الدىمەن وبلىس اكىمى بەساعاش اۋىلىنداعى قازاقستان، جەلتوقسان، بەيبىتشىلىك كوشەلەرىندەگى جاسالعان جوندەۋ جۇمىستارىن كورىپ، تۇرعىندارمەن كەزدەستى. جولداردى جوندەۋگە 27،3 ملن تەڭگە بولىنگەن. ءساۋىر-مامىر ايلارىندا اتقارىلعان اعىمداعى جوندەۋ جۇمىستارىنىڭ ناتيجەسىندە 1،6 شاقىرىم جولعا اسفالت قاباتى توسەلگەن. جالپى، بۇل اۋداندا جەرگىلىكتى ماڭىزداعى جولداردىڭ قۇرىلىسىنا بيىل 596 ملن تەڭگە ءبولىنىپ، سونىڭ 100 ملن تەڭگەسى كۇردەلى جوندەۋگە، 95،5 ملن تەڭگەسى ورتاشا جوندەۋگە، ال قالعان سوما اعىمداعى جوندەۋگە قاراستىرىلعان. ال اۋدان ارقىلى وتەتىن وبلىستىق ماڭىزداعى جولداردىڭ جاڭعىرتۋ، كۇردەلى، ورتاشا جانە اعىمداعى جوندەۋ جۇمىستارى مەن كۇتىپ ۇستاۋىنا رەسپۋبليكالىق جانە وبلىستىق بيۋدجەتتەن قارجىلاندىرۋ كولەمى 4،6 ملرد تەڭگەنى قۇراپ وتىر.
وسى ارادا اۋدان اكىمى ر.ساتبايەۆ اۋدانداعى جول جوندەۋ جۇمىستارى تۋرالى قىسقاشا بايانداپ بەردى. ول ءوز سوزىندە وزگە اۋىلدىق وكرۋگتەردەگى جۇمىس جوسپارلارىن ايتا كەلە، بەساعاش اۋىلىنداعى بەلبۇلاق، لومونوسوۆ، مولداعۇلوۆا، قۇرمانعازى كوشەلەرىنە ورتاشا جوندەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ جانە مولداعۇلوۆا كوشەسى اياعىنداعى كوپىردى جوندەۋ وزەكتى ماسەلەلەردىڭ قاتارىندا ەكەنىن تىلگە تيەك ەتتى. بۇگىنگى كۇنى بۇل جوبالاردىڭ جوبالىق-سمەتالىق قۇجاتتارىنا 3،7 ملن تەڭگە قاراجات ءبولىندى. الداعى ۋاقىتتا جول جوندەۋ جۇمىستارىنا 60،5 ملن تەڭگە قاراجات قاجەت. كوشە تۇرعىندارىمەن تىلدەسكەن اماندىق باتالوۆ جىل سايىن وبلىستىڭ وزىنە تيەسىلى جولدارىن جوندەۋگە جەرگىلىكتى بيۋدجەتتەن 16 ملرد تەڭگەدەن 20 ملرد تەڭگەگە دەيىن قارجى ءبولىنىپ وتىرعانىن جەتكىزدى. سونىڭ ىشىندە بيىلعى جىلى بەساعاش اۋىلىنىڭ اتالعان ءتورت كوشەسىن جوندەۋگە قارجى بولەتىنىن ايتتى. ءوز كەزەگىندە تۇرعىندار ءوز وتىنىشتەرىن اياقسىز قالدىرماي، جول توسەپ بەرگەن اۋدان اكىمدىگىنە، قارجىلاي قولداۋ كورسەتكەن وبلىس باسشىلىعىنا ريزاشىلىقتارىن جەتكىزىپ، اقساقالدار باتا بەردى. جاڭبىر جاۋعان كەزدەردە ءاسفالتى جوق جولدا، اسىرەسە بالالارعا باتپاق كەشۋ قيىن بولاتىن. ەندىگى جەردە تۇرعىندار كۇرمەۋى قيىن ماسەلەنىڭ شەشىمىن تاپقانىنا قۋانىشتى.
