ماسەلەنىڭ ءمان-جايى وبلىس اكىمىنىڭ توراعالىعىمەن وتكەن اپتالىق ماجىلىستە قارالدى. دارحان ساتىبالدى جىل سوڭىنا دەيىن بارلىق مونشالاردى زاڭ تالاپتارىنا سايكەستەندىرۋ بويىنشا جۇمىستار جۇرگىزۋدى جۇكتەدى. جانە مونشادان شىققان سارقىندى سۋلاردىڭ كولەمىنە قاراي ءمودۋلدى تازارتقىش قوندىرعىلارى ورناتىلۋى ءتيىس.
ەجتۇكش باسقارماسىنىڭ باسشىسى رۋسلان مۇزدىبەكوۆتىڭ بايانداۋىنشا، تۇركىستان وبلىسىنىڭ اۋماعىندا 41 ەمدىك-ىستىق سۋ ۇڭعىمالارىنا قوسىلعان، ياعني جەر استىنان شىعاتىن ىستىق سۋدىڭ ۇستىنە كاسىپكەرلەر 69 جەكە مەنشىكتەگى مونشا سالعان.
ولاردىڭ ەڭ كوبى وتىرار مەن كەلەس، سارىاعاش جانە ورداباسى اۋداندارىندا ورنالاسقان. ونىڭ ىشىندە 16 مونشا كارىز جۇيەلەرىنە قوسىلعان، 23 مونشانىڭ سارقىندى سۋلارى تالاپقا سايكەس ەمەس سەپتيككە توگىلۋدە. كەي مونشالار ەكولوگيا دەپارتامەنتىنىڭ رۇقساتىنسىز جۇمىس جاساۋدا.
قالعان 30 مونشادان شىققان سارقىندى سۋلار تىكەلەي جەر بەدەرىنە اشىق كۇيدە توگىلۋدە. ياعني، تەرمالدى سۋدان پايدا تاۋىپ جاتقاندار لاس سۋدى سۇزگىدەن وتكىزەتىن قوندىرعى ورناتپاعان. شايىندى كارىز جۇيەسىنە ەمەس، دالاعا اعىپ جاتىر. جايىلىمعا جەتكەن سابىندى سۋ مالعا، قورشاعان ورتاعا جانە ەگىستىك القاپتارعا زيان كەلتىرۋدە. بيزنەس وكىلدەرىنە ەكولوگتار ەسكەرتۋ جاساپ، سۇزگى ورناتۋدى جۇكتەگەن. الايدا ناتيجە جوق.
– جەر استىنان شىققان ىستىق سۋدى پايدالانىپ جاتقان مونشا قوجايىندارى جىلىنا ورتا ەسەپپەن 100 ملن تەڭگەگە دەيىن تابىس تابادى ەكەن. مونشالاردىڭ ءارقايسىسىنان تاۋلىگىنە 30-40 م3 شىققان سارقىندى سۋلار ارنايى سەپتيككە توگىلمەي، ەلدى مەكەننىڭ ماڭىنداعى جەرگىلىكتى جەر بەدەرىنە تىكەلەي توگىلىپ، ۇلكەن كولەمدە جينالۋدا. ەكولوگيا دەپارتامەنتىمەن زەردەلەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ، قورىتىندىسىمەن مونشالاردىڭ يەلەرىنە تازارتىلماعان سارقىندى سۋلاردى جەرگىلىكتى جەر بەدەرىنە توگۋگە تىيىم سالىنعاندىعى جونىندە حابارلاما بەرىلىپ، سوتقا جولدانعان. قازىرگى تاڭدا قارالۋدا، – دەدى باسقارما باسشىسى.
ورتالىقتاندىرىلعان كارىز جۇيەلەرى بولماعان جاعدايدا، جەكە كاسىپكەرلەرگە ءوز قاراجاتى ەسەبىنەن تالاپقا سايكەس سەپتيكتەر سالۋ قاجەت. كىر-قوڭنىڭ سۋى مەرزىمىندە ارنايى تەحنيكامەن تاسىمالداپ، رۇقسات ەتىلگەن ورىندارعا توگۋ قاجەت. مونشا قوجايىندارىنا كارىز-تازارتقىش قوندىرعىسىن سالۋ بويىنشا ۇسىنىس بەرىلەدى. ولارعا «ق ر ەكولوگيا كودەكسىنە» سايكەس، مونشالاردى تالاپقا سايكەستەندىرۋ بويىنشا حابارلاما بەرىلەدى. سونداي-اق «بيزنەستىڭ جول كارتاسى» باعدارلاماسى اياسىندا لوكالدى كارىز-تازارتقىش يماراتىن سالۋ بويىنشا ۇسىنىس بار.
– بۇل پروبلەما جىلدار بويى شەشىمىن تاپپاي كەلە جاتىر. ەشقاشان قولعا الىنباعان. تەكسەرۋلەردەن ەش ناتيجە جوق. سوندىقتان بۇل ماسەلە ءبىرجولاتا شەشىلەۋى ءتيىس. وڭىردەگى كوپتەگەن مونشالار ەكولوگيا دەپارتامەنتىنىڭ رۇقساتىنسىز جۇمىس جاساۋدا، سونداي-اق كارىز جۇيەسىنە قوسىلماعان. اتالعان كەمشىلىكتەردى مونشا يەلەرى ءوز قاراجاتى ەسەبىنەن جويىپ، سانيتارلىق نورمالارىنا كەلتىرۋ قاجەت. وسى بويىنشا ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋدى تاپسىرامىن. كارىز جۇيەلەرىنە قوسىلماعان مونشالارعا ەكولوگيا دەپارتامەنتىمەن بىرلەسىپ، زاڭ اياسىندا ءتيىستى شارالار قابىلدانسىن. جىل سوڭىنا دەيىن بارلىق مونشالاردى زاڭ تالاپتارىنا سايكەستەندىرۋ بويىنشا جۇمىستار جۇرگىزىلسىن. مونشادان شىققان سارقىندى سۋلاردىڭ كولەمىنە قاراي ءمودۋلدى تازارتقىش قوندىرعىلارى ورناتىلسىن، – دەدى وبلىس اكىمى دارحان ساتىبالدى.
