جازيرالى جاركەنت ءوڭىرىنىڭ (تۋعان جەرىمىزدى وسىلاي اتاۋعا قۇمارمىز) پۇشپاعىنداعى ءبىزدىڭ ۇلكەناعاش اۋىلىنىڭ تالاي جەتكىنشەگىن تاربيەلەپ، ارمانىنا قانات بىتىرگەن زويا اپايىمىز جايىندا جان جادىراتار ەستەلىك ايتۋعا بولادى.
ءوز باسىم «زويا ۇستازىمىز الاقانداي اۋىلىمىزعا تابان تىرەپ، مەكتەبىمىزدە تابان اۋدارماستان جۇمىس ىستەمەگەندە، الماتىعا اتتانىپ، ەلىمىزدەگى مىقتى ادەبيەتشىلەردىڭ ءبىرى بولار ما ەدى؟» دەپ ويعا باتۋشى ەدىم. ءيا، اينا-قاتەسىز سولاي بولار ەدى. ءبىراق... ءبىزدىڭ اپايىمىز اتاق-ابىرويدان گورى قارا سيراق اۋىل بالالاردىڭ كوكەيىنە قازاقتىڭ تاربيەسىن ءسىڭىرىپ، وتباسىدا ۇلاعاتتى انا بولۋدى بارىنەن دە ارتىق ساناعانىن ەسەيگەن كەزىمىزدە ۇعىندىق قوي. وسى ادالدىق جولىندا زويا مالىبايەۆا اۋليەاعاش اتىنداعى ورتا مەكتەپتىڭ ىستىق-سۋىعىنا ءتوزىپ، تالاي شاكىرت تاربيەلەدى.
باعزى زاماندا ءبىر ادام دانىشپاننان: «دۇنيەدە كىم باقىتتى؟» دەپ سۇراعان كورىنەدى. ول ويلانباستان: «دۇنيەدە كوپ ادامدى باقىتقا بولەي بىلگەن ادام باقىتتى» دەپ جاۋاپ بەرگەن ەكەن. شاماسى بۇل جەردە ۇلاعاتتى ۇستاز جايىندا اڭگىمە بولعان شىعار. ءيا، جۇزدەگەن شاكىرت تاربيەلەپ، تالاي جاستىڭ كوكەيىندەگى ارمان-قيالىن ۇشقىن تاستاپ، ونى جالىنعا اينالدىرعان ۇستازدان ارتىق مامان يەسى جوق شىعار، بۇل جالعاندا.
ءوز باسىم جۇزدەگەن شاكىرتىنىڭ قولىنا ءومىر كىلتىن ۇستاتقان زويا اپايىمىزدى باقىتتى جانداردىڭ قاتارىنا جاتقىزار ەدىم. تۋمىسىنان جاراتىلىسى بولەك، بەكزات تا بيازى، سەزىمتال ۇستازىمىز عيبراتتى بىلىمىمەن، ورەلى ونەگەسىمەن ۇرپاق تاربيەسىنە، ۇلت كەلەشەگىنە اسا ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىكپەن قارادى.
ادام تاعدىرى كۇتپەگەن وزگەرىس پەن بۇرالاڭعا تولى عوي. ماعان ءحانتاڭىرىنىڭ ەتەگىندە اقيىق اقىن مۇقاعالي ماقاتايەۆ تۋعان جەرى قاراسازدا دۇنيەگە كەلگەن زويا ۇستازىمىزدى اۋليەاعاشقا قۇداي ايداپ كەلگەندەي كورىنۋشى ەدى. ماما قازداي بالپاڭداپ مەكتەپتى بەتكە العان اپايىمىزدىڭ تۋ سىرتىنان كوز سالعانىمىزدا ءجۇرىسى گازەت-جۋرنالداردا جاريالانعان مۇقاعالي اقىنىڭ كەسەك بەينەسىن كوز الدىمىزعا ەلەستەتۋشى ەدى.
ادەتتە ۇستازىمىز مۇقعاليدىڭ سىرعا تولى ولەڭىن سانامىزعا قۇيىپ، تانىم كوكجيەگىمىزدى كەڭەيتكەندە قالىپتى مەكتەپ باعدارلاماسىنان اۋىتقىپ، ادەبيەتتىڭ تەرەڭىنە ەركىن بويلاۋىمىزعا ەرىك بەرەتىن. ءاربىر ساباعىن قىزىقتى قىلىپ وتكىزگەندىكتەن اپايىمىزدىڭ ءدارىسىن اسىعا كۇتەتىنبىز. ءتىپتى، وقۋعا ىنتالى ەمەس بالالاردىڭ وزدەرى ادەبيەت ساباعىنان قالمايتىن-دى. بۇل ەندى ادەبيەتتىڭ سيقىرى عوي.
ويتكەنى كەز كەلگەن ادام تۋمىسىنان ارمانشىل، قيالشىل بولىپ كەلمەي مە؟ سونى جاقسى تۇسىنگەن ۇستازىمىز ءارقايسىمىزدىڭ جۇرەك تۇكپىرىمىزدە بۇعىنىپ جاتقان سەزىم پەرنەلەرىن ءدال باسىپ، قۇددى ءبىر تۇتاس ءانسامبلدىڭ ديريجەرىندەي ادەبيەت ساباعىنا بەلسەنە قاتىسۋىمىزعا ىقپال ەتەتىن-دى.
