شقو سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى قىزمەتى 2022 جىلعى قىركۇيەكتەن قاراشاعا دەيىن جايىلىمدىق جەرلەر سالاسىندا سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى مونيتورينگ جۇرگىزدى، ويتكەنى بۇل ماسەلە ءوڭىر حالقى ءۇشىن وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى.
وبلىستىڭ كوپتەگەن ەلدى مەكەندەرىندە جايىلىمدارعا قاتىستى كۇردەلى جاعداي قالىپتاسۋدا. اۋىل تۇرعىندارى مالىن جايىپ، ءشوپ جيناۋعا مۇمكىندىگى بولماعاندىقتان مال باسىن ازايتۋعا ءماجبۇر ەكەندىكتەرىن ايتىپ شاعىمدانۋدا.
وتىرىس بارىسىندا شقو سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى قىزمەتىنىڭ پريەۆەنسيا باسقارماسى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى اسقار ارىستان كەڭەسكە قاتىسۋشىلاردى جايىلىمدىق جەرلەر سالاسىنداعى سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى مونيتورينگ ناتيجەلەرىمەن تانىستىردى. اتالعان مونيتورينگ بارىسىندا شقو سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى قىزمەتى وسى سالاداعى پروبلەمالار مەن سىبايلاس جەمقورلىق تاۋەكەلدەرىن انىقتادى.
بىرىنشىدەن، يەلەرى قايتىس بولعان جەر ۋچاسكەلەرىنىڭ بولۋى. مۇنداي جەر ۋچاسكەلەرىنىڭ بولۋى وزگە بىرەۋدىڭ جەر ۋچاسكەسىن ءوز بەتىنشە (زاڭسىز) پايدالانۋدىڭ سىبايلاس جەمقورلىق تاۋەكەلدەرىن تۋدىرادى، سونداي-اق سالىقتاردى جانە وزگە دە جالداۋ تولەمدەرىن تولەمەۋگە اكەپ سوقتىرۋى مۇمكىن.
ەكىنشىدەن، جايىلىمعا ارنالعان جەرلەر مال باسى جوق شارۋا قوجالىقتارعا پايدالانۋعا بەرىلۋى. مونيتورينگ بارىسىندا مۇلدەم مال باسى جوق 4859 شارۋا قوجالىقتارىندا جايىلىمداردىڭ بار ەكەندىگى انىقتالدى (بۇرىنعى تارباعاتاي جانە كوكپەكتى اۋداندارىنىڭ بولىنبەگەن اۋماقتارىن ەسكەرە وتىرىپ). ياعني، 2494،2 مىڭ گەكتار جايىلىمنىڭ 1781 مىڭ گەكتارى نەمەسە 68% -ى بوس جانە ماقساتىنا ساي پايدالانىلمايدى.
– جەر كاداسترىن جۇرگىزۋدىڭ جانە جەر ۋچاسكەلەرىن بەرۋدىڭ جۇمىس ىستەپ تۇرعان ەلەكتروندىق فورماتىنا قاراماستان، جايىلىمدىق جەرلەر يەلەرىندە مال باسىنىڭ جوق ەكەنلىگى انىقتالدى. وسىعان بايلانىستى، ۋاكىلەتتى ورگاندارعا جايىلىمدىق جەرلەر كولەمىنىڭ مال باسىنا سايكەستىگىن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا جەر قاتىناستارى جانە اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىنداعى اقپاراتتىق جۇيەلەردى ينتەگراسيالاۋ ۇسىنىلدى، – دەپ اتاپ ءوتتى اسقار ارىستان.
سونداي-اق، مونيتورينگ بارىسىندا ازاماتتىعىن اۋىستىرعان نە جوعالتقان ادامداردا، سونداي-اق وزگە ەلدەردە تۇراقتى تۇرۋعا رۇقساتى بار ادامداردا جەرگە جەكە مەنشىك قۇقىعىنىڭ نە جەر پايدالانۋ قۇقىعىنىڭ بولۋى انىقتالدى.
كەڭەستە مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ جانە مۇددەلى ءۇشىنشى تۇلعالاردىڭ كەلىسىمىنسىز جەر ۋچاسكەلەرىن بەرۋ تۇرىندەگى تاعى ءبىر سىبايلاس جەمقورلىق تاۋەكەلى انىقتالعاندىعى اتاپ ءوتىلدى. بۇل اۋىل شارۋاشىلىعى ماقساتىنداعى جەرلەردى ناقتى ءبىر ادامعا ۇزاق مەرزىمگە (49 جىلعا دەيىن) بەرۋگە مۇمكىنشىلىك تۋعىزادى.
– اۋماقتىق جانە جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانداردىڭ قىزمەتىنە بايلانىستى انىقتالعان سىبايلاس جەمقورلىق تاۋەكەلدەرى جۇيەلى سيپاتقا يە. وسىعان بايلانىستى، انىقتالعان سىبايلاس جەمقورلىق تاۋەكەلدەرىن جويۋ ءۇشىن سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى قىزمەت ناقتى ۇسىنىمدار دايىندادى، ولار ءتيىستى شارالاردى قابىلداۋ ءۇشىن ۋاكىلەتتى مەملەكەتتىك ورگاندارعا جىبەرىلەتىن بولادى، – دەپ اتاپ ءوتتى اسقار ارىستان.
بۇدان ءارى شقو جەر قاتىناستارى باسقارماسىنىڭ باسشىسى نادەجدا ميحەيليس پايدالانىلماعان جانە زاڭسىز پايدالانىلعان جايىلىمدىق جەرلەردى قايتارۋ بويىنشا جۇرگىزىلىپ جاتقان جۇمىستار تۋرالى ءسوز سويلەدى.
وسىدان كەيىن اتالعان ماسەلە تالقىلاندى، ونىڭ بارىسىندا شارۋا قوجالىقتارىنىڭ باسشىلارى، كاسىپكەرلەر مەن قوعام قايراتكەرلەرى ءوز سۇراقتارىن قويىپ، وسى سالاداعى جاعدايدى جاقسارتۋ جونىندە ۇسىنىستار ايتتى.
كەڭەس سوڭىندا وبلىستىڭ سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى قىزمەتى باسشىسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى تالعات باشيەۆ جەر قاتىناستارى سالاسىنداعى ۋاكىلەتتى ورگانداردى زاڭسىز جەر قويناۋىن پايدالانۋدىڭ جولىن كەسۋ ماسەلەلەرىندە سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى قىزمەتپەن ءوزارا ءىس-قيمىل جاساۋعا شاقىردى. سونداي-اق، جۇرتشىلىقتىڭ جايىلىمدىق جەرلەردىڭ جەتىسپەۋشىلىگىنە، مال باسى بويىنشا ستاتيستيكالىق دەرەكتەردى سايكەستەندىرۋگە قاتىستى ايتقان بارلىق ۇسىنىستارى باقىلاۋعا الىنىپ، جۇمىستا پايدالانىلاتىنىن اتاپ ءوتتى.