وبلىس اكىمىنە تۇرعىنداردان كەلىپ تۇسەتىن وتىنىشتەردە تالعار اۋدانىنىڭ ءبىرقاتار اۋىلدارىنداعى اۋىزسۋ ماسەلەسى كوتەرىلگەن بولاتىن. اتالمىش ماسەلەلەردىڭ شەشىلۋ بارىسى دا نازاردان تىس قالعان جوق. ماسەلەن، ءقازىر وستەمىر، كەڭدالا، نۇرا، ەركىن، تەرەڭقارا اۋىلدارىنا سۋ قۇبىرىن جۇرگىزۋ جۇمىستارى اتقارىلىپ جاتىر. ولارعا رەسپۋبليكالىق جانە وبلىستىق بيۋدجەتتەن جالپى كولەمى 2،5 ملرد تەڭگەگە جۋىق قارجى ءبولىنىپ، سۋ قۇبىرلارى توسەلۋدە.
مۇنان سوڭ اماندىق باتالوۆ تالعار قالاسىنداعى قۇرىلىسى اياقتالعان 60 پاتەرلى نەسيەلىك تۇرعىن ۇيگە اتباسىن بۇردى. ءۇيدىڭ قۇرىلىسىن جۇرگىزگەن مەردىگەر كومپانيا – «سكب كونستراكشنس» ج ش س. جوبانىڭ قۇنى – 605،9 ملن تەڭگە. قازىرگى كەزدە «تۇرعىنۇيقۇرىلىسجيناقبانكى» اق پاتەرلەردى بولۋدە، سونىڭ ىشىندە 14 پاتەر كەزەكتە تۇرعاندارعا بەرىلەدى.
تالعاردا بۇدان بولەك 60 پاتەرلى جالدامالى 2 تۇرعىن ءۇي سالىنىپ جاتىر. بۇل نىسانداردا وبلىس اكىمى قۇرىلىستىڭ ساپاسى مەن جۇمىس كەستەسىنىڭ مەرزىمىنە نازار اۋدارۋدى تاپسىردى. قوس ءۇيدىڭ دە قۇرىلىسىنا جاۋاپتى «گۋننسترويسەرۆيس» ج ش س مەكەمەسى. بيىل كوكتەمدە باستالعان تۇرعىن ۇيلەردىڭ قۇرىلىس جۇمىستارى كەلەسى جىلدىڭ اقپانىندا اياقتالۋى ءتيىس. الايدا وبلىس اكىمى قالعان قارجىسىن جىلدامداتىپ شەشىپ، قۇرىلىستى قاراشاعا دەيىن اياقتاۋدى تاپسىردى. ءسويتىپ، كۇزدىڭ سوڭىنا قاراي كەزەكتە تۇرعان 120 ازامات، سونىڭ ىشىندە كوپبالالى، از قامتىلعان وتباسىلار مەن بيۋدجەت قىزمەتكەرلەرى باسپانالى بولماق.
سونىمەن بىرگە اۋدان اكىمى ر.ساتبايەۆ ءبىرقاتار تۇرعىن ءۇي كەشەندەرىنىڭ قۇرىلىس جوبالارىمەن تانىستىردى. ماسەلەن، «جاڭا Talgar City»، «الما تاۋ»، «نۋريا»، «دوستار»، «اسپان سيتي» تك-لارىنىڭ قۇرىلىستارى قارقىندى ءجۇرىپ جاتىر. ولاردا جالپى كولەمى 850 مىڭ شارشى مەتر تۇرعىن ءۇي پايدالانۋعا بەرىلسە، سونىڭ تەڭ جارتىسىنا جۋىعى «7-20-25» باعدارلاماسىمەن ۇسىنىلماق. وسى جەردە قاراساي اۋدانى اۋماعىندا سالىناتىن «قارلىعاش»، «گرانيت» تك تۋرالى دا باياندالدى. وبلىس اكىمى ەڭ الدىمەن قۇرىلىستىڭ ساپاسىنا نازار اۋدارۋ كەرەكتىگىن باسا ايتتى. سونداي-اق تۇرعىن ءۇي كەشەندەرىنىڭ ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋعا قولداۋ كورسەتىلەتىنىن جەتكىزدى. ەڭ باستىسى قاجەتتى مەكتەپ، بالاباقشا، تىرەك پۋنكتى، دارىگەرلىك امبۋلاتوريا سياقتى الەۋمەتتىك نىسانداردى جوبالاۋدى، بەينەباقىلاۋمەن قامتۋدى ۇمىتپاۋ كەرەكتىگىن ەسكەرتتى.
