پرەزيدەنت توقايەۆ كەلەر جىلعى قازاقستاننىڭ ءتوراعالىعى «تۇركى ءداۋىرى»، ياعني «TURKTIME» ۇرانىمەن وتەتىنىن ايتا كەلە تۇركى ەلدەرىنىڭ بىرلىگىن بەكەمدەيتىن سەگىز ماسەلەگە توقتالدى.
"ءسالت-داستۇر (Traditions)، بىرىزدەندىرۋ (Unification)، رەفورمالار (Reforms)، عىلىم (Knowledge)، سەنىم (Trust)، ينۆەستيسيا (Investments)، مەدياسيا (Mediation) جانە ەنەرگيا (Energy)» اتتى سەگىز ماسەلەگە باسىمدىق بەرەمىز"، – دەدى پرەزيدەنت.
ءبىرىنشى باسىمدىق
ءسالت-داستۇر بويىنشا تۇركى مەملەكەتتەرى ۇيىمىنىڭ، ونىڭ قۇرىلىمدارىنىڭ تۋىن جانە ەمبلەمالارىن ءبىر ۇلگىگە كەلتىرۋ جايلى ۇسىنىس ايتىلدى.
وتكەندى ۇمىتپاۋ تاريحتى ۇلىقتاۋدان باستالاتىنى ايتىلىپ، قۇزىرلى ورگاندار بەيمالىم دەرەكتەردى بىرلەسىپ زەردەلەۋگە ۋاعدالاستى. سەبەبى ورتاق تاريحتا ءالى دە تولىق زەرتتەلمەگەن اقتاڭداقتار بار.
ەكىنشىدەن، تۇركى مەملەكەتتەرىنىڭ قاتار دامۋى وزەكتى. بۇل ورايدا مەملەكەت ستاندارتتارى جانە تەرمينولوگياسىن جۇيەلەۋ ماڭىزدى بولماق. پرەزيدەنت بۇل رەتتە مودەلدىك زاڭ جوباسىن قىسقا مەرزىم ىشىندە قاراپ، ونى ماقۇلداۋعا شاقىردى. بۇل باستاما تاۋارلاردى ورتاق نارىققا ەركىن شىعارۋعا جول اشادى.
بۇدان بولەك، تۇركى مەملەكەتتەرى ۇيىمىنىڭ رەفەرەنتتىك ورتالىعىن قۇرۋ كۇن تارتىبىنە شىقتى. بۇل ورتالىق ءونىمدى سىناۋ ناتيجەلەرىن ءوزارا تانۋعا، سونداي-اق حيميا جانە تاماق ونەركاسىبى سالالارىندا جاڭا زەرتتەۋلەردى جۇرگىزۋگە مۇمكىندىك بەرمەك.
ال ءۇشىنشى باسىمدىق – رەفورمالار بويىنشا ورتالىق سايلاۋ ورگاندارىنىڭ كونسۋلتاتيۆتىك كەڭەسىن قۇرۋ وزەكتى ەكەنى ايتىلدى.
عىلىمي ارىپتەستىك بويىنشا پرەزيدەنت «ەلدەرىمىزدە الەمدەگى ۇزدىك ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ فيليالىن اشۋدى ۇسىنامىن. بىرلەسكەن عىلىمي شارالار وتكىزىپ، تاجىريبە الماسۋ كەرەك. جاساندى ينتەللەكتىنى، سيفرلىق جانە اەروعارىش ونەركاسىبىن دامىتۋعا ەرەكشە نازار اۋدارعان ءجون» دەگەن پىكىر ايتتى.
