«پەرەمەن ترەبۋەت ناشي سەردسا، پەرەمەن ترەبۋەت ناشي گلازا...». بۇل ءاندى بارلىعى بىلەدى. بۇل ولمەيتىن ءان. بۇل – ۆيكتور سوي.
ونىڭ اندەرىنە، ونىڭ شىعارماشىلىعىنا تابىناتىن تىڭدارمان كوپ. ءبىراق، سۇحباتىن وقىعاندار ساناۋلى. ءبىراق، ول مۇندا دا وزىنەن «اڭىز ادام» جاساعىسى كەلگەن جوق. قاي سۇحباتىن وقىساڭىز دا پافوس از، تەك قىسقا ءارى نۇسقا جاۋاپ قانا بار.
– ۆيكتور، توپتىڭ اتى نەگە «كينو»؟
– ءبىز بۇل اتاۋدى ويلاپ تاپقاندا 18 جاستا ەدىك. ءقازىر مۇلدە ەسىمدە جوق.
– توپ قالاي قۇرىلدى؟
– العاش ءان پايدا بولدى. مەن ولاردى ورىنداي باستادىم. ولار مەنىڭ دوستارىما، دوستارىمنىڭ دوستارىنا ۇنادى...
– كۇللى كسرو-عا تانىلماي تۇرىپ قانداي جولدان وتتىڭىزدەر؟
– اۋىر جولمەن ءجۇردىم دەپ ايتپايمىن. وزىمە ۇناعان ىسپەن اينالىستىم. مىندەتتە تۇردە تابىسقا جەتەم دەگەن ماقسات قويعام جوق الدىما.
– ءبىر سوزىڭىزدە «توپقا مۋزىكانتتاردى ەمەس، دوستاردى شاقىردىم» دەدىڭىز. ءسىزدىڭ دوستارىڭىز قانداي؟
– ولارعا باعا بەرە المايمىن. كەمشىلىكتەرى دە، ارتىقشىلىقتارى دا بار. اداممەن بەلگىلى ءبىر جاقسى قىلىقتارى، جاقسى قاسيەتتەرى ءۇشىن دوس بولمايسىڭ. مۇنىڭ باسقا سەبەبى بار.
– ءسىزدىڭ ءيميدجىڭىز قانداي؟
– ءجۇرىس-تۇرىسىمدى «جوسپارلامايمىن». كەز-كەلگەن جاعدايدا ءوزىمدى قالاي ۇستاۋدى قالاسام سولاي ۇستايمىن.
– ساحنادا بەلگىلى ءبىر وبرازعا ەنەسىز بە؟
– مەن ەشتەڭە تۋدىرمايمىن، ساحناعا شىعامىن دا ءان ايتامىن. مەن ءوزىم وبرازبىن (كۇلىپ).
– «پەرەمەن ترەبۋەت ناشي سەردسا» دەپ ءان شىرقايسىز. نەنى وزگەرتكىڭىز كەلەدى؟
– ءاربىر ادام ەڭ الدىمەن ءوز ءومىرىن، ءوزىن وزگەرتۋى ءتيىس. بۇل اۋىر سۇراق ءبىر جاعىنان. ءبىر ادام ءبىر ءوزى ءومىردى وزگەرتە المايدى...
– وزگەرىس ءۇشىن كۇرەسۋگە دايىنسىز با؟
– ءوزىمدى كۇرەسكەر سانامايمىن. مەن ءان ايتامىن. ماعان ۇناعان نەمەسە ۇناماعان جانە ءوزىمدى تولعاندىراتىن دۇنيەلەردى ورىندايمىن.
– ءسىزدىڭ ولەڭدەرىڭىز قالاي پايدا بولادى؟
– بۇل مەنىڭ وزىمە دە جۇمباق. بىلمەيمىن...ويناي باستايمىن. سوسىن ءبىر سوزدەر پايدا بولادى...
– روك-پوەزيانىڭ پوەزيادان ايىرماشىلىعى نەدە؟
– بىلمەيمىن، مۇنداي تەرمين بار ما ءوزى؟ ءوز باسىم اندەرىمنىڭ سوزدەرىن مۋزىكادان بولەك قاراستىرا المايمىن. بۇيتسەم ولار ءوزىنىڭ قۇدىرەتىنەن ايىرىلىپ قالاتىن سياقتى.
مەنىڭ ولەڭدەرىم مۋزىكامەن بىرگە ورىندالۋى ءتيىس.
– ءسىز ءۇشىن نە ماڭىزدى؟
– ىشكى بوستاندىعىمدى ساقتاۋ.
