جيىندا تىڭ يگەرۋ جىلدارىنىڭ ماڭىزى مەن ماقساتى، سول جىلدارداعى كسرو-نىڭ الەۋەتى، ءارى بۇل ناۋقاننىڭ قازاقستانعا قانداي اسەرىن تيگىزگەنى ءسوز بولدى.
شارانىڭ شىمىلدىعىن تۇرگەن ساياساتتانۋشى ەدۋارد پولەتايەۆ وسىدان 63 جىل بۇرىن 1954 جىلى كۇللى كسرو كەڭىستىگىندە تىڭ جەرلەردى يگەرۋ ناۋقانى باستالعانىن ايتتى.
«سونىڭ ناتيجەسىندە اينالاسى 6 جىلدا، ياعني اينالاسى 6 جىلدىڭ ىشىندە 41 ملننان گەكتاردان اسا جەر يگەرىلدى. مۇنىڭ 25 ملن. قازاقستانعا تيەسىلى بولسا، 16،3 ملن رەسەيگە تيەسىلى بولدى» دەدى ول.
ال «بەرلەك-ەدينستۆو» الەمدىك ەكونوميكانى جانە ەۋرازيالىق ينتەگراسيالىق پروسەستتەردى زەرتتەۋ گەوساياسي ورتالىعىنى جەتەكشىسى الەكسەي چەكرىجوۆتىڭ ايتۋىنشا 1953-1958 جىلداردى ارالىعىندا قازاقستانعا 650 مىڭ بىلىكتى مامان كەلگەن ەكەن. سولاردىڭ ىشىندە 1،5 مىڭ ءمۇعالىم، 50 مىڭ قۇرىلىسشى بار. ارينە، بۇلاردىڭ كوپشىلىگى اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ ماماندارى ەدى.
ءوز كەزەگىندە ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى جانىنداعى يۋنەسكو ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى ءلايليا احمەتوۆا: تىڭ يگەرۋ ناۋقانىنا كسرو عىلىمي تۇرعىدان قاراعان جوق. قارا كۇشكەسەندى. كليمات، جەر جاعدايى، توپىراق جاعدايى، سۋ رەسۋرسى دەگەن ماسەلەلەرگە ءمان بەرىلگەن جوق.
ءۇشىنشى ماسەلە وسى ناۋقانعا جەردىڭ جىرتپاق تۇرماق، اۋىلدىڭ تىرشىلىگىن بىلمەيمىن قالانىڭ جاستارىن تارتتى.
مىنە، سول كەزدەرى تىڭ يگەرۋشى دەگەن تۇسىنىكتەر پايدا بولدى. ال «قازاقتار» دەگەن ۇعىم ەكىنشى كەزەككە ىسىرالدى. تىڭ يگەرۋ ناۋقانى مەن يندۋستريالىق قۇرىلىسقا بارلىعى 2،5 ملن ادام تارتىلعان ەكەن.
بۇل ءوز كەزەگىندە قازاقستاننىڭ سولتۇستىگى مەن وڭتۇستىگىندە دەموكراتيالىق احۋالدى وزگەرتىپ جىبەردى» دەگەن پىكىر ءبىلدىردى.
«ستراتەگيا» الەۋمەتتىك جانە ساياسي زەرتتەۋلەر ورتالىعىنىڭ پرەزيدەنتى گۇلميرا يلەۋوۆانىڭ ايتۋىنشا قازىرگى كۇنى بۇل تاقىرىپ جالپى اقپارات قۇرالدارى اراسىندا كەڭىنەن قامتىلمايدى.
«مەنىڭ ويىمشا قازاقستان مەن رەسەيدىڭ اقپاراتتىق ساياساتىنا جالپى وتكەنىمىز تۋرالى ايتقاندا بەلگىلى ءبىر دۇنيەلەردى عانا قامتۋ كەرەك سياقتى.
ايتالىق، ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستاعى حالىقتاردىڭ ەرلىگى، ەڭبەك جەتىستىكتەرى، بەلگىلى ءبىر داڭقتى تۇلعالاردىڭ ەرلىكتەرى دەگەندەي. مىنە، سوندا عانا ءبىز وتكەنگە ءبىر كوزقاراسپەن قاراي الامىز» دەدى ول.