اتاپ وتسەك، تالعار اۋدانىندا بۇگىنگى كۇنى 3012 استام ادام تۇرعىن ءۇي كەزەگىندە تۇر. سونىڭ 547ء-سى كوپبالالى، 700ء-ى – الەۋمەتتىك ءالجۋاز توپتان، 900ء-ى – بيۋدجەتتىك سالا قىزمەتكەرلەرى.
ساپار قورىتىندىسىندا جۋرناليستەرگە سۇحبات بەرگەن وبلىس اكىمى اماندىق باتالوۆ:
– ەلباسى بيلىك وكىلدەرىنە «حالىق بىزگە ەمەس، ءبىز حالىققا بارۋىمىز كەرەك»، دەپ تالاپ قويعان. قازىرگى پرەزيدەنتىمىز دە وسى باعىتتى باعدار ەتۋدى مىندەتتەيدى. سوندىقتان تالعار اۋدانىنا كەلىپ، جول، سۋ، تۇرعىن ءۇي ماسەلەلەرىنىڭ پروبلەمالارىمەن، ونى شەشۋ جولدارىمەن تانىستىم.
قازىرگى كەزدە الماتى وبلىسىندا 10 مىڭ شاقىرىم جول بولسا، سونىڭ 7،5 مىڭ شاقىرىمى – جەرگىلىكتى جولدار. ءبىز اۋىلىشىلىك جولدارعا ەرەكشە نازار اۋدارىپ، قوماقتى قارجى ءبولىپ، ساپالى دەڭگەيدە جاساپ جاتىرمىز. بۇگىن بەساعاش اۋىلىنداعى جول سونىڭ جارقىن مىسالى بولا الادى.
تالعار اۋدانىنىڭ ەڭ كۇردەلى ماسەلەسىنىڭ ءبىرى – باسپانامەن قامتۋ. الماتى وبلىسىندا 145 مىڭنان استام ادام كەزەكتە تۇر. ەلباسىنىڭ «نۇرلى جول»، «نۇرلى جەر»، «7-20-25» مەملەكەتتىك باعدارلامالارى جانە كوپبالالى وتباسىلارعا ارناپ ۇيلەر سالۋ مىندەتى تۇرعىنداردى باسپانامەن قامتۋدا كوپ مۇمكىندىكتەر بەرەدى. بيزنەستى بىرلەسە جۇمىس ىستەۋگە تارتۋدىڭ ناتيجەسىندە ءبىر عانا تالعار اۋدانىنىڭ وزىندە 850 مىڭ شارشى مەتر تۇرعىن ءۇيدىڭ قۇرىلىسى باستالدى. وسى پاتەرلەر بىرتە-بىرتە قولدانىسقا بەرىلگەندە كەزەك تە جىلجيدى، سۇرانىس تا ازايادى. تۇرعىن ءۇي كەشەندەرىندە حالىقتىڭ قولايلى ءومىر سۇرۋىنە بارلىق جاعداي جاسالۋى ءتيىس. سوندىقتان الەۋمەتتىك نىساندارمەن، بەينەباقىلاۋمەن قامتۋ ويلاستىرىلۋى كەرەك. تۇرعىندارعا قولايسىزدىقتار تۋعىزباۋ ءۇشىن از اۋماققا كوپ ءۇي سالۋدى بولدىرماۋدى ەسكەرتتىم، – دەدى وبلىس اكىمى. بۇدان كەيىن ول:
– ءقازىر وبلىستا اۋىزسۋمەن قامتۋ كورسەتكىشى 89 % بولسا، تالعار اۋدانىندا 95 % جەتكەن. ءقازىر تۇرعىنداردىڭ ءوتىنىشى بويىنشا مۇنداعى وستەمىر، كەڭدالا، نۇرا، ەركىن، تەرەڭقارا – وسى بەس اۋىلعا سۋ قۇبىرىن جۇرگىزۋ اتقارىلىپ جاتىر. وبلىس بويىنشا اۋىزسۋمەن قامتۋ كورسەتكىشىن 100 %-كە 2023 جىلى جەتەمىز دەپ مەجەلەپ وتىرمىز. وڭىرلەردەگى مەكەندەردى الەۋمەتتىك جاعىنان، ينفراقۇرىلىممەن قامتۋ تۇرعىسىنان، جالپى جان-جاقتى دامىتۋ ءارقاشان ءبىزدىڭ باستى نازارىمىزدا، – دەپ وبلىس كولەمىندە اتقارىلعان جۇمىستار جايىندا دا اڭگىمەلەدى.