بەسىنشى باسىمدىق سەنىمگە قۇرالعان. اۋمالى-توكپەلى زاماندا حالىقارالىق احۋال دا تۇراقسىز. وسىنداي الماعايىپ كەزەڭدە تۇركى جۇرتىنىڭ بىرلىگىن بەكەمدەي ءتۇسۋ اسا ماڭىزدى بولىپ وتىر. بۇل رەتتە قارۋ-جاراق جانە ەسىرتكى ساۋداسىنا، تەرروريزم مەن ەكسترەميزمگە، كوشى-قونعا قاتىستى سىن-قاتەرلەر كوبەيدى. مۇنداي ءقاۋىپتىڭ الدىن الۋ ءۇشىن قاۋىپسىزدىك سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىق ودان ءارى نىعايادى. وسى ورايدا كەلەسى جىلى استانادا قاۋىپسىزدىك كەڭەسى حاتشىلارىنىڭ 3ء-شى وتىرىسى وتكىزىلمەك.
ماڭىزدى باعىتتاردىڭ ىشىندە ينۆەستيسيا ماسەلەسىنىڭ اۋقىمى كەڭ جانە استانا قالاسىنا تۇركى الەمىنىڭ قارجى ورتالىعى مارتەبەسىن بەرۋ تۋرالى باستامانىڭ قولداۋعا يە بولۋى ونىڭ قانشالىقتى ءمان-ماڭىزعا يە ەكەنىن ايشىقتاپ تۇر.
جەتىنشى باعىتتا قامتىلعان مەدياسيا تاقىرىبىنىڭ ءرولى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى. پالەستيناعا گۋمانيتارلىق كومەك رەتىندە 1 ميلليون دوللار ءبولۋ تۋرالى شەشىم قابىلدانعانى حابارلاندى. سەبەبى ونداعان جىلدار بويى شەشىمىن تاپپاي كەلە جاتقان وزەكتى ماسەلەلەردى زورلىق-زومبىلىق پەن لاڭكەستىك ارەكەتتەر ارقىلى شەشۋگە مۇلدەم جول بەرىلمەيتىنى ايتىلدى.
- سولتۇستىكتە رەسەي مەن ۋكراينا، تاياۋ شىعىستا يزرايل مەن پالەستينا اراسىندا قاندى قاقتىعىس بولىپ جاتىر. اۋعانستاننىڭ جاعدايى دا تۇراقسىز. باتىستا زاڭسىز كوشى-قون ماسەلەسى ۋشىعىپ تۇر. بۇگىندە گازا سەكتورىنداعى بەيبىت تۇرعىندار، اسىرەسە، بالالار جانە قارتتار جانجال ازابىن شەگۋدە. ءقازىر بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ قىزمەتى توقىراۋعا تۇسكەنى جاسىرىن ەمەس. وسىنداي كەزدە باس اسسامبلەيانىڭ ءرولىن كۇشەيتۋ كەرەك. بۇل رەتتە قاۋىپسىزدىك كەڭەسىن رەفورمالاۋ ىسىندە مەيلىنشە سىندارلى بولۋ قاجەت. ءبىزدىڭ ويىمىزشا، بۇل ماڭىزدى ورگان الەمنىڭ بارلىق ايماعىن قامتيتىن مەملەكەتتەرمەن تولىعۋعا ءتيىس. بۇل تۇرعىدا تۇركى ينتەگراسياسىن بەكەمدەي تۇسۋگە ءمان بەرگەن ابزال، – دەدى مەملەكەت باسشىسى.
جيىندا ەنەرگيا قورىن ۇنەمدەۋ (سەگىزىشى باعىت) ماسەلەسىنە دە باسا ءمان بەرىلدى. بۇل باعىتتا بيىل قازاقستاندا حالىقارالىق ەنەرگەتيكا فورۋمىن وتكىزۋ ۇسىنىلدى. سونىمەن قاتار 2026 جىلى قازاقستاننىڭ باستاماسىمەن كليمات ماسەلەسىنە ارنالعان ايماقتىق سامميت وتكىزۋ جوسپارلانىپ وتىر.
https://dalanews.kz/bas-takyryp/94899-toqaev-turki-elderining-birligin-beke
