شىلىمقۇمارلىق - ەرتە ولىمگە سەبەپ ەكەنى جاسىرىن ەمەس. ارنايى زەرتتەۋ جاساعان بريتان عالىمدارى ۇلىبريتانيادا 2010 جىلدان بەرى ميلليونعا جۋىق ادامنىڭ وسى شىلىمعا دەگەن تاۋەلدىلىكتىڭ سالدارىنان قايتىس بولعانىن جازادى.

زەرتتەۋ جوعارى ساپالى كلينيكالىق (راندوميزاسيالانعان باقىلاۋداعى) سىناق بارىسىندا قۇرامىندا نيكوتينى بار ەلەكتروندى تەمەكى شىلىمقۇمارلىقتان ارىلۋدىڭ ءتيىمدى قۇرالى بولىپ تابىلاتىنىن دالەلدەگەن. سول سەبەپتى، ەلەكتروندى تەمەكىنى NICE باسشىلىعى، بريتاندىق توراكالدى قوعامى، كورولدىك جالپى تاجىريبەلىك دارىگەرلەر كوللەدجى، كورولدىك دارىگەرلەر كوللەدجى، كورولدىك اكۋشەرلىك جانە گينەكولوگيا كوللەدجى، كورولدىك اكۋشەرلەر كوللەدجى جانە باسقا دا ۇيىمدار ماقۇلداعان. ۆەيپ تۋرالى سەنىمدى اقپارات ۇسىنۋ قازىرگى قوعامدا وتە ماڭىزدى، ويتكەنى بۇگىندەرى ۆەيپتى تۇتىنىپ كورمەگەن شىلىمقۇمارلاردىڭ 43%-ى ونى تەمەكى شەككەننەن گورى الدەقايدا زياندى دەپ سانايدى.

ۆەيپينگ تۋرالى ءبىرىنشى ميف: ۆەيپتەگى نيكوتين تەمەكىدەگىدەن دە زياندى

شىن مانىندە ولاي ەمەس. سوڭعى 12 جىل ىشىندە دارىلىك زاتتار مەن مەديسينالىق تاۋارلاردى رەتتەۋ اگەنتتىگىنە ۆەيپكە بايلانىستى ءولىم-جىتىم تۋرالى بەس حابارلاما كەلىپ ءتۇستى (2 جۇرەك جانە 3 تىنىس الۋ مۇشەلەرىنە قاتىستى). ۆەيپتىڭ جاعىمسىز اسەرى تۋرالى 942 حابارلامانىڭ 339-ى تىركەلىپ، راستالدى. الايدا، MHRA بۇل ارادا سەبەپ-سالدارلىق بايلانىستىڭ دالەلدەنبەگەنىن باسا ايتادى، ويتكەنى مەديسينا سالاسىنىڭ قىزمەتكەرلەرىنە ەلەكتروندى تەمەكىنىڭ جاعىمسىز اسەرىنە كۇمان-كۇدىك تۋىنداسا دا حابار بەرۋ ۇسىنىلعان.

سوندا جىلىنا اۋرۋحاناعا ءتۇسۋدىڭ 500 مىڭنان استام جاعدايى تەمەكى شەگۋمەن بايلانىستى ورىن الادى. ال ۆەيپكە قاتىستىسى تەك 420 جاعداي.

ۆەيپ تۇتىنۋ كەزىندەگى ۋلى حيميكاتتاردىڭ اسەر ەتۋ دەڭگەيى تەمەكى شەگۋ كەزىندەگى دەڭگەيدىڭ شامالى عانا ۇلەسىن قۇرايدى. سونىمەن قاتار، 2016 جىلدان باستاپ ۇلىبريتانيادا ادام دەنساۋلىعىنا ءقاۋىپ توندىرەتىن كەز-كەلگەن تۇردەگى، ياعني قىزدىرىلعان نەمەسە قىزدىرىلماعان نيكوتيندى قۇرايتىن سۇيىقتىقتى ەلەكتروندى تەمەكىگە قولدانۋعا تىيىم سالىنعان. تىيىم سالىنعان حيميالىق زاتتارعا دارۋمەندەر مەن دياسەتيل جاتادى.

ۆەيپينگ تۋرالى ەكىنشى ميف: ۆەيپ تەمەكىگە قاراعاندا تاۋەلدىلىكتى كوبىرەك تۋدىرادى

شىن مانىندە ولاي ەمەس. نيكوتينگە تاۋەلدىلىك ءونىم مەن ونى قولدانۋ ادىسىنە بايلانىستى. شىلىم شەگۋدى باستاعاننان كەيىن تاۋەلدىلىكتىڭ تۋىنداۋىنا جول بەرۋشى ەڭ ۇلكەن ءقاۋىپ - قۇرامىندا نيكوتينى بار ءتۇتىندى ىشكە تارتقاندا ونىڭ وكپەگە جانە ودان ميعا ءتيىمدى ءارى ءتوزىمدى ءسىڭىرىلۋىن انىقتايتىن تەمەكى قۇرىلىمىمەن بايلانىستى.

ءبىر رەت تەمەكى شەگىپ كورگەن ادامداردىڭ ۇشتەن ەكىسى كەم دەگەندە ءبىراز ۋاقىتقا دەيىن كۇندەلىكتى تەمەكى شەگەتىن ادامدارعا اينالادى. تەمەكىدەن باس تارتۋ ءۇشىن ورتا ەسەپپەن 30 رەت باعىن سىناپ كورۋ قاجەت، نەگىزى كوپشىلىگى مۇندايدا ساتسىزدىككە ۇشىراپ جاتادى. ال كوپتەن بەرى تەمەكى شەگەتىندەردىڭ ۇشتەن ەكىسى وسى تاۋەلدىلىكتىڭ كەسىرىنەن اۋرۋعا شالدىعىپ، مەزگىلسىز قايتىس بولادى.

شىلىمقۇمارلىققا بايلانىستى نيكوتينگە تاۋەلدىلىكتەن زارداپ شەگىپ، كەيىننەن ۆەيپتى قولدانۋعا كوشكەن ادامداردا تاۋەلدىلىك سول كۇيى ساقتالىپ قالۋى مۇمكىن، ءبىراق ولار الدەقايدا زياندى تەمەكىگە قايتا ورالا بەرمەيدى.

2012-2019 جىلدار ارالىعىندا اقش-تا جۇرگىزىلگەن زەرتتەۋلەر شىلىمقۇمارلارعا قاراعاندا بۇرىن تەمەكى شەگىپ كورمەگەن، ءبىراق ۆەيپ پايدالاناتىن جاستار نيكوتينگە تاۋەلدىلىككە الدەقايدا از ۇشىرايتىنىن كورسەتتى. اقش-تا ەلەكتروندى تەمەكىدەگى نيكوتين كونسەنتراسياسىنا قاتىستى ەشقانداي شەكتەۋلەر جوق جانە ول ۇلىبريتانيادا رۇقسات ەتىلگەن 2% نەمەسە 20 مگ/مل-دەن الدەقايدا جوعارى (5% نەمەسە 50 مگ/مل).

دەگەنمەن، بۇل باعىتتاعى زەرتتەۋدى جالعاستىرۋ ماڭىزدى، ويتكەنى ۆەيپ ونىمدەرىنە تاۋەلدىلىك دەڭگەيى ۋاقىت وتە كەلە وزگەرۋى مۇمكىن ەكەنىن تانىتاتىن كەيبىر بەلگىلەر بار.

ۆەيپينگ تۋرالى ءۇشىنشى ميف: ءبىر رەت قولدانىلاتىن ۆەيپتە 50 تال شىلىمنىڭ قۇرامىنداعى نيكوتين بار

شىن مانىندە ولاي ەمەس. ءبىر رەتتىك ۆەيپتىڭ قۇرامىندا 50 تال شىلىمداعى نيكوتين مولشەرى بار دەگەن تۇجىرىم، مىسالى، Times، The Mail، the Daily Express جانە Cosmopolitan سياقتى باسىلىمداردا قايتالانادى، ولار كەيدە دەرەككوزدەرگە سىلتەمە بەرەدى، كەيدە سىلتەمەسى دە جوق. بۇل تۇجىرىم شىندىققا ەش جاناسپايدى.



تەمەكىدە، ادەتتە ءبىر تال شىلىمدا 10-15 مگ نيكوتين بولادى، دەمەك ءبىر تەمەكى قورابىنداعى 20 شىلىمدا نيكوتين مولشەرى 200-300 مگ قۇرايدى. ال نيكوتيننىڭ رۇقسات ەتىلگەن ەڭ جوعارى دەڭگەيىن قامتيتىن ستاندارتتى بريتاندىق ءبىر رەتتىك ۆەيپتە (20 مگ/مل) 2 مل سۇيىقتىق بار، ول 40 مگ نيكوتيندى قۇرايدى.

ورتاشا ەسەپپەن العاندا، ءاربىر شەگىلگەن شىلىمنان ادامنىڭ قانىنا 1،0-دەن 1،5 مگ-عا دەيىنگى مولشەردە نيكوتين تۇسەدى، بۇل 20 شىلىمنان تۇراتىن تەمەكى قورابىنا 20-دان 30 مگ-عا ساي كەلەدى. تەمەكى شەككەندە نيكوتيننىڭ كوپ بولىگى ءپاسسيۆتى تۇردە اۋاعا كەتەدى.

ورتاشا ەسەپپەن العاندا، ۆەيپتەگى نيكوتيننىڭ شامامەن 50%-ىن ۆەيپ شەگۋشى ىشىنە تارتىپ الادى. ول 20 مگ نيكوتيندى قۇرايدى، بۇل تەمەكى قورابىنداعى 20 شىلىمدى شەگۋ كەزىندە الىناتىن ورتاشا مولشەردەن از.

ۆەيپينگ تۋرالى ءتورتىنشى ميف: ۆەيپ شەگۋ ءسوزسىز شىلىمقۇمارلىققا اكەلىپ سوقتىرادى

شىن مانىندە ولاي ەمەس. ەگەر ۆەيپ حالىقتى تەمەكى شەگۋگە اپاراتىن جول بولسا، وندا ۆەيپ تۇتىنىسى وسكەن سايىن تەمەكى شەگۋ دەڭگەيى ءوسۋى كەرەك ەدى. كەرىسىنشە، 2010-2021 جىلدار ارالىعىندا، انگليادا ەلەكتروندى تەمەكىنى پايدالانۋ دەڭگەيى تومەننەن جوعارلاعان كەزدە، جاسوسپىرىمدەر اراسىنداعى تەمەكى شەگۋ دەڭگەيى تومەندەي باستادى، وسىلايشا زەرتتەۋلەر «اينالدىرا شەگۋ» تۇجىرىمىن جوققا شىعارماسا دا ناقتىلامادى.

NHS digital مالىمەتتەرىنشە، بۇگىندەرى انگلياداعى 11-15 جاس ارالىعىنداعى تەمەكى شەگۋ دەڭگەيى 2010 جىلعى 9%-دان 2016 جىلى 6%-عا جانە 2021 جىلى 3%-عا دەيىن تومەندەگەنىن كورسەتەدى.  

16+ جاستاعىلار اراسىندا تەمەكى شەگۋشىلەر دەڭگەيى 2010 جىلعى 20% -دان 2016 جىلى 18%-عا، 2021 جىلى 12%-عا تومەندەگەن.

ۆەيپينگ تۋرالى بەسىنشى ميف: نيكوتين جاستاردىڭ ميىنا زيان كەلتىرەدى

نيكوتيندى الماستىرۋ تەراپياسى (نات) ددۇ-نىڭ حالىقتىڭ مەديسينالىق كومەككە دەگەن ءبىرىنشى كەزەكتەگى قاجەتتىلىكتەرىن قاناعاتتاندىرۋ ءۇشىن قاجەتتى نەگىزگى دارى-دارمەكتەر تىزىمىنە كىرەدى، ويتكەنى تيىمدىلىك، قاۋىپسىزدىك جانە سالىستىرمالى رەنتابەلدىلىك جاعىنان بۇل رەتتە ناقتى دالەلدەر بار. نات-تىڭ تەك ەرەسەكتەر عانا ەمەس، سونىمەن قاتار 12 جاستان اسقان جاستاردىڭ، جۇكتى ايەلدەر مەن جۇرەك-قان تامىرلارى اۋرۋلارى بار ادامداردىڭ تەمەكى شەگۋدەن باس تارتۋى كەزىندە قولدانۋعا رۇقسات بەرەتىن MHRA ليسەنزياسى بار.

دالەلدەرگە جۇيەلى جۇرگىزىلگەن شولۋلاردا نيكوتيندى جانە نيكوتينسىز ەلەكتروندى تەمەكىنىڭ بالالار مەن جاسوسپىرىمدەردىڭ دامۋىنا، سونداي-اق نيەۆرولوگيالىق اۋرۋلارعا اسەرى تۋرالى دەرەكتەردىڭ جەتكىلىكسىزدىگى نەمەسە مۇلدە جوق ەكەندىگى تۋرالى قورىتىندى جاسالادى.

