تۇركىستان وبلىسى مال شارۋاشىلىعى مەن ەگىستىكتى دامىتۋعا قولايلى ءوڭىر. ەلىمىزدەگى اق التىن ماقتا دا جالعىز وسى تۇركىستاندا وسەدى. وسى كۇنى ءوندىرىستىڭ دە سانى ارتىپ كەلەدى. ونى بۇل سالانىڭ ماماندارى دا ايتىپ وتىر.  سونىمەن دەپۋتتارمەن سويلەسكەنىمىزدە ارىستاعى جارىلىس، ماقتاارالداعى سۋ تاسقىنى وڭتۇستىك حالقىنىڭ ىنتىماعىن، بىرلىگى اجىراماعىنىن كورسەتكەنىن ايتىپ جاتىر.

 

ءالي بەكتايەۆ: تۇركىستاندا ءبىر گەكتار سۋارمالى جەردىڭ ءوزى ءبىر وتباسىن تولىق اسىرايدى

سەناتور ءالي بەكتايەۆ وڭتۇستىكتە ۇزاق جىلدار قىزمەت اتقارعانداردىڭ ءبىرى. قازىعۇرت اۋدانىندا، تۇركىستان قالاسىندا اكىم بولدى. وبلىس باسشىسىنىڭ ورىنباسارى قىزمەتىن اتقاردى. اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىنىڭ مامانى. تۇركىستان وبلىسى تۋرالى پىكىرىن سۇراعانىمىزدا ءبىراز ويىن ايتتى.

– تارازىعا سالىنىپ، قابىلدانعان شەشىم دەپ ەسەپتەيمىن. جالپى، تۇركىستان قالاسىن مەگاپوليست رەتىندە دامىتۋ، تۇركىستان قالاسىن تۇركى الەمىنىڭ رۋحاني استاناسى رەتىندە قاراستىرۋ ەلباسىنىڭ جانە حالىقتىڭ ويىندا جۇرگەن ماسەلە ەدى. تۇركىستان جەكە بولىنەدى دەگەن اڭگىمەلەر بۇرىننان بار بولاتىن. سونىڭ ءبارىن تارازىعا سالا وتىرىپ، وسىنداي شەشىم قابىلداندى. تۇركىستان وبلىسى قۇرىلىپ، ورتالىعى بولىپ تۇركىستان قالاسى تاڭدالىنىپ الىندى. بۇل وتە ماڭىزدى ءارى تاريحي وقيعا بولدى دەپ ەسەپتەيمىن. وسىنىڭ ارقاسىندا تۇركىستان شىن مانىندە دامىپ، كوركەيىپ كەلە جاتىر.

تۇركىستان قالا رەتىندە دە، رۋحاني ورتالىق رەتىندە دە العان باعىتى دۇرىس. شىمكەنتتەن ءبولىنىپ شىعۋىنىڭ ەڭ ءبىرىنشى جەتىستىگى وسى دەپ بىلەمىن. ءبىزدىڭ حالقىمىز ءۇشىن عانا ەمەس، تۇركى الەمى ءۇشىن دە تۇركىستاننىڭ ورنى بولەك. الداعى  1-2 جىلدا ادام تانىماستاي بولىپ وزگەرەتىنە ءبىزدىڭ ەش كۇمانىمىز جوق.

كوپتەگەن عيماراتتار سالىنىپ جاتىر. ولاردىڭ اراسىندا حالىقارالىق اۋەجاي بار. قالانىڭ ينفراقۇرىلىمىندا وزگەرىس كوپ، تابيعي گاز تارتۋ باستالىپ كەتكەن، كارىزدەندىرۋ جۇيەسىن رەتكە كەلتىرۋ، كوگالداندىرۋ، كوشەلەردى اباتتاندىرۋ سياقتى جۇمىستار اتقارىلىپ جاتىر. ءومىرزاق شوكەيەۆ باستاعان ازاماتتاردىڭ ەڭبەگى وتە زور، – دەيدى ءالي بەكتايەۆ.

ونىڭ ايتۋىنشا، بۇرى ءىرى كاسىپورىندار شىمكەنت قالاسىندا ورنالاسقان بولاتىن. ال اۋدان ورتالىقتارىندا ءىرا كاسىپورىندار جوقتىڭ قاسى ەدى. ەندى تۇركىستان وبلىسى ءبولىنىپ شىققالى بەرى،كەنتاۋدا، اۋدانداردا جاڭا ءوندىرىس وشاقتارى اشىلا باستاعان.