– ءقازىر كەيبىر اندەرىڭىزدى ورىنداماي ءجۇرسىز؟ مۇنى قالاي تۇسىنسە بولادى؟
– كەيبىر ولەڭدەر ۋاقىت وتە ءوزىنىڭ وزەكتىلىگىن جوعالتادى. ولار مەنى قىزىقتىرمايتىن بولدى.
– ءسىز تانىمالدىلىققا ۇمتىلدىڭىز با؟
– ۇمتىلعان جوقپىز. ءاندى قانداي ستيلدە ورىندايتىنىمىزدى جانە قاي ۋاقىتقا دەيىن تانىمال بولاتىنىمىزدى بىلمەيمىز.
بۇل ءىستى ءسۇيۋ ءبىز ءۇشىن – ءبىرىنشى ورىندا. ءبىزدىڭ ونەر ەڭ الدىمەن ءوزىمىز ءۇشىن وزەكتىلىگىن جوعالتقاندا ساحنادان كەتەمىز
– ۇستانىمىڭىز قانداي؟
– ومىرلىك ۇستانىمدارىم بار. ولەڭدەرىم وسىعان نەگىزدەلگەن. وزگەگە قاراپ وزگەرۋگە بولمايدى، وزىڭمەن-وزىڭ بولۋ كەرەكسىڭ. بالكىم، سەن بىرەۋگە كۇلكىلى، بىرەۋگە ءبىرتۇرلى، بىرەۋگە جەككورىنىشتى كورىنەرسىڭ. ءبىراق، وزىڭمەن-وزىڭ بولىپ قالۋ ماڭىزدى.
– روك-مۋزىكا ءسىز ءۇشىن...
– ىشكى ويىمدى سىرتقا شىعارۋدىڭ جولى. روك-مۋزىكا ەشقاشان تاپسىرىسپەن جازىلمايدى. تەك سەن جانە سەنىڭ ار-ۇياتىڭ عانا سەنىڭ – ەڭ باستى سىنشىڭ.
مەن ءۇشىن تەك – ءان عانا بار. ونى ءوزىم جالعىز دا، توپپەن دە، ءتىپتى وركەستردىڭ قولداۋىمەن دە ورىنداي الامىن. بۇل جاعى مەن ءۇشىن ماڭىزدى ەمەس.
– روك-مۋزىكاعا ءالى دە قارسىلىق بار. نەگە؟
– جاڭا دۇنيە ءاردايىم ەسكىنىڭ قارسىلىعىنا ۇشىرايدى. روك تاۋەلسىز، ەركىن ءان، ول ەشقاشان تاپسىرىسپەن جازىلمايدى. ونى سوندىقتان جەك كورەدى، ۇناتپايدى.
ءيا، ءبىزدى سىنعا الاتىندار بار. «قۇلاقتارىنا سىرعا تاعادى، ساحناعا شىنجىر الىپ شىعادى، كيىم كيىستەرى دە تۇرپايى» دەيدى. ءبىراق، بۇل سىرتقى كورىنىستىڭ ءوزى قازىرگى قالىپتاسقان جۇيەگە، وي-ساناعا، ومىرگە، مادەنيەتكە، بۇگىنگى بولمىسقا قارسىلىق.
روكتى قالىپتاسقان تارتىپكە قارسى شىققانى ءۇشىن جەك كورەدى...
– روك ورىنداۋشىلاردىڭ ءبارىن ءوز ىسىنە، ۇستانىمىنا ادال دەپ ايتۋعا بولا ما؟
– ءوزىڭدى ءجۇز جەردەن، مىڭ جەردەن ادال، شىنشىل ساناۋعا بولادى. بۇل ماڭىزدى ەمەس. ماسەلە، باسقالارى سەنى شىنشىل دەپ ويلاي ما؟ باستىسى وسى.
ءان جازىپ، وسى ارقىلى تابىسقا كەنەلگىسى كەلگەن ادام ءوزىن يدەيانىڭ كۇرەسكەرى رەتىندە كورسەتكىسى كەلسە، ءبىلىنىپ قالادى. وعان سەنبەيدى.
مەن ولەڭدى «قاجەت بولعانى» ءۇشىن جازبايمىن. مەن ءبىر ماسەلە الاڭداتۋى كەرەك، ەگەر ول ماسەلە مەنىڭ جاندى جەرىمە تيمەسە، مەنى مازالاما ول تۋرالى جازا المايمىن، ايتا المايمىن.
وسى سەبەپتى پاتريوتتىق نەمەسە انتيسوعىستىق ءان شىعاراتىندارعا ەشكىم سەنبەيدى.