ۇلىبريتانيادا شىلىمقۇمارلاردىڭ 90%-عا جۋىعى تەمەكى شەگۋدى 10 مەن 20 جاس ارالىعىندا باستاعان، بۇل كوپتەگەن عاسىر بويى ايتىلىپ، انىقتالىپ كەلەدى، سوندىقتان جاسوسپىرىمدەردىڭ ميىنا تەمەكىنىڭ اسەرى تۋرالى ۇزاقمەرزىمدى مالىمەتتەر بار. 11 جىل بويىنا IQ سىنالىپ وتىرعان، 1932 جىلى تۋىلعان بالالار توبىندا جۇرگىزىلگەن شوتلاندتىق زەرتتەۋ 70 جاستا ەشقاشان تەمەكى شەكپەگەندەر مەن بۇرىن شىلىمقور بولعاندار اراسىندا كوگنيتيۆتى ايىرماشىلىقتار بولماعانىن كورسەتتى. ەگەر Iq ەمەس باسقا جاعىن قاراستىرساق، كوگنيتيۆتى فۋنكسيا مەن ەگدە جاستا تەمەكى شەگۋ اراسىندا ازداپ تەرىس بايلانىس بارى بايقالادى. ەگەر جاسوسپىرىمدەردىڭ تەمەكى شەگۋى كوگنيتيۆتى فۋنكسياعا زيان كەلتىرمەسە، وندا جاسوسپىرىمدەردىڭ ۆەيپ شەگۋى وسىنداي زالال تۋدىرۋى مۇمكىن دەگەنگە نەگىز جوق.

ۆەيپينگ تۋرالى التىنشى ميف: بالالار ۆەيپتى ءدامى ۇناعاندىقتان شەگەدى

بالالاردىڭ ۆەيپ شەگۋىنە باستى سەبەپ  - «ءبىر رەت كورسەم» دەگەن قىزىعۋشىلىعى، مۇنى تەمەكى شەككەندەردىڭ تورتتەن ءبىر بولىگى (26%) جانە ەشقاشان تەمەكى تارتپاعانداردىڭ جارتىسىنان كوبى (54%) ناقتىلاعان. كەلەسى ەڭ كوپ تارالعان سەبەپتىڭ ءبىرى - "باسقالار پايدالانادى، نەگە ولارعا قوسىلماسقا» (باسقالاردان قاي جەرىم كەم). ياعني، قاتارلاستارى وزدەرىنە تارتىپ، وسىلاي قىسىم كورسەتەدى، مۇنى تەمەكى شەگەتىندەردىڭ 21% جانە ەشقاشان تەمەكى شەگىپ كورمەگەندەردىڭ 18% ناقتىلاعان. ءۇشىنشى ورىنداعى سەبەپ - "ءدامى ۇنايدى": تەمەكى شەگۋشىلەردىڭ 16%-ى جانە تەمەكى شەكپەيتىندەردىڭ 12%-ى ۆەيپ شەگىپ كورۋگە دەگەن قىزىعۋشىلىقتاعى ماقساتى وسى ەكەنىن ايتقان.

ءدامىن كورۋگە سالىنعان تىيىم نەمەسە شەكتەۋ تەمەكىنى تۇتىنۋ ءقاۋپىن ارتتىرادى. ەلەكتروندى تەمەكىگە ءدام كەلتىرۋ قوسپالارىن پايدالانۋعا تىيىم سالىنعان اقش-تا ساۋدا-ساتتىق دەرەكتەرى ەلەكتروندى تەمەكى ساتىلىمىنىڭ تومەندەگەنىنە قاراماستان، تەمەكى تۇتىنىسىنىڭ ايتارلىقتاي ارتقانىن كورسەتكەن.

بريستول ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ عالىمدارى ازىرلەگەن شەشىم قابىلداۋ قۇرالى قولدا بار دەرەكتەرگە سۇيەنە وتىرىپ، حوش يىستەندىرگىشتەردى قولدانۋعا تىيىم سالۋ تەمەكى تۇتىنىسى وسىمىنە اكەلىپ سوقتىرادى دەگەن قورىتىندىعا كەلگەن.