قازاقستانداعى تۇتىنۋشىلىق سەنىمدىلىك يندەكسى 2025 جىلعى اقپاندا بەيتاراپ سەرپىن كورسەتىپ، 93 تارماقتى قۇرادى، بۇل زەرتتەۋ تاريحىنداعى تومەن كورسەتكىشتەردىڭ ءبىرى. تەرىس باعالاۋلار، اسىرەسە باسقا كومپونەنتتەردىڭ ءىشىنارا قالپىنا كەلۋىنە قاراماستان، ەكونوميكالىق جاعدايدىڭ بولجامدارىندا باسىم بولىپ كەلەدى.
حالىقتىڭ الداعى 12 ايدا ەكونوميكالىق جاعدايدىڭ وزگەرۋىنە قاتىستى بولجامى تاعى دا ناشارلادى: قوسالقى يندەكس 5 تارماققا تومەندەپ، 2023 جىلعى ماۋسىم ايىنان بەرى ەڭ تومەن دەڭگەيگە جەتتى. ەكونوميكالىق جاعدايدىڭ جاقسارۋىن كۇتىپ جۇرگەن رەسپوندەنتتەردىڭ ۇلەسى قاڭتارداعى 45%-دان اقپانداعى 40%-عا دەيىن قىسقاردى.
ەكونوميكالىق بولاشاققا دەگەن سەنىمدىلىكتىڭ تومەندەۋى 20 ءوڭىردىڭ 15-ىندە بايقالادى. ەڭ تومەن كورسەتكىش سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا تىركەلدى، وندا كورسەتكىش 45،7%-دان 25،9%-عا دەيىن تومەندەدى. ال ۇلىتاۋ وبلىسىندا نەعۇرلىم جوعارى كورسەتكىش 43،8%-دان 60،7%-عا دەيىن ءوستى.
ءىرى ساۋدا جاساۋدىڭ قولايلىلىعىن باعالايتىن قوسالقى يندەكس قاڭتار ايىنداعى تاريحي ەڭ تومەن دەڭگەيدەن كەيىن 3،7 تارماققا ءوسىپ، 65،9 تارماققا جەتتى. اعىمداعى جاعدايلاردى قولايلى دەپ سانايتىن قازاقستاندىقتاردىڭ ۇلەسى 26،4%-دان 25،9%-عا دەيىن تومەندەدى، ءبىراق، پەسسيميستەردىڭ ۇلەسىنىڭ 66،4%-دان 63،3%-عا دەيىن تومەندەۋى قوسالقى يندەكستى ءوسىردى.
تەرىس باعالاۋدىڭ نەعۇرلىم تومەندەۋى 45-59 جاستاعى رەسپوندەنتتەردىڭ (70،3%-دان 64%-عا دەيىن) جانە 29 جاسقا دەيىنگى جاستاردىڭ (60،9%-دان 57،5%-عا دەيىن) اراسىندا بايقالادى. وڭىرلىك تۇرعىدان تەرىس باعالاۋ ۇلەسى وسپەگەن استانا، ماڭعىستاۋ، قوستاناي جانە قىزىلوردا وبلىستارىن قوسپاعاندا، بارلىق وڭىردە جاقسى كورسەتكىشتەر بايقالادى.
سوڭعى 12 ايداعى ەكونوميكالىق جاعدايدا ورىن العان وزگەرىستەردىڭ قوسالقى يندەكسى قاڭتار ايىنداعى ەڭ تومەنگى دەڭگەيدەن كەيىن 2،2 تارماققا ءوستى. ەكونوميكا جاقساردى دەپ سانايتىن رەسپوندەنتتەردىڭ ۇلەسى قاڭتارداعى 13،3%-دان اقپانداعى 14%-عا دەيىن ءوستى.
29 جاسقا دەيىنگى جاستار13،9%-دان 17،1%-عا دەيىن نەعۇرلىم جوعارى وپتيميزم كورسەتتى. وڭىرلىك تۇرعىدان وڭ جاۋاپتاردىڭ ۇلەسى 14،2%-دان 26%-عا دەيىن وسكەن ۇلىتاۋ وبلىسىنىڭ تۇرعىندارى ەڭ جاقسى جاۋاپ بەردى. ماڭعىستاۋ وبلىسىندا 20،3%-دان 12،8%-عا دەيىن نەعۇرلىم تومەندەۋ جاعدايى بايقالدى.
اقپان ايى حالىقتىڭ ينفلياسيالىق باعالارى ودان ءارى ءوسىپ جاتقان ءتورتىنشى اي بولدى. وتكەن ايدا ساۋالناماعا قاتىسقان رەسپوندەنتتەردىڭ 55،1%-ى باعانىڭ ايتارلىقتاي وسكەنىن (قاڭتاردا 51،8%) اتاپ ءوتتى، بۇل 2023 جىلعى ساۋىردەن بەرگى ەڭ جوعارى كورسەتكىش بولىپ تابىلادى. وتكەن جىلى تاۋارلاردىڭ قاتتى قىمباتتاعانىن بايقاعان رەسپوندەنتتەردىڭ ۇلەسى 57،8%-دان 58،1%-عا دەيىن ءوستى.
ءبىر ايدا ينفلياسيالىق بولجامدار 23%-دان 24،5%-عا دەيىن ءوستى، ءبىراق ءبىر جىلدا 26،3%-دان 25،5%-عا دەيىن ازداپ تومەندەدى
رەسپوندەنتتەر تاۋارلار مەن كورسەتىلەتىن قىزمەتتەردىڭ اراسىندا كوبىنەسە ەت پەن قۇس ونىمدەرىنىڭ باعالارىنىڭ وسكەنىن اتاپ ءوتتى (قاڭتار ايىنداعى 43،5%-عا قاراعاندا 54،3%)، كوكونىستەر مەن جەمىستەر (50،8%) جانە تكش قىزمەتتەرى، وسى سانات بويىنشا تاريفتەردىڭ وسكەنىن اتاپ وتكەندەردىڭ ۇلەسى 24،9%-دان 35،7%-عا دەيىن ءوستى.