مىسالى، تولە بي اۋدانىندا قۇس فابريكاسى ىرگەسى قالانىپ، جۇمىس ىستەپ جاتىر. ورداباسى اۋدانىندا، تۇركىستاننىڭ وزىندە دە جاڭا كاسىپورىنداردىڭ اشىلىپ، جۇمىستى باستاپ كەتكەنىن بايقاپ ءجۇرمىز. ءوندىرىس - ەكونوميكانىڭ نەگىزى. سوندىقتان جەرگىلىكتى اتقارۋشى بيلىك سونىڭ ىشىندە اكىمدىك ءوندىرىستى دامىتۋعا كوبىرەك كوڭىل بولە باستادى.، – دەيدى دەپۋتات.

ونىڭ ايتۋىنشا، تۇركىستان وبلىسى مال شارۋاشىلىعى مەن ەگىستىكتى دامىتۋعا قولايلى ءوڭىر.

– تۇركىستان وبلىسىنىڭ ەڭ ۇلكەن بايلىعى - ادامي كاپيتال. حالىق وتە كوپ، تىعىز ورنالاسقان. ول جەردە ءبىر گەكتار سۋارمالى جەردىڭ ءوزى ءبىر وتباسىن تولىق اسىرايدى. جەردى ۇنەمدەپ، حالىققا بەكىتىپ بەرە وتىرىپ، حالىقتىڭ الاتىن پايداسىن كوبەيتۋگە مۇمكىندىك بار. ءقازىر تۇركىستان وبلىسىندا 900 مىڭعا گەكتارعا جۋىق ەگىستىك جەر بار (110 مىڭ گا ماقتا، 46 مىڭ گا كوكونىس، 230 مىڭ گا ەگىستىك).  جالپى، اۋىل شارۋاشىلىعىمەن اينالىسامىن دەگەن ادامعا كليماتتىق جاعدايى قولايلى.ادامي كاپيتال جەتكىلىكتى. وسىعان بايلانىستى اۋىل شارۋاشىلىعى  - تۇركىستان وبلىسىنىڭ قازىرگى تۇرمىس كوزى بولىپ ەسەپتەلەدى. سونداي-اق مىناۋ سوزاق، وتىرار، بايدىبەك اۋداندارىندا مال جايىلىمدارى وتە كوپ.  جالپى، 4 ميلليون گەكتاردان استام جايىلىمدىق جەر بار، – دەيدى سەناتور.

ونىڭ ايتۋىنشا، حالىق ەگىس پەن دە مال شارۋاشىلىعىمەن دە اينالىسىپ بەيىمدەلگەن. ەندى اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن قايتا وندەۋدى قولعا الۋ كەرەك دەپ وتىر.

– سوڭعى ءداستۇر بويىنشا حالىق مال بورداقىلاۋ كاسىبىنە كوشكەن. اسىرەسە، سايرام اۋدانىنىڭ تۇرعىندارى وسىعان بەيىمدەلگەن. ەڭ نەگىزگى ماسەلە - الىنعان ءونىمدى قايتا وڭدەۋ. ءتىرى مالدى بىردەن ەكسپورتقا ەمەس، ەتتى وندەپ نارىققا شىعارساق دۇرىس بولار ەدى. سوسىن كوكونىستى كوبىرەك ەگۋگە مۇمكىندىك بار. 46 مىڭ گەكتار جەر دەگەن از، ودان ءارى كوبەيتۋگە بولادى. سوسىن قازاقستاننىڭ وڭىرلەرىنە، رەسەي، بەلارۋس، ۋكرايناعا وتكىزە الامىز. ەلىمىزدە تەك ماقتا تۇركىستان وبلىسىندا وندىرىلەدى.  ماقتادان تال­شىق، تۇقىم، تالشىقتان نەمەسە ءجىپ، سابىن مەن ماقتا مايى سىندى 1200-دەن اسا ءار­ءتۇرلى زاتتار الىنادى. ءونىم شىمكەنت قالاسىنداعى فابريكالارعا جونەلتىلەدى.جالپى، تۇركىستاندا قايتا وندەۋدى قولعا الىپ، ءوندىرىستى جانداندىرۋعا بولادى، – دەيدى ءالي ابدىكارىم ۇلى.