زويا اپايىمىز بىزگە تەك قانا ساباق بەرگەن جوق. ول ءومىر ءسۇرۋدى، قۋانىش پەن قايعىنى قايىسپاي كوتەرۋدى، ۇناتۋدى، ءومىردى ءسۇيۋدى ۇيرەتتى. ول كىسى ىسىمەن عانا ەمەس، كۇندەلىكتى ءومىر داعدىسىمەن دە بىزگە ۇلگى بولىپ كەلەدى. اۋىلعا ات باسىن بۇرساق، اپايىمىزعا سوعىپ، كورگەن-بىلگەنىمىزدى، ەستەن كەتپەس ەستەلىگىمىزدى ورتاعا سالىپ، اڭگىمەلەسەمىز. ۇستازىمىزدان قانشا جىراقتا جۇرسەك تە، ۇستاز بەن شاكىرت اراسىنداعى جىلى سەزىم جوعالىپ كەتپەيتىنىن بايقايسىڭ. قۇددى ءبىر 45 مينۋتتىق اسەرلى ساباقتا وتىرعاندا كۇي كەشەمىز.
اپايىمىز مەكتەپ قابىرعاسىندا ءوزى دە باقىتقا بولەنىپ، وزگەلەردى دە جاقسىلىققا جەتەلەدى. ول – كوڭىل تۇكپىرىندەگى ماماندىقتىڭ كوكجيەگى كەستەلى، جەمىستى ەتكەن ساناۋلى ۇستازداردىڭ ءبىرى.
ۇستاز – شاكىرت جانىنىڭ باعبانى، ءوز ءىسىنىڭ بەرىلگەن ۇستاسى. ونىڭ ەڭبەگى شولگە قۇدىق قازعانمەن تەڭ دەپ جاتادى عوي. ءيا، جاس ۇرپاقتىڭ جانىنا نۇر قۇيۋدى ناعىز ساۋاپتى ءىس دەمەي كورىڭىزشى! «ءمۇعالىم – زور بايلىق، ول كۇننىڭ قۇدىرەتتى ساۋلەسى سياقتى» دەمەپ پە ەدى ۇلى ۇستاز ۋشينسكيي. سان مىڭداعان ۇل-قىزعا سانالى ءبىلىم دارىتىپ، ىزگىلىك شۋاعىن شاشقان زويا ۇستازىمىز بۇگىندە ارداقتى اسۋدى باعىندىرعان جايى بار. ادامنىڭ جاسى قانشا جىل ءومىر سۇرۋىمەن ەمەس، بويىنداعى ابزال قاسيەتتەرىمەن، پاراسات-پايىمىمەن، جان دۇنيەسىنىڭ جارقىلىمەن، تابيعات بەرگەن قۋات-جىگەرىمەن تارازىلانسا كەرەك. ىشكى دۇنيەسى مەن سىرتقى كەلبەتى جاراستىق تاپقان نۇرلى ۇستازدارمەن ءومىر كورىكتى ەمەس پە؟
«ۇستاز بولۋ – ءوز ۋاقىتىڭدى اياماۋ، وزگەنىڭ ۋاقىتىن ايالاۋ» دەپ فرانسۋز ويشىلى جان جاك رۋسسو ايتپاقشى، ۇستازداردىڭ ەڭبەگى ەرەن. شاكىرت ساناسىنا ءبىلىم ءنارىن سەۋىپ، ەل بولاشاعىنىڭ ورەندەرىن تاربيەلەپ شىعارۋ – ەكىنىڭ ءبىرىنىڭ قولىنان كەلە دە بەرمەسى انىق. ۇستاز بولۋ – جۇرەك جىلۋىن، مەيىرىم شۋاعىن، ادامگەرشىلىك ۇلىلىعىن بالانىڭ بويىنا دارىتۋ. ۇستاز بولۋ – شاكىرتكە اتا-اناسىنداي بولىپ تاربيە سىيلاۋ.
قازاقتان شىققان قوعام قايراتكەرى، اعارتۋشى-عالىم احمەت بايتۇرسىنوۆ «ءمۇعالىم – مەكتەپتىڭ جانى» دەپ باعالاعان. وسىدان-اق، ۇستاز دەگەن – ۇلى ەسىم ەكەنىن تالاسسىز اڭعارۋعا بولادى. سەبەبى، ۇستازعا دەگەن قۇرمەت بارىنەن بيىك تۇرادى. الاش ارداقتىلارىنىڭ ىزگىلىكتى ىسىنە ادالدىق تانىتقان زويا ۇستازىمىزدىڭ ءومىر جولى كوپتەگەن پەداگوگ ماماندارعا ۇلگى-ونەگە بولىپ كەلەدى. اۋليەاعاش ورتا مەكتەبىندە اۋزى دۋالى، ءسوزى ءۋالى ۇستازىمىزدىڭ ورنىن باسقان پەداگوگ ماماندار جەتەرلىك. ۇرپاق تاربيەلەۋدەگى ۇلاعاتتى ەستافەتانى قولعا العان اۋىلىمىزدىڭ ۇستازدارىنا زويا اپايىمىزدىڭ ونەگەلى عۇمىرىن تىلەيمىز.
نۇرلان جۇماحان
