جيىندى اشقان وبلىس باسشىسى ا.باتالوۆ وڭىردە كوكتەمگى دالا جۇمىستارى قارساڭىندا قىزىلشا وسىرۋشىلەرمەن كەزدەسۋ بۇرىننان قالىپتاسقان ءداستۇر ەكەنىن ايتىپ ءوتتى. دەگەنمەن وسى جىلى بۇل جيىنعا جۇگەرى جانە كارتوپ وسىرۋشىلەر العاش قاتىسىپ وتىر.
اتقارىلعان جۇمىستار مەن الداعى جوسپارلار تۋرالى وبلىس اكىمىنىڭ ورىنباسارى سەرىكجان بەسكەمپىروۆ بايانداپ بەردى.
ونىڭ ايتۋىنشا، الماتى وبلىسىندا 2014 جىلى قانت قىزىلشاسىنىڭ القابى 1،2 مىڭ گا بولسا، 2018 جىلى بۇل كورسەتكىش 11،2 مىڭ گەكتارعا جەتكىزىلىپ، ون ەسە وسكەن. بيىلعى جىلى «جەتىسۋ» اكك ارقىلى قانت قىزىلشاسىنا ارنالعان 5 سەرۆيستىك-دايىنداۋ ورتالىعى قۇرىلىپ، ارنايى تەحنيكالار ساتىپ الىنۋدا. 1،2 ملرد تەڭگەدەن استام سوماعا 77 بىرلىك زاماناۋي ارنايى تەحنيكالار ساتىپ الىنادى. جالپى، 2014 جىلدان باستاپ وبلىستا قانت قىزىلشاسىنا باعىتتالعان 24 سدو قۇرىلعان. سول سياقتى وسى داقىلدى وسىرۋگە ماماندانعان 623 شارۋاشىلىق ءۇشىن فرانسيادا، المانيا مەن دانيادا وندىرىلگەن ساپالى تۇقىمنىڭ 18،4 مىڭ سەبۋ بىرلىگى ساتىپ الىنعان. بيىلعى جىلى ءتاتتى ءتۇبىردىڭ القابى 14 مىڭ گەكتارعا جەتكىزىلەدى. ورتاشا ونىمدىلىگى 400 س/گا بولعاندا 550 مىڭ توننا قانت قىزىلشاسى الىنادى دەپ جوسپارلانىپ وتىر.
س.بەسكەمپىروۆ داندىك جۇگەرى وتكەن جىلى 80،1 مىڭ گا سەبىلگەنىن ايتتى. ءاربىر گەكتارىنان ورتا ەسەپپەن 66،8 سەنتنەر ءونىم الىنىپ، 534،9 مىڭ توننا ءونىم جينالعان. بيىلعى جىلى جۇگەرى القابىن 81،1 مىڭ گەكتارعا جەتكىزۋ مەجەلەنگەن. ەگەر ورتا ەسەپپەن ءار گەكتارىنان 67،5 سەنتنەر الىنسا، جالپى ءونىم كولەمى 548 مىڭ توننا بولادى دەپ ەسەپتەلىپ وتىر. بۇل باعىتتا 2 سدو بار، وندا 76 ارنايى تەحنيكا جۇمىس ىستەيدى.
بايانداماشى ءوز سوزىندە وڭىردەگى كارتوپ ءوسىرۋ ىسىنە دە توقتالدى. ماسەلەن، وتكەن جىلى ونىڭ ورتاشا ونىمدىلىگى 186،5 س/گا بولىپ، 732،9 مىڭ توننا كارتوپ الىنعان. ال بيىلعى جىلى بۇل سالانى ودان ءارى دامىتىپ، رايىمبەك اۋدانىندا تاعى ءبىر سدو قۇرىلادى، وعان تىركەمە اگرەگاتتارىن قوسقاندا 87 ارنايى تەحنيكا الىنادى دەپ جوسپارلانعان.
تاعى ءبىر ماسەلە – ەت ەكسپورتى. بيىلعى جىلى وبلىستىڭ الدىندا 4 مىڭ توننا ءىرى قارا ەتىن ەكسپورتتاۋ مەجەسى تۇر. بۇل ءىس ءالى دە شيراتۋدى قاجەت ەتەدى.
جيىنعا قاتىسۋشىلار مەملەكەت تاراپىنان جاسالىپ وتىرعان قولداۋلارعا راقمەتىن ايتىپ، ءبىرقاتار ۇسىنىستارىن جەتكىزدى. اتاپ ايتقاندا، ءونىم قابىلداۋداعى ساتىپ الۋ قۇنىن ارتتىرۋ، 50 شاقىرىمنان باستاپ كولىك شىعىنىن سۋبسيديالاۋ ماسەلەلەرى كوتەرىلدى.
ءوز كەزەگىندە وبلىس اكىمى ا.باتالوۆ شارۋالار ءسوز ەتكەن ماسەلەلەردىڭ بارلىعى دا تولىق زەردەلەنىپ، قارالاتىنىن ايتتى.
