرزا ەسكەرەر دەگەن ويدامىز. كورەرمەنىن قايتارۋعا «حاباردىڭ» ءوزى مۇددەلى بولۋعا ءتيىس-اق. كورەرمەن «حابارعا» مۇحتاج ەمەس ويتكەنى، ال «حابار»...
اربىردەن سوڭ توقايەۆ ايتاتىن ادىلەتتىلىك تە «حابار» ەرتەگى ايتۋدى دوعارعان كۇنى ورنايتىنداي كورىنەدى بىزگە...
«حابار» ەرتەگى ايتۋدى دوعارعان كۇنى – توقايەۆ تۇڭعىش پرەزيدەنتتىڭ سارا ساياساتىنان باس تارتۋعا جۇرەگى داۋالاپ، ءوز سوقپاعىمەن جۇرەدى دەۋگە نەگىز بار.
ءيا، «حابار» وزگەرۋى كەرەك. مەملەكەتتىك ارنانىڭ جاعىمدى جاڭالىقتى ساپ تىيىپ، ۇكىمەت جۇمىسىنا سىن كوزىمەن قاراۋى جوعالتقان كورەرمەنىن قايتارۋدىڭ جالعىز جولى.
الداعى جىلى «حاباردىڭ» قۇرىلعانىنا 25 جىل تولادى. وسى ءبىر ءدۇبىرلى داتاعا «حابار» قانداي كەيىپتە كەلمەك؟ 25 جاسىن قالاي اتاپ وتەدى ول؟ وسى ۋاقىتتاعى بيلىكتىڭ بۇلب ۇلى بولعان وبرازىن «ەندىگارى ەرتەگى ايتپايمىز» دەيتىن ەرلان بەكحوجيننىڭ ءسوزى جۋىپ-شايا الا ما، جوق پا؟
بۇدان 4 جىل شاماسى بۇرىن «قالا مەن دالا» «حاباردى» قاتتى سىناعان ەدى. اۋىلداعى اعايىننىڭ سالەمىن قاعازعا تۇسىرگەن ءبىز «حابارعا» سول كەزدىڭ وزىندە «وزگەرۋگە» كەڭەس بەرگەن ەدىك.
سول ماقالانىڭ ءۇزىندىسىن قايىرا جاريالاپ وتىرمىز. «حابارداعىلار» وقىپ قالار...
سونىمەن، وسىدان تۇپ-تۋرا 4 جىل بۇرىن «قالا مەن دالا» «حابار» تۋرالى نە دەپ ەدى؟
«حاباردى» كورمەگەلى كوپ بولدى. وزىمىزگە كەرەكتىنى الا الماعاسىن «حابار» كوزدەن دە، كوڭىلدەن دە ءوشتى. كەزىندە عوي حالىق «حاباردى» كورەتىن. ال ءقازىر كىم كورەدى؟
«حاباردىڭ» كونتەنتى سىزگە قانشالىقتى قىزىقتى؟ ودان بۇرىن «حابار» تاراتقان حابارعا سەنەسىز بە؟
قويىڭىز، «سەنەمىن» دەگەنگە سەنبەيمىز. اينالاعا قاراساق، «حابار» ەرتەگى ايتىپ جاتقانداي كورىنەدى. بولاشاقتا بولۋى مۇمكىن، ورىندالىپ قالۋى كادىك ارماندار…
ەندى شە، مەملەكەتىمىزدىڭ ءوزى ءبىزدى سوعان يلاندىرىپ، سابىرعا شاقىرىپ وتىر عوي.
بىزگە بۇگىنگى كۇنمەن ءومىر سۇرۋگە بولمايدى، استە. ءبىز باقىتقا، باقۋاتقا بۇگىن ەمەس، ەرتەڭ كەنەلەمىز. كۇندە ەرتەڭ. قارىشتاعان قازاقستان. قارقىندى دامۋ ۇستىندەگى قازاقستان. تاعى قانداي تەڭەۋ بار ەدى؟
انىعىندا، «حابار» كورسەتەتىن قازاقستان شىنايى ومىردە جوق. «حابار» كورسەتەتىن قازاقستاندا ءومىر سۇرگىم كەلەدى» دەيتىن ساركازم (ايتپاقشى، ساركازم ءازىل ەمەس) سودان قالعان.
بيىل «حاباردىڭ» قۇرىلعانىنا جيىرما جىل تولدى. وزگەرگەن دۇنيە كوپ. ءبىز وزگەردىك. ءسىز وزگەردىڭىز. وي، ورتا، ولشەم وزگەردى. ءبىراق «حابار» وزگەرگەن جوق.
«حاباردىڭ» كەشكى جاڭالىعىنداعى قازاقستان شىنىمەن دە جۇماق مەكەن. ءيا، قالا حالقىندا تاڭداۋ بار. ال اۋىلداعى اعايىن بەرتىنگە دەيىن اينالدىرعان ءتورت تەلەارنانى تالعاجاۋ ەتىپ كەلدى.
ينتەرنەتكە قولى جەتكەنى كەشە عانا ولاردىڭ. «حاباردىڭ» جاڭالىقتارىن ەكى بولىككە بولۋگە بولادى، بىزدىڭشە. شەتەل جاڭالىقتارى شىلعاي نەگاتيۆتەن تۇرادى.
ماسەلەن:
«گرەكيا قۇزعا قۇلاعالى تۇر»، «قارا قۇرلىقتىڭ تۇگەنباي دەگەن ەلىندە جارىلىس بولدى» بولماسا «كولۋمبيانىڭ حالقى ەرەۋىلگە شىقتى»، – دەيدى تەلەرنا.
ءسوي دەپ كوسىلەتىن «حاباردىڭ» قازاقستانداعى جاعدايدى بوياماسىز كورسەتۋگە ءداتى داۋالامايدى.
داعدارىس تەرەڭدەدى. تەڭگە قۇنسىزداندى. بيۋدجەت ورتايدى. ايلىق پا؟ ايلىق ازايدى. جەر-جەردە قىسقارتۋ ۇدەپ تۇر. ۇنەمدەۋ ۇيرەنشىكتى ىسكە اينالدى. 25 جىل بويى ەرتەگىگە الدانعان ەل الاساپىرانعا ءتۇستى.
بۇلاي دەۋگە «حاباردىڭ» قاقىسى جوعىن بىلەمىز. باسشىلىق بار، باقىلاۋ بار دەگەندەي ۇلكەن-كىشى سەبەپ كوپ.
الايدا اسىرا ماقتاۋ مەن ارتىق پافوستان كورەرمەننەن بۇرىن، ارنانىڭ ءوزى جاپا شەگىپ جاتقانىن الگى «حابار» باسشىلىعى بىلمەۋى مۇمكىن ەمەس.
«حابار» كورەرمەنىنەن الدەقاشان ايىرىلعان، انىعى. كوزى قاراقتى كورەرمەن «حاباردان» الدەقاشان تەرىس اينالعان.
حالىق قازىرگى قازاقستاننىڭ قانداي كۇيدە ەكەنىنەن جاقسى حاباردار. «حاباردىڭ» كەشكى جاڭالىعىن كورسە، كۇلەدى دە، قويادى كورەرمەننىڭ كوپشىلىگى. ەلدىڭ ءاجۋاسى «حابارعا» شىعارىلعان ۇكىم ىسپەتتى.
ءومىر وزگەرگەنمەن، «حابار» وزگەرگەن جوق. ايتپاقشى، «حاباردى» كورمەگەلى كوپ بولدى.
دۋمان بىقاي
