ال جوسپارعا سايكەس، 28 اقپان كۇنى ماماندار جەرگىلىكتى حالىقپەن كەزدەسىپ، جاريا تىڭداۋ وتكىزۋى ءتيىس ەدى.
الايدا، بۇل جۇزدەسۋ سايلاۋالدى ناۋقانعا بايلانىستى كەيىنگە شەگەرىلسە دە، قازاقستاندا اەس سالۋدى قولدايتىندار پەتيسياعا قول قويىپ، وزدەرىنشە ءۇن قوستى. وعان 900-گە تارتا ادام داۋىس بەرسە، ونىڭ 600ء-ى ناقتى قولدايتىنىن بىلدىرگەن (alash.online)
نەگە؟ سەبەبى، ەلىمىزدە ەلەكتر قۋاتىنىڭ تاپشىلىعى جىلدان-جىلعا ارتىپ، ءقازىردىڭ وزىندە وتكىر سەزىلۋدە. اسىرەسە، قازاقستاننىڭ وڭتۇستىك ءوڭىرى بۇل تىعىرىققا جاقىن ارادا تىرەلۋى ابدەن مۇمكىن. «KEGOC» اق بولجامى بويىنشا، 2035 جىلعا قاراي ەلدەگى ەلەكتر ەنەرگياسىنىڭ تاپشىلىعى 3 گۆت-تان اسادى.
ماسەلەن، اەس سالۋدى قوس قولىن كوتەرىپ قولدايتىندار ەلىمىزدەگى ەنەرگيا تاپشىلىعىنان وسىلاي عانا قۇتىلۋعا بولاتىنىن بىلايشا جەتكىزگەن.
«ال ەلەكتر كوزىن جىلۋ ەلەكتر ستانسيالارى مەن مەملەكەتتىك اۋداندىق ەلەكتر ستانسيالارى ارقىلى الىپ وتىرعان قازاقستاندا اۋا ساپاسى كۇرت ناشارلاعان. باستى سەبەپ – توزىعى جەتكەن ستانسيالار قاجەتتى ەنەرگيانى وندىرە المايدى. مۇندا كۇنىنە توننالاپ جانعان كومىردەن بولىنەتىن ۋلى زاتتار مەن زياندى قالدىقتار قورشاعان ورتانى لاستاپ، دەنساۋلىعىمىزعا زالالىن تيگىزەدى.
ەكىباستۇز قالاسىنىڭ تۇرعىندارى قىس اۋاسىندا جىلۋ مەن جارىقسىز قالىپ، ابىگەرگە تۇسكەنى كۇنى كەشە ەمەس پە؟! ەگەر بۇگىن شارا قولدانىپ، قامدانباساق، ون جىلدان كەيىن ەلىمىزدىڭ جارتىسى قىستىگۇنى ءدال وسى كورىنىسكە تاپ بولۋى مۇمكىن.
ءبىز قانشاما جىلدان بەرى كورشى ەلدەردەن كەلەتىن ەنەرگياعا تاۋەلدى بولدىق. بۇلاي جالعاسۋى مۇمكىن ەمەس! مەنىڭشە، بۇل ماسەلەنى تەك اتوم ەلەكتر ستانسياسىن سالۋ ارقىلى عانا شەشۋگە بولادى جانە بىرەۋ عانا ەمەس.
سوڭعى جىلدارى ءبىزدىڭ اۋداندا اتوم ەلەكتر ستانسياسىن سالۋ تۋرالى اڭگىمە قىزۋ. ءبىز، ۇلكەن اۋىلىنىڭ تۇرعىندارى، اەس قۇرىلىسىن قولداپ، جوباعا كومەكتەسۋگە دايىنبىز:
بىرىنشىدەن، اتوم ەلەكتر ستانسياسى پارنيكتىك گازداردى شىعارمايدى جانە كومىر نەمەسە تابيعي گاز زاۋىتىنا قاراعاندا وتىندى الدەقايدا از تۇتىنادى. اتوم رەاكتورى 60 جىل نەمەسە ودان دا كوپ ۋاقىت ىشىندە تاۋلىك بويى ەلەكتر ەنەرگياسىنىڭ ماكسيمالدى مولشەرىن وندىرە الادى.
ەكىنشىدەن، اتوم ەنەرگياسى ەكولوگيا تۇرعىسىنان تازا جانە ءقاۋىپسىز! ول بۇكىل الەمدە جاسىل دەپ تانىلادى. عالىمدار زاماناۋي رەاكتورلاردىڭ قاۋىپسىزدىگى مەن سەنىمدىلىگىن راستايدى.