ءبىر جىلدا تەڭگەنىڭ السىرەۋىن كۇتىپ جۇرگەن رەسپوندەنتتەردىڭ ۇلەسى 61،3%-دان 59،4%-عا دەيىن تومەندەدى، ال ءبىر ايدا 39،1%-دان 40،4%-عا دەيىن ءوستى. اقپان ايىندا دوللار باعامىنىڭ 4%-عا تومەندەۋى جاعدايدى تۇراقتاندىرۋعا كومەكتەستى، ءبىراق حالىق ۆاليۋتا باعامىنىڭ بولاشاق سەرپىنىنە ودان ءارى الاڭداۋشىلىق بىلدىرۋدە.
وسىلايشا، قازاقستاندىقتاردىڭ تۇتىنۋشىلىق سەنىمدىلىگىن زەرتتەۋدىڭ وتىزىنشى تولقىنى 100 تارماقتان تومەن يندەكسپەن تومەن دەڭگەيدە قالىپ وتىر. ەكونوميكالىق جاعدايدىڭ بولجامدارىندا قاتتى تومەندەۋ بايقالادى، ال ءىرى ساۋدا جاساۋ مەن ەكونوميكالىق وزگەرىستەر ءۇشىن جاعدايلاردىڭ قولايلىلىعىن باعالاۋ ازداپ قالپىنا كەلتىرىلگەنىن كورسەتەدى.
Freedom Finance Global كومپانياسىنىڭ تالداۋشىسى دانيار ورازبايەۆ حالىقتىڭ ەكونوميكالىق جاعدايدىڭ وزگەرۋىنە قاتىستى بولجامدارى قايتادان ناشارلاعانىن اتاپ ءوتتى.
«2025 جىلدىڭ ەكىنشى ايى قازاقستاندىقتاردىڭ تۇتىنۋشىلىق سەنىمدىلىگىنە قاتىستى ماسەلەدە تەرىس ناتيجە كورسەتۋدە. يندەكس قاڭتار ايىندا كۇرت قۇلدىراعاننان كەيىن 100 تارماققا تومەن بولىپ قالۋدا، بۇل تەرىس جاۋاپتاردىڭ وڭ جاۋاپتارعا قاراعاندا كوپتىگىن بىلدىرەدى. حالىقتىڭ ەكونوميكالىق جاعدايدىڭ وزگەرۋىنە قاتىستى بولجامدارى قايتادان ناشارلاپ، زەرتتەۋ جۇرگىزىلگەن سوڭعى 20 ايداعى ەڭ تومەنگى ەكىنشى دەڭگەيگە جەتتى. بۇل كەزەڭدە قازاقستاندىقتاردىڭ ەكونوميكا جاقسارادى دەپ ۇمىتتەنگەنى بۇرىن-سوڭدى مۇنشالىقتى از بولماعان. دەگەنمەن، ءىرى ساۋدا جاساپ، ەكونوميكاداعى وزگەرىستەردى باعالاۋ ءۇشىن اعىمداعى جاعدايلاردىڭ قولايلىلىعى ماسەلەلەرىندە ازداپ قالپىنا كەلتىرۋ جاعدايى بايقالادى. سوندا دا، بۇل كورسەتكىشتەر رەكوردتىق ەڭ تومەنگى دەڭگەيگە جاقىن بولىپ وتىر. ءابسوليۋتتى ماندەردە قازاقستاندىقتار جاقىندا قوسىلعان قۇن سالىعىنىڭ كوتەرىلۋىنە، دوللار باعامىنىڭ وسۋىنە جانە جالپى العاندا ينفلياسيالىق قىسىمنىڭ ۇلعايۋىنا قاتىستى تالقىلاۋدى ەسكەرە وتىرىپ، ەكونوميكالىق احۋال ماسەلەلەرى بويىنشا ءالى دە قاتتى الاڭدايدى، ونى تۇرعىنداردىڭ كوپ بولىگى بايقاپ كەلەدى.
ءتورتىنشى اي قاتارىنان ينفلياسيالىق باعالاۋدىڭ ودان ءارى ءوسىپ جاتقانىن ەسكەرە وتىرىپ، اقپان ايىندا ينفلياسيالىق باعالاۋلار مەن بولجامداردىڭ سەرپىنى قايتادان تەرىس بولىپ شىقتى. رەسمي جىلدىق ينفلياسيانىڭ 9،4%-عا دەيىن جەدەلدەتىلۋى اياسىندا، بۇل 2024 جىلعى اقپاننان بەرگى ەڭ جوعارى كورسەتكىش بولىپ وتىر، ينفلياسيالىق باعالاۋدىڭ ودان ءارى ءوسۋى تاڭقالارلىق ەمەس. سونىمەن قاتار، بۇل كورسەتكىشتىڭ سەرپىنى سوڭعى ايلاردا ۇلتتىق بانكتىڭ وسىنداي ساۋالناماسىنا ۇقساس. تكش قىزمەتتەرى باعالاردىڭ باستى ءوسۋ درايۆەرلەرىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى، ال بۇل جاعداي تۇرعىنداردىڭ نازارىنان تىس قالعان جوق. ونىڭ ۇستىنە، كوكونىستەر مەن جەمىستەر باعاسىنىڭ جاقىندا ماۋسىمدىق ءوسۋى ودