فورۋمعا الماتى قالاسىنىڭ اكىمى باۋىرجان بايبەك، «بايتەرەك» ۇبح» اق باسقارما ءتوراعاسى ەربولات دوسايەۆ، «كازكوممەرسبانك» اق ديرەكتورلار كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى كەڭەس راقىشيەۆ، سونداي-اق، رەسەي، يزرايل، وڭتۇستىك كورەيا، اقش، مەكسيكا، گەرمانيا جانە باسقا دا ەلدەردەن كەلگەن ساراپشىلار، بيزنەس قاۋىمداستىق، مەملەكەتتىك ورگان وكىلدەرى، ستارتاپ جاساۋشىلار جانە بولاشاقتى بولجايتىن فۋتۋرولوگتار قاتىستى.
ءوزىنىڭ كىرىسپە سوزىندە ب. بايبەك قازاقستاندىق ونەرتاپقىشتاردىڭ 84 پايىزى الماتىدا تۇراتىندىعىن اتاپ ءوتتى.
– بۇگىنگى تاڭدا 10 الماتىلىقتىڭ التاۋى شاعىن جانە ورتا بيزنەس سالاسىندا جۇمىس ىستەيدى. 2015 جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا جالپى وڭىرلىك ءونىمنىڭ سوماسى 39 ملرد دوللاردان استى. مىسالى، الماتى قالاسىنىڭ جالپى وڭىرلىك ءونىمى سەربيانىڭ جالپى وڭىرلىك ونىمىنەن جوعارى، سونداي-اق، موڭعوليانىڭ جوو-نەن 3،5 ەسە، قىرعىزستاننىڭ ججو-نەن 6 ەسە جوعارى. ءقازىر الماتىدا 1،7 ملن ادام تىركەلگەن. ءبىراق، ءبىزدىڭ دەرەك بويىنشا ولاردىڭ قاتارىنا تاعى 500 مىڭ ادامدى قوسۋعا بولادى. ال الماتىعا ىرگەلەس ەلدىمەكەندەردە، ياعني اگلومەراسيادا - 3 ملن ادام تۇرادى. الماتىلىقتاردىڭ ءومىر ءسۇرۋ دەڭگەيى ورتا ەسەپپەن ەلىمىزدىڭ باسقا وڭىرلەرىنەن - 2،2 ەسەگە جوعارى. قالانىڭ دامۋىنا اسىرەسە كاسىپكەرلەر قوماقتى ۇلەس قوسۋدا، – دەدى قالا باسشىسى.
سونىمەن قاتار، ب. بايبەك، بۇگىندە الماتىنى سەرۆيستىك قالادان يننوۆاسيالىق سمارت-سيتيگە اينالدىرۋ جاعىنا باسىمدىق بەرىلىپ جاتقاندىعىن جەتكىزدى.
«الەمدە كوپتەگەن قالالار وسى سمارت-سيتي دارەجەسىنە كوتەرىلىپ جاتىر. ءبىز، دە وسى دارەجەگە جەتۋ ءۇشىن جۇيەلى تۇرعىدا ارەكەت جاساپ جاتىرمىز. بۇل ءۇشىن الماتىدا يننوۆاسيالىق كاپيتال مەن ادام كاپيتالى بار»، – دەدى ب. بايبەك.
اكىمنىڭ ايتۋىنشا، قالانىڭ الەۋەتى ءالى دە جەتكىلىكتى دەڭگەيدە قولدانىلماي كەلەدى.
«بۇل جەردە قالانىڭ يننوۆاسيالىق الەۋەتى پەن يننوۆاسيالىق ورتاسىن دامىتۋ – الماتىنى يننوۆاسيا جانە تەحنولوگيا ورتالىعىنا اينالدىرۋدا ماڭىزدى ستراتەگيا بولىپ تابىلادى. باستى مىندەت - يننوۆاسيالىق ەكولوگيالىق جۇيەنى قۇرۋ. قالا، يننوۆاسيالىق قالاعا اينالۋى ءۇشىن كاپيتال مەن يدەيالار قاجەت. ال ولار بىزدە بار. ەندى بۇل ىسكە جاڭاشىل ازاماتتار مەن مىقتى كومپانيالاردى تارتۋىمىز قاجەت»، – دەدى اكىم.
الماتى بيۋدجەتىنىڭ 75 پايىزعا جۋىعى قالاعا جاڭادان قوسىلعان ەلدىمەكەندەردىڭ دامۋىنا جۇمسالۋدا.
– الماتى - نيۋ-يورك، كوپەنگاگەن نەمەسە ىستامبۇل قالالارى سياقتى بولۋعا ۇمتىلمايدى. الماتى ىلە الاتاۋىنىڭ بوكتەرىندە ورنالاسقان بىرەگەي قالا. الماتى - الەمدەگى بەس تۋريستىك ورتالىقتاردىڭ ءبىرى. ءبىراق، بىزدە پروبلەمالار جەتكىلىكتى. ءبىز ءقازىر ولاردى شەشۋگە كۇش سالىپ جاتىرمىز، – دەدى اكىم.
سونىمەن قاتار، ب. بايبەك بۇگىندە قالادا شاعىن جانە ورتا بيزنەستى دامىتۋعا بارلىق جاعدايدىڭ جاسالىپ جاتقاندىعىن اتاپ ءوتتى. الماتى قالاسى بيۋدجەتىنىڭ 75 پايىزعا جۋىعى قالاعا جاڭادان قوسىلعان ەلدىمەكەندەردىڭ دامۋىنا جۇمسالۋدا.
– ءقازىر ءبىز بيۋروكراتيالىق كەدەرگىلەردى ازايتۋعا كۇش سالىپ جاتىرمىز. بۇل جەردە جاڭا زاماناۋي تەحنولوگيالار قولدانىلۋدا. ارينە، تۇرعىنداردىڭ مەنتاليتەتىن وزگەرتۋ كەرەك. بۇل جەردە تۇرعىندار ءۇشىن ءومىر سۇرۋگە قولايلى جاعداي جاساۋ جانە قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ - وتە ماڭىزدى، – دەدى قالا باسشىسى.
«بايتەرەك» ۇلتتىق باسقارۋشى حولدينگى» اق باسقارما ءتوراعاسى ەربولات دوسايەۆ الماتىدا كولىك ينفراقۇرىلىمىن دامىتىپ، ەكولوگيا ماسەلەسىن شەشۋ قاجەتتىگىن مالىمدەدى.
– ءبىز تەحنولوگيالىق جاعىنان ارتتا قالعانىمىزدى مويىندايمىز. سول ءۇشىن، ءبىرىنشى كەزەكتە، كولىك ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ قاجەت. الماتى تۋرالى ايتقاندا كولىك جانە ەكولوگيا ماسەلەسىن اينالىپ وتۋگە بولمايدى. ءبىز وسى ەكى پروبلەمانى قالايدا شەشۋىمىز كەرەك. مەن ءوز تاراپىمنان بارىنشا قولداۋ كورسەتۋگە دايىنمىن. بارلىق ماسەلەنى شەشە الماساق تا، ولاردى ەداۋىر ازايتۋعا بولادى. ارينە، «الماتى قالاسىن دامىتۋ-2020» باعدارلاماسى جاقسى ازىرلەنگەن. ءبىراق، ول ارقىلى قالاداعى بارلىق وزەكتى ماسەلەلەردى شەشۋ مۇمكىن ەمەس. الماتىنىڭ الەۋەتى وتە جوعارى. ءبىراق، ءبىز ونى تولىق پايدالانىپ جاتقان جوقپىز. سوندىقتان، قالاداعى ءبىر ەمەس، بارلىق ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋعا لايىقتى دەڭگەيدە قولداۋ كورسەتۋمىز قاجەت، – دەدى ە. دوسايەۆ.
بۇگىن، وڭتۇستىك استانادا «الماتى – ءومىر سۇرۋگە جانە بيزنەسكە قولايلى قالا» 5ء-شى يننوۆاسيالىق فورۋمى بارىسىندا بەلگىلى ۋربانيست، Gehl Arhitects كومپانياسىنىڭ ديرەكتورى ريكاردو ماريني الماتى ەلەكتروموبيلدەر قالاسىنا اينالاتىنىن العا تارتتى.
– الماتى – بۇل تەك قانا ساۋدا ورتالىقتارىنان تۇرمايدى. الماتىنىڭ سيمۆولدارىنىڭ ءبىرى - ءبىرىنشى كەزەكتە كوك بازار. قالادا كولىكتەر ەمەس، ادام سانىن ارتتىرۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟ ەكولوگيانى جاقسارتىپ، ۆەلوسيپەد جولدارىن كوبەيتۋ قاجەت. مىسالى، لوندوندا كولىك جۇرگىزۋشىلەرى كولىكتىڭ پايدالانىلعان گازى ءۇشىن دە سالىق تولەيدى. ونىڭ ۇستىنە قالا ورتالىعىندا جولدار اقىلى بولعان. قازاقستاندا دا سولاي جاساۋعا بولادى، – دەدى ول.
سونىمەن قاتار، ول قالادا اۆتوتۇراق باعاسى وسەتىن بولسا، كولىكتەردىڭ سانى ازاياتىندىعىن جەتكىزدى. «لوندوندا اۆتوتۇراقتار ازايتىلىپ جاتىر. ءبىز بىرتىندەپ ەلەكتر قۋاتىمەن جۇرەتىن ەلەكتروموبيلدەرگە اۋىسىپ جاتىرمىز. الماتى دا ەلەكتروموبيلدەر قالاسىنا اينالۋى ءتيىس. وعان قوسا، اۆتوتۇراقتاردى قالانىڭ تومەنگى جاعىنا اۋىستىرۋعا بولادى»، - دەدى ر. ماريني.
ءوز كەزەگىندە قالا اكىمى باۋىرجان بايبەك قالادا اقىلى اۆتوتۇراق جۇيەسى ەنگىزىلگەندىگىن، بۇل قالا ورتالىعىندا كولىك كەپتەلىسىن ازايتۋعا سەپتىگىن تيگىزەتىندىگىن ايتتى.
"قمد" اقپارات