ۇشىنشىدەن، اتوم ەلەكتر ستانسياسىنىڭ سالىنۋى سول ايماقتىڭ، ەلىمىزدىڭ ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىنا وڭ ىقپال ەتەدى. الەۋمەتتىك سالا، عىلىم داميدى، جاڭا تەحنولوگيالار مەن ءوندىرىس پايدا بولادى. ۇلكەن اۋىلىنىڭ ورنىندا تۇتاس ءبىر قالا پايدا بولادى.
تورتىنشىدەن، اەس قۇرىلىسىن سالۋ مەن ىسكە قوسىلۋى وبلىس تۇرعىندارىنا عانا ەمەس، قازاقستاننىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىندەگى ماماندار ءۇشىن جاڭا جۇمىس ورىندارىن اشۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
بەسىنشىدەن، قازاقستاننىڭ اتوم ەنەرگەتيكاسىن دامىتۋعا الەۋەتى زور. ەلىمىز ۋران وندىرۋدەن الەمدە ءبىرىنشى ورىندا. ءبىز يادرولىق وتىندى وندىرەمىز. اتوم ەنەرگەتيكاسىنىڭ بولاشاعى زور. ءقازىر الەمنىڭ بارلىق دامىعان ەلدەرى اتوم ەنەرگەتيكاسىنا كوشتى، ءبىز دە سولاي ەتۋىمىز كەرەك.
ۆيكيپەديانى قاراساڭىز، ءقازىر الەمدە 31 مەملەكەت اتوم ەلەكتر ستانسيالارىن پايدالانادى. بۇل اقش، فرانسيا، جاپونيا، جۇڭگو، كورەيا جانە ت.ب. كورشى وزبەكستاندا، ءتىپتى الىس افريكادا دا اتوم ەلەكتر ستانسيالارى سالىنۋدا. ءبىز زامان كوشىنە ىلەسىپ، قازاقستاندا اتوم ەلەكتر ستانسياسىن سالۋىمىز كەرەك! ايتپەسە، 30 جىلدان كەيىن دە وركەنيەتتىڭ اۋىلىنان الىستاپ قالامىز.
ونىڭ ۇستىنە قازاقستاندا اتوم سالاسى بويىنشا ساۋاتتى ماماندار جەتكىلىكتى. ونىڭ ءوز يادرولىق ورتالىعى جانە يادرولىق فيزيكا ينستيتۋتى بار.
قۇرمەتتى جەرلەستەر!
ءبىز، ۇلكەن اۋىلىنىڭ تۇرعىندارى، وڭىرىمىزدە اەس سالىنۋىن زور ىنتامەن كۇتىپ وتىرمىز. بۇل ءبىزدىڭ بالالارىمىز بەن نەمەرەلەرىمىزدىڭ بولاشاعى ءۇشىن، وبلىستىڭ، ەلىمىزدىڭ وركەندەۋى ءۇشىن قاجەت.
اتوم ەلەكتر ستانسياسىن سالۋعا قارسىلىق تانىتۋشىلار بار ەكەنىن بىلەمىز، ءبىراق قولداۋشىلار دا جەتكىلىكتى! ءبىزدى دە تىڭداسا ەكەن دەيمىز. اتوم ەلەكتر ستانسيالارىنىڭ پايداسى مەن قاۋىپسىزدىگى تۋرالى بىلگەننەن كەيىن ءسىز دە اەس قۇرىلىسىن قۇپتاپ، وسى پەتيسياعا داۋىس بەرۋ ارقىلى قولدايدى دەپ سەنەمىز.
ەگەر الداعى جىلدارى اەس سالۋدى قولعا الماساق، وندا ءبىز ايتارلىقتاي ەنەرگيا تاپشىلىعىنا تاپ بولامىز. سونىڭ سالدارىنان – جىلۋ مەن جارىق ءجيى ءسونىپ، ءوندىرىس توقتاپ قالۋى مۇمكىن، ءتىپتى ودان دا باسقا ماسەلەلەر تۋىندايدى. بۇعان جول بەرۋگە بولمايدى!» دەلىنگەن پەتيسيادا.
قازاقستاندا اەس قۇرىلىسىن قولداۋعا شاقىرعان حالىق پەتيسيا ارقىلى ماسەلەگە بيلىكتىڭ نازارىن اۋدارماق. دەمەك، قاراپايىم جۇرت تا ماسەلەنىڭ تۇپ-توركىنىنە ءۇڭىلىپ، جەتە تۇسىنە باستادى دەگەن ءسوز.
ال بيلىك تۇرعىنداردىڭ بۇل ارەكەتىن وڭ باعالاپ، جۇمىستىڭ ءبىر پاراسىن جەڭىلدەتكەنىنە ءدان ريزا بولاتىنى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى.