– ءسىز بۇگىنگى ءومىردىڭ وزگەرگەنىن قالار ما ەدىڭىز؟
– روك مۋزىكانتتاردىڭ اراسىندا ءومىردى وزگەرتكىسى كەلەتىندەر كوپ. بىزگە گازەتتەردە، تەلەارنالاردا ءوز ويىمىزدى ايتۋعا مۇمكىندىك بەرسە، بالكىم مەنىڭ اندەرىم مەن ونىڭ ماتىندەرىنىڭ مازمۇنى باسقاشا بولار ما ەدى. مۇنداي مۇمكىندىك بەرمەگەسىن ءوز ويىمىزدى مۋزىكا ارقىلى بىلدىرەمىز.
– مۋزىكاداعى ەڭ باستى دۇنيە نە؟
– ونىڭ وزەكتىلىگى. مەن ءۇشىن ءماتىن مەن مۋزىكا ءبىرتۇتاس. ويتكەنى ەكەۋىنىڭ ويى بىردەي. جالپى مەن ولەڭ ەمەس، ءان جازامىن.
– ءسىز ادامعا سەنەسىز بە؟
– بىلمەيمىن... سەنەتىن ادامدار بار، سەنبەيتىن ادامدار بار. كەيبىرەۋدىڭ ادالدىعىنا كۇماندانبايسىڭ، ال كەيبىرەۋلەردى ادىلەتسىز دەپ سانايمىن. ايتالىق، بۇدان بۇرىن «روك-مۋزىكا بۇل بۇزىق مۋزىكا، ونى ورىنداۋشىلار ارسىز، ۇياتسىز» دەپ جۇرگەندەر ءقازىر كەرىسىنشە سويلەيدى. «بۇلار روكەرلەر، تاماشا ادامدار، ولار ادىلدىك ءۇشىن كۇرەسەدى» دەيدى. مۇنداي ادامداردىڭ ەرتەڭ قايتا قۇبىلماسىنا كىم كەپىل؟
– ءسىز مويىندالدىڭىز با؟
– ماعان ءمان بەرمەۋگە تىرىستى. سەن ءتىرى ادامسىڭ، جۇمىس ىستەي الاسىڭ. ءبىراق، سەنى قاساقانا كورمەيدى. سەنى ومىردە جوق دەپ سانايدى.
ءبىراق سەن ولاردان بولەكسىڭ. وزگەلەرگە ۇقسامايسىڭ. ەلدىڭ كوزىن قۋانتپايسىڭ. جىلتىراق، جاساندى ەمەسسىڭ. وسى ءۇشىن سەنى شەتتەتۋگە تىرىسادى.
بۇل ءبىزدىڭ ەلگە عانا ءتان. رەسمي دەڭگەيدە مەنى كورگىسى كەلمەۋگە تىرىستى. ءبىراق حالىق كوردى، ءبىلدى، ءسۇيدى. سىنعام جوق...
ءبىراق، سىنىپ كەتكەندەر قانشاما. ءبىز جاسپىز عوي، شىداپ باقتىق. شىداماعانداردىڭ كوبى ومىردەن ءوتىپ كەتتى. ۆىسوسكيي سونىڭ انىق دالەلى.
– بۇگىنگى ءان قانداي ءسىز ءۇشىن؟
– ءماتىنى جالعان، وتىرىككە قۇرالعان. وتىرىكتى كورە تۇرا بايقامايتىن، بايقاعىسى كەلمەيتىندەر وسىنداي اندەردى ورىنداپ جۇر.
مىنانى تۇسىنبەيمىن: بىزدە ءبارى جاقسى، تاماشا، ماحاببات، دوستىق دەپ شىرقايتىن اندەردى بۇگىنگى كۇنى قالاي تىڭداۋعا بولادى. بۇعان ەشكىم سەنبەيدى. بالكىم، ءبىر كەزدەرى سەنگەن دە شىعار.
بۇل اندەر ءبىر كەزگى – قۇرىلىس وتريادتارى قۇرىلعان داۋىردە، سول زاماننىڭ رومانتيكاسىنا ساي جازىلدى. ءبىراق، بۇل ءداۋىر ءوتتى... ءبىزدى كۇنى بۇگىنگە دەيىن وسىنداي اندەرمەن الداپ كەلدى.
دايىنداعان، دۋمان بىقاي
(ۆيكتور سويدىڭ 1987-89 جىلداردىڭ ارالىعىندا
سول كەزگى گازەت-جۋرنالدارعا بەرگەن سۇحباتىنان جيناقتالدى)