اقسۋ قانت زاۋىتىنىڭ باس ديرەكتورى سامات ناديربايەۆ وتكەن ماۋسىمداعى جۇمىستارىمەن تانىستىرىپ، جۋىق اراداعى جوسپارلارىمەن ءبولىستى. مىسالى، زاۋىتتاعى جاڭعىرتۋ جۇمىستارى بيىلعى جىلى دا جالعاسپاق، سونىڭ ارقاسىندا وندا جىلىنا 350-400 مىڭ توننا قانت قىزىلشاسىن وڭدەۋگە مۇمكىندىك تۋماق. وعان قوسا بيىلعى جىلى زاۋىت 400 گەكتار جەرگە قانت قىزىلشاسىن سەپكەلى وتىر. سول سياقتى كاسىپورىننىڭ جۇمىسى ماۋسىمارالىق كەزەڭدە توقتاپ قالماۋى ءۇشىن قامىس قانتىن وڭدەۋدى دە قولعا الۋعا نيەتتى. بۇل اۋدان جۇرتشىلىعىن تۇراقتى جۇمىس ورىندارىمەن قامتۋعا جاعداي جاسايدى.
اماندىق باتالوۆ اقسۋ قانت زاۋىتىن ودان ءارى دامىتۋداعى جاقسى باستامالاردىڭ بارلىعىن دا قولداۋعا دايىن ەكەنىن ايتتى.
رايىمبەك اۋدانىنداعى كارتوپ شارۋاشىلىعىن دامىتۋ جايى تۋرالى اۋدان اكىمى جولان وماروۆ باياندادى. ج.وماروۆتىڭ بايانداماسىن تىڭداعان وبلىس باسشىسى دايىن ءونىمدى قاپتاۋ ءىسىن ويلاستىرۋدى، نارىقتا قولدانىستا بار تەحنيكا – الدىمەن كارتوپتى جۋىپ، سوسىن كولەمى بويىنشا تۇيىندەرىن ىرىكتەيتىن جانە سوعان سايكەس ارنايى قاپتاماعا سالاتىن تەحنيكانىڭ ءتۇرلى نۇسقالارىن زەرتتەپ كورۋ كەرەكتىگىن ەسكەرتتى.
بيىلعى جىلدىڭ باسىندا تالدىقورعان ماڭىندا قۇرىلعان «اگروپارك تالدىقورعان» وڭىرلىك زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ جۇمىسى تۋرالى قاز نييزير جەتەكشىسى، PhD دوكتورى اندرەي اگەەنكو حابارلادى. ايتىلعان مالىمەتتەرگە قاراعاندا ورتالىق وبلىس باسىمدىق بەرەتىن داقىلدارعا – قانت قىزىلشاسىنا، جۇگەرى مەن سوياعا مامانداناتىن بولادى. بۇگىنگى كۇنى مۇنداعى 17 گا الاڭدا قانت قىزىلشاسىنىڭ 14 ءتۇرلى گيبريدى سەبىلگەن. سەبۋ جۇمىستارى ونىمدىلىكتى ارتتىرۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن جاڭا تەحنولوگيالاردى ەسكەرە وتىرىپ جۇرگىزىلگەن. ورتالىقتا ۇلگىلىك كورسەتۋ جانە وندىرىستىك كورسەتۋ الاڭدارى قالىپتاسىپ، وعان بارلىق زاماناۋي تەحنولوگيالار شوعىرلاندىرىلىپ، ولار وڭىردە ءتيىمدى قولدانىلاتىن بولادى. شارۋالار يننوۆاسيالارعا جانە ولاردى اۋىل شارۋاشىلىعىندا قولدانۋعا قاتىستى ماسەلەلەرىمەن بۇل ورتالىققا تىكەلەي جۇگىنە الادى. تۇراقتى بايلانىس ءۇشىن ارنايى موبيلدىك قوسىمشا دايىندالۋدا. ا.اگەەنكونىڭ ايتۋىنشا، عىلىمعا شارۋالاردان تاپسىرىس بولادى، ياعني عالىمدار ولاردىڭ اۋىل شارۋاشىلىعىنداعى ىسكەرلىك بارىسىندا تۋىنداعان پروبلەمالارىن شەشەدى، بۇل ءوز كەزەگىندە جۇمىستىڭ ءاربىر كەزەڭىنىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرىپ، ونىمدىلىك پەن ءونىم ساپاسىن ۇلعايتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
جيىندى قورىتىندىلاعان وبلىس اكىمى اماندىق باتالوۆ جوسپارلانعان القاپتاردا اۋىل شارۋاشىلىعى داقىلدارىن مەرزىمىندە سەبۋ، قىزىلشا وسىرۋشىلەر مەن زاۋىت اراسىندا ءتاتتى ءتۇبىر قابىلداۋ مەن وڭدەۋگە قاتىستى كەلىسىمگە وتىرۋ پروسەدۋرالارىن ۇيىمداستىرۋ، وتكىزىلگەن ونىمگە دەر كەزىندە تولەم جاساۋ، زاۋىتقا وتكىزىلگەن قانت قىزىلشاسىنىڭ ساپاسىن باقىلاۋ، سول سياقتى بيىلعى جىلعى كوكتەمگى دالا جۇمىستارىن ساپالى اتقارۋعا جاعداي جاسالۋىن تۇراقتى قاداعالاۋدى تاپسىردى.
الماتى وبلىسى اكىمىنىڭ باسپا ءسوز قىزمەتى