 

تۇركىستان مەن شىمكەنت ءبىر ءۇيدىڭ قوس بالاسىنداي – دەپۋتات

پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ حالىقارالىق ىستەر، قورعانىس جانە قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى مۇحتار ەرمان شەت تىلدەرىن جاقسى مەڭگەرگەن ءبىلىمدى ءارى تاجىريبەلى دەپۋتات. وڭتۇستىك ءوڭىرىنىڭ تۋماسى. ونىڭ ايتۋىنشا، تۇركىستان وبلىسىنىڭ قۇرىلۋى تەك قازاقستاننىڭ مۇددەسى ءۇشىن عانا ەمەس، سونىمەن بىرگە ورتالىق ازيا ايماعىنىڭ ەكونوميكاسىنا دا پايداسىن تيگىزەدى.

– بۇل قادامنىڭ ءبىرىنشى بەرەرى رۋحاني سەرپىلىس، دەگەنمەن، الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق اسەرى دە كوپ كۇتتىرمەسى انىق.شىن مانىندە، قازاقستاننىڭ وڭتۇستىگىندە ەكى جاڭا ءوسۋ نۇكتەسى بار.  شىمكەنتتىڭ رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار قالا مارتەبەسىنە يە بولۋى جانە جاڭا تۇركىستان وبلىسىنىڭ قۇرىلۋى تەك قازاقستاننىڭ مۇددەسى ءۇشىن عانا ەمەس، سونىمەن بىرگە ورتالىق ازيا ايماعىنىڭ ەكونوميكاسىنا دا پايداسىن تيگىزىپ جاتىر.  وتە ۇلكەن وندىرىستىك نىساندار مەن ءبىلىم بەرۋ كەشەندەرى شىمكەنت پەن وبلىستا شوعىرلانعان. 1990 جىلدارى تۇڭعىش پرەزيدەنت ەلباسىنىڭ باستاماسىمەن تۇركىستاندا قازاق-تۇرىك حالىقارالىق ۋنيۆەرسيتەتى قۇرىلعان بولاتىن. كوپتەگەن ستۋدەنتتەر، ونىڭ ىشىندە شەتەلدىكتەر دە ءبىلىم الىپ جاتىر. ول ءقازىر رەيتينگتە ماڭىزدى ورىنعا يە، –دەيدى مۇحتار ەرمان.

ونىڭ ايتۋىنشا، وبلىستا وڭتۇستىك قازاقستاننىڭ اۋماعى ارقىلى وتەتىن «باتىس ەۋروپا – باتىس جۇڭگو» جاڭا زاماناۋي تاس جولى بار، اۋداندارعا كەزەڭ-كەزەڭىمەن تابيعي گاز جەتكىزىلىپ جاتىر. اۋىلشارۋاشىلىعى جانە شاعىن بيزنەس بەلسەندى دامۋدا.

–تۇركىستان وبلىسىندا ءار ءتۇرلى قيىندىقتار بولىپ جاتقانىن بىلەمىز. بىلتىرعى ارىستاعى جارىلىس، بيىلعى ماقتاارالداعى سۋ تاسقىنى. وسىنداي كەزدە شىمكەنت قالاسىنىڭ باسشىلارى دا، تۇرعىندارى دا بولىنبەي بىرىگىپ قولداۋ كورسەتتى. جالپى، وڭتۇستىك حالقىنىڭ ىنتىماعى بەرىك، بىرلىگى جاراسقان. تۇركىستان مەن شىمكەنت ءبىر ءۇيدىڭ قوس بالاسىنداي. ودان بولەك، وبلىس ورتالىعىندا قۇرىلىس قارقىندى ءجۇرىپ جاتىر. الداعى ۋاقىتتا تۇركىستاننىڭ جاڭا كەلبەتىنە كۋا بولامىز دەپ ويلايمىن، – دەيدى دەپۋتات.

ول سونىمەن قاتار، تۇركىستان ەجەلدەن ۇلى جىبەك جولىنىڭ بويىندا جاتقان قالا، كيەلى شاھار. دەگەنمەن، بۇل جاڭالىق تەك وسى ويمەن، سىر­تقى فورما ءۇشىن جاسالدى دەپ ويلامايمىن دەپ وتىر.

– وڭتۇستىكتەگى كورشىمىز وزبەكستاندا اسا اۋقىمدى جۇ­مىستار باستالىپ، ءىرى-ىرى جوبالار قولعا الىنىپ ج­اتىر. كورشى مەملەكەتپەن قاتارلاسىپ، ءبىزدىڭ شە­كارا بويىندا جاتقان وبلىس تا ودان ءارى قارقىندى تۇردە دامۋعا ءتيىس. وعان مۇمكىندىگى، الەۋەتى جەتكىلىكتى. وسى جاعىنان العاندا، بۇل جاڭا­لىق ءبىزدىڭ ەلىمىز ءۇشىن، جاڭا اتاۋعا يە بولعان وبلىس ءۇشىن ءتيىمدى بولادى دەپ ويلايمىن. سوندىقتان تۇركىستاننىڭ وبلىس ورتالىعى بول­عا­نىنا قۋانىشتىمىز، ءارى قاراي جان-جاقتى دامي بەرەتىنىنە سەنەمىز، – دەيدى مۇحتار ەرمان.

 

تۇركىستاندا بارلىعى جاڭادان باستالىپ جاتىر – ساكەن قانىبەكوۆ

ءماجىلىس دەپۋتاتى ساكەن قانىبەكوۆ 2010-2016 جىلدارى وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى قىزمەتىن اتقارعان. ءوزى وسى ءوڭىردىڭ تۋماسى.

– شىمكەنتكە رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار قالا مارتەبەسى بەرىلىپ، قاسيەتتى قالا تۇركىستان وبلىس ورتالىعى بولعاندا قۋانىشىمدى جاسىرا الماعانداردىڭ ءبىرىمىن.شىمكەنت – ءبىزدىڭ ءۇشىنشى مەگاپوليس. ءاردايىم دامۋ كورسەتكىشى توقتاماعان قالا.ەندى قالا رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن قارجىلاندىرىلىپ جاتىر. الداعى ۋاقىتتا بۇدان دا بەتەر سەرپىلىس جاساۋ مۇمكىندىگى بار. ونىڭ ءبارى ءوز ناتيجەسىن بەرەدى. ال تۇركىستاندا بارلىعى جاڭادان باستالىپ جاتىر.بىرىنشىدەن، ايماقتىڭ كەلبەتىن وزگەرتۋ جانە ينفراقۇرىلىم قۇرۋ ماڭىزدى. تۇركىستانعا جاڭا ينۆەستيسيالار كەلىپ جاتىر. نەگىزى بۇدان دا كوپ ينۆەستيسيا تارتۋعا بولادى. جاڭا اكىمشىلىك ورتالىق قۇرلىس جۇمىستارى ءجۇرىپ جاتقانىن بىلەمىز. سوندىقتان جاڭا جۇمىستارى كوبەيۋدە. وبلىستا تۋريزم، اۋىل شارۋاشىلىعىن دامىتۋعا تاماشا مۇمكىندىك بار، – دەيدى ساكەن قانىبەكوۆ.

ول تۇركىستان قالاسىنىڭ وبلىس ورتالىعىنىڭ مارتەبەسىنە يە بولعانى تەك وڭتۇستىك ءوڭىر ءۇشىن عانا ەمەس، بۇكىل قازاقستان ءۇشىن دە، ەلىمىز ءۇشىن دە ۇلكەن جەتىستىك دەپ سانايتىنىن ايتتى.

– ساراپشىلاردىڭ، ءتۇرلى سالا وكىلدەرىنىڭ پىكىرى بويىنشا، الداعى ۋاقىتتا، بۇل ايماق قارقىندى دامۋعا كوشەدى. ياعني، شىمكەنت قالاسىنىڭ وڭتۇستىگىندە، بىلاي ايتقاندا، باسەكەلەس پايدا بولادى. ولار ادام كاپيتالى ءۇشىن دە، دامۋ جاعىنان دا باسەكە تۇسەتىن بولادى. قازىرگى كەزدە شىمكەنت قالا ءارى اكىمشىلىك بىرلىك رەتىندە ءوزىن-وزى قامتاماسىز ەتىپ وتىر دەسە بولادى. سوندىقتان بۇل رەتتە تۇركىستاننىڭ دامۋى ءالى الدا.ەلباسى تۇركىستان وبلىسىن قۇرۋ تۋرالى جارلىققا قول قويعاندا ينفراقۇرىلىم جاساعاننان كەيىن، قۇرىلىستار بولادى. حالىق كوشەدى. مەكتەپتەر سالىنادى. الەۋمەتتىك نىساندار كوبەيەدى. ونىڭ ءبارى جاڭا قۋات بەرەدى دەگەن. قازىرگى كەزدە بۇل جۇمىستار بىرتىڭدەپ ىسكە اسىپ كەلەدى، – دەپ ءتۇسىندىردى دەپۋتات.

ال تۇركىستان قالاسىنىڭ ءوزى دە تەك وڭتۇستىك ايماققا ەمەس، بۇكىل ەلگە دە ماڭىزى زور.

– تۋريزم قارقىندى داميدى دەپ كۇتىلۋدە، سونداي-اق ونەركاسىپ پەن وڭدەۋ سالاسى دا قارقىن الادى. وبلىستا 2 ملنعا جۋىق حالىق بار. ولار سوندا تۇرادى، جۇمىس ىستەيدى. دەگەنمەن، قالاعا وبلىس ورتالىعى مارتەبەسىنە سايكەس بولۋ ءۇشىن ۇلكەن جۇمىس قاجەت. ال ول ۋاقىت پەن اقشانى قاجەت ەتەدى. ال كادر، ادامي كاپيتال جاعىنان بۇل ايماق ءوزىن تولىق قامتاماسىز ەتە الادى،– دەيدى ساكەن قانىبەكوۆ.

 

 

تۇركىستان وبلىسى ءوسىم ءۇشىن جاڭا مۇمكىندىك – قۋانىش سۇلتانوۆ

پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى، حالىقارالىق ىستەر، قورعانىس جانە قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ مۇشەسى قۋانىش سۇلتانوۆ تۇركىستان وبلىسىنىڭ قۇرىلۋى – جاس بۋىن ءۇشىن جاڭا مۇمكىندىكتەردى اشىپ وتىر دەگەن پىكىر ءبىلدىردى.

– ەلباسىنىڭ كورەگەندىگىنە وسىندايدا تاڭقالاسىڭ. ۇزاق ويلانىپ، ابدەن ءيى قانىپ، پىسىپ-جەتىلگەن ءساتتى قالت جىبەرمەي شەشىم قابىلدادى. ويتكەنى كونەدەن كەلە جاتقان ارىسى تۇركى دۇنيەسىنە، بەرىسى قازاق حاندارىنا استانا بولعان بۇل شاھاردىڭ كەيىنگى ۇرپاق ءۇشىن، قازىرگى ەلىمىزدىڭ ساياسي ۇستانىمىنا اينالعان جاڭعىرۋدىڭ ءىس جۇزىندەگى كو­ءرىنىسى ءۇشىن اسا ماڭىزى بار. ءسويتىپ، 2018 جىلى ەلىمىزدىڭ ءوسىمى مەن دامۋى جولىندا ساياسي شەشىم قابىلدادى. 30 جىلعا جەتپەي، ەلىمىزدە ءۇشىنشى مەگاپوليس پايدا بولدى. ءبىز مەملەكەتىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىگىن جاريالاعان تۇستا ميلليون تۇرعىنى بار الماتى قالاسى عانا بار ەدى. ال ءقازىر نۇر-سۇلتان مەن شىمكەنت قوسىلدى، – دەيدى قۋانىش سۇلتانوۆ.

ول تۇركىستان وبلىسى ءوسىم ءۇشىن جاڭا مۇمكىندىك ەكەنىن ايتتى.

– اتاپ ايتقاندا، جاس بۋىن ءۇشىن جاڭا مۇمكىندىكتەر اشىلىپ جاتىر. نەگىزگى يندۋستريا – بۇل تۋريزم سالاسى. سوسىن اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ بارلىق ءتۇرىن اسىرەسە، اگروبيزنەستى دامىتۋعا قولايلى. ۇكىمەتتىڭ مالمەتىنە سۇيەنەتىن بولساق، اۋىلشارۋاشىلىق ونىمدەرىن وندىرۋشىلەرىنىڭ سانى بويىنشا تۇركىستان وبلىسى كوشباسشى، – دەيدى قۋانىش سۇلتانوۆ.

ونىڭ ايتۋىنشا، تۇركىستاننىڭ ءدىني ورتالىق، رۋحاني ورتالىق قانا ەمەس، بۇل - مادەنيەتى مەن ەكونوميكاسى دامىعان ۇلكەن وبلىستىڭ ورتالىعىنا اينالعانى شىن مانىندە قۋانىش.

– بيزنەستىڭ دامۋى، ءومىر دەڭگەيىنىڭ ساپاسىنىڭ ءوسۋى تۇرعىسىنان دا جاقسى تۇرتكى بولىپ جاتقانىن بايقاپ وتىرمىز. سوسىن ءبىر ايتا كەتەرلىگى، تۇركىستان ءتۋريزمىنىڭ الەۋەتىن ءالى تۇسىنبەيتىن سەكىلدىمىز. بۇگىنگى تاڭدا بۇنداي دايىن تۋريزم كلاستەرىن قۇرۋ ءۇشىن شەتەلدەردە ميللياردتاعان قارجى سالىنىپ جاتىر. ال تۇركىستان – دايىن تۋريزم ورداسى. ءتىپتى، «جىبەك جولىنىڭ» «باتىس جۇڭگو – باتىس ەۋروپا» تاسجولىنىڭ بويىندا تۇر. قالىپتاسقان قاتىناس جۇيەسى بار. سوندىقتان تۇركىستاننىڭ جەتكىلىكتى مەنەدجمەنت جۇيەسى مەن قولايلى ينفراقۇرىلىمىن جاساۋ كەرەك. ەكونوميكا جاقسارسا، حالىق­تىڭ دەموگرافيالىق ءوسىمى ارتا­دى، تۇرمىسى جاقسارادى. دە­مەك، بۇل قازاق قوعامى ءۇشىن – ەكو­نوميكالىق، ساياسي، رۋحاني ءۇش­جاقتى پايداسى بار شەشىم، – دەيدى دەپۋتات.

تۇركىستاننىڭ جەكە وبلىس بولۋى الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق ماسەلەلەردى شەشۋگە مۇمكىندىك بەرەدى – ساياساتتانۋشى

ەلىمىزگە تانىمال ساياساتتانۋشى ورازعالي سەلتەيەۆ ەڭسەسىن تىكتەپ كەلە جاتقان تۇركىستان قالاسىنا قاتىستى ەسكەرۋگە ءتيىستى ماسەلەلەردى ايتتى.

– قازاقستان كارتاسىنىڭ وڭتۇستىك بولىگىندە تاريحي وزگەرىستەر ورىن العانىن بىلەمىز. بۇل، ارينە، وبەكتيۆتى سەبەپتەرگە بايلانىستى تۋىنداعان ستراتەگيالىق دۇرىس شەشىم.

بىرىنشىدەن، وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى حالىقتىڭ سانى مەن تىعىزدىعى جونىنەن ەڭ ءىرى ايماق. ونىڭ ۇستىنە الداعى ۋاقىتتا دا سولاي قالا بەرەتىنىن ەسكەرۋىمىز كەرەك. سوندىقتان شىمكەنت قالاسىنىڭ ءبولىنىپ شىققاندىعى ەلدىڭ وڭتۇستىگىن باسقارۋ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى. ەكىنشىدەن، شىمكەنتتىڭ رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار قالا مارتەبەسىن الۋى ءتيىمدى. ويتكەنى رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن مەگاپوليستتى دامىتۋدىڭ جاڭا جوبالارىن قارجىلاندىرۋعا بايلانىستى ەرەكشە مۇمكىندىكتەر الىپ وتىر. ۇشىنشىدەن، تۇركىستان قالاسىنىڭ وبلىس ورتالىعى بولعاننان بەرى جاعدايى ەداۋىر جاقسارىپ قالدى دەۋگە بولادى.  سونىمەن قاتار، وبلىستىڭ جاقىن اۋماقتارىنداعى اۋدانداردىڭ دا الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق جاعدايى ارتىپ كەلەدى، – دەيدى ورازعالي سەلتەيەۆ.

ول وسى رەتتە جىلدام ءوسۋ ءاردايىم ەكولوگيالىق ماسەلەلەردىڭ كوبەيۋىمەن بىرگە جۇرەدى. سوندىقتان جاڭا نىساندار مەن جول سالعاندا وزگەلەردىڭ جىبەرگەن قاتەلىكتەرىن قايتالاماۋ كەرەكتىگىن ايتتى.

– ەڭسەسىن تىكتەپ، ءوسىپ كەلە جاتقان قالالاردىڭ پروبلەماسى الەۋمەتتىك جانە كولىكتىك ينفراقۇرىلىم بولارى ءسوزسىز. سوندىقتان باسقالاردىڭ قاتەلىكتەرىن قايتالاماۋ ماڭىزدى. بۇل ءبىرىنشى كەزەكتە الەۋمەتتىك نىسانداردىڭ، دەمالىس ورتالىقتارىنىڭ جانە كولىك جەلىلەرىنىڭ بالانسىنىڭ بولماۋىنا قاتىستى.  جىلدام ءوسۋ ءاردايىم ەكولوگيالىق ماسەلەلەردىڭ كوبەيۋىمەن بىرگە جۇرەدى.

بۇل رەتتە مەگاپوليست بولعان شىمكەنت پەن وبلىس ورتالىعىنا اينالعان تۇركىستان قالالارى وسى جاعىن ەسكەرۋ كەرەك.ماسەلەن، شىمكەنت قورعاسىن زاۋىتى ەلىمىزدەگى ەڭ زياندى ونەركاسىپتەر ساناتىنا كىردى. ال شىمكەنت اۋاسى لاستانعان قالالاردىڭ رەيتينگىندە جوعارى ورىنداردىڭ بىرىندە. سوندىقتان ەندى تابيعي جۇيەلەردىڭ تۇراقتىلىعىنا نۇقسان كەلتىرۋدىڭ الدىن الۋ جانە قالانىڭ ەكولوگيالىق الەۋەتىن قالپىنا كەلتىرۋ ماسەلەلەرىنە مۇقيات  قاراۋ كەرەك، – دەيدى ساياساتتانۋشى.

ونىڭ ايتۋىنشا،  ءبىرىنشى كەزەكتك وڭىردەگى جۇمىسسىزدىق، ءبىلىم بەرۋ سالالالارىنداعى پروبلەمالاردى سوسىن حالىقتى اۋىز سۋبەن تولىق قامتۋدى قولعا الۋ كەرەك.

– تۇركىستان وبلىسىنىڭ وزىنە كەلەتىن بولساق، ستراتەگيالىق شەشىمدى قاجەت ەتەتىن ماسەلەلەر بار. بۇل ايماقتىڭ 80 پايىزى دوتاسيادا وتىرعان ايماق بولعاندىقتان ەڭ تومەنگى اتاۋلى تابىسقا يە ازاماتتاردىڭ ۇلەسى كوپ. ايتپاقشى، ءوزىن-وزى جۇمىسپەن قامتىعان حالىقتىڭ ەڭ جوعارى ۇلەسى 46 پايىزدان اسادى. سونىمەن قاتار، بۇل كورسەتكىش كەم دەگەندە سوڭعى بەس جىلدا جاقسى جاققا وزگەرگەن جوق. بۇل پروبلەما ءبىلىم بەرۋ سالاسىنداعى كەمشىلىكتەر جانە تابىستى جۇمىسقا ورنالاسۋدىڭ شەكتەۋلى مۇمكىندىكتەرىنە بايلانىستى.  سوندىقتان جاستاردىڭ كوبى نۇر-سۇلتان، الماتى جانە وزگە قالالارعا جۇمىس ىزدەپ كەتەدى. ەندى بۇل ماسەلە بىرتىڭدەپ شەشىمىن تابادى دەپ ويلايمىن.اۋىلدىق جەرلەردىڭ 27 پايىزى اۋىز سۋمەن قامتاماسىز ەتىلمەگەن. وسى جاعىن باسشىلىق ەسكەرۋ كەرەك، – دەيدى ورازعالي سەلتەيەۆ.

ايتا كەتەيىك، تۇركىستان  قالاسى ناعىز قازاقى ستاندارتىن ساقتاعان مازمۇن، ءارى ەجەلگى تۇركىلىك مادەنيەتتىڭ جاڭا زامانداعى كەلبەتىنە ساي جاڭارىپ كەلەدى. وبلىس كولەمىندە دە اتقارىلىپ جاتقان جۇمىستار كوپ. باستىسى، حالىقتىڭ ءوزى قيىن كەزەڭدە ءبىر جاعادان باس، ءبىر جەڭنەن قول شىعارىپ ۇيىمشىلىعىمەن ۇنەمى كوزگە ءتۇسىپ كەلەدى. ارىستاعى جارىلىس، ماقتاارالداعى سۋ تاسقىنى بارلىعى ۋاقىتشا قيىندىقتار ەكەنى ءسوزسىز.

 ەركەبۇلان بەك