تۇركىستان قالاسىندا قوجا احمەت ياساۋي مۇراسىن دارىپتەگەن ءدارىس ءوتتى

Dalanews 07 قار. 2018 10:00 616

«ازىرەت سۇلتان» مەملەكەتتىك تاريحي-مادەني قورىق-مۋزەيىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن تۇركىستان قالاسىنداعى عاني مۇراتبايەۆ جانە اتاتۇرىك مەكتەپتەرىندە «اتى اڭىزعا اينالعان قوجا احمەت ياساۋي» ءدارىسى ءوتتى.

شارانىڭ ماقساتى — بارشا تۇركى جۇرتى باس يگەن ياساۋي جولى مەن مۇراسىن وسكەلەڭ ۇرپاققا تانىتۋ، سۇيىسپەنشىلىگىن وياتۋ، پاتريوتتىق سەزىمگە تاربيەلەۋ بولىپ تابىلادى.

تۇركىستاندىق وقۋشىلارعا ارنالعان ءدارىستى قورىق-مۋزەيدىڭ قىزمەتكەرى ارداق بەيسەنوۆا وقىپ، بالالاردىڭ بابا تاريحىنا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرا وتىرىپ، ساۋالناما ۇيىمداستىردى.


مۇسىلمان الەمىندە اتى ايگىلى، جاڭا كەزەڭدەگى سوپىلىق ادەبيەتتىڭ ءىرى وكىلى، كەمەڭگەر اقىن ءارى ويشىل، فيلوسوف جەرلەسىمىز قوجا احمەت ياساۋي سايرامدا 12 عاسىردا دۇنيەگە كەلگەن. قوجا احمەت ياساۋي ءومىرى جونىندە دەرەكتەر وتە از ساقتالعان. بۇل تۋرالى ايعاقتى دەرەك-مالىمەتتەر «ديۋاني حيكمەتتە»  كەلتىرىلگەن.

اقىن ءوزىنىڭ 63 جاسقا دەيىنگى ءومىرىن تاپتىشتەپ بايانداي كەلىپ، ءبىر جاستان الپىس ۇشكە دەيىنگى تۇرمىس كەزەڭدەرىن،ءىرى- ءىرى وكيعالاردى جۇيەلى ءسوز ەتەدى. بالا احمەتتىڭ نەگىزگى ۇستازى، تاربيەشىسى وزىنە اتالاس تۋىس بولىپ كەلەتىن ارىستان باب ەكەن.بۇل جايىندا اقىننىڭ ءوزى «ديۋاني حيكمەتتە»: جەتى جاستا ارىستان بابقا قىلدىم سالام، مۇستاپانىڭ اماناتىن بەر دەپ ماعان. سول مەزەتتە مىڭ ءبىر زىكىر ەتتىم تامام، ءناپسىم تىيىپ، اللاعا بەت بۇردىم مىنە.  قۇرما بەرىپ، باسىم سيپاپ ، نازار سالدى، ءبىر ساتتە ول دۇنيەگە ساپار سالدى. قوشتاسىپ بۇل الەممەن ، كەتە باردى، مەكتەپ كورىپ ، قايناپ — تولىپ ، تاستىم مىنە! -دەيدى.ارىستان بابتان ءبىراز ساباق الىپ، ءوزىنىڭ وقۋعا دەگەن تالانت- قابىلەتىن تانىتقان جاس احمەت بۇحارا قالاسىنداعى ج .ءحامادانيدىڭ ءدىني مەدرەسەسىندە وقيدى.

مۇنى تامامداعان سوڭ، از جىل سوندا (حاماداني قايتىس بولعان سوڭ) قالىپ، مەدرەسەنى باسقارادى.بۇدان سوڭ ول سوپىلىق جولدىڭ اششى- تۇششىسىن دا تاتىپ، حاق ديدارىنا عاشىق بولعان عارىپتەرمەن كوپتەگەن قالالاردى ارالايدى، ءبىراز جەرلەردىڭ ءدام- تۇزىن تاتادى.

وسىعان وراي اقىن ءوز حيكمەتىندە: «ۋا،  داريعا، نە ىستەيمىن عارىپتىكتە، عارىپتىكتە كەزبە بولىپ قالدىم مىنە. حوراسان، شام، عيراتقا نيەت قىلىپ، عارىپتىكتىڭ كوپ ءقادىرىن ءبىلدىم مىنە!- دەيدى. ون جەتى جاسقا تولعان سوڭ، اقىن تۇركىستانعا ورالىپ،سول كەزدە اتى عانا بار «ياسى» دەگەن جەرگە قونىس تەبەدى. سودان سول جەرگە جۇرت بىرتىندەپ جينالىپ، قىستاققا اينالادى.

 

ۇسىنىلعان
سوڭعى جاڭالىقتار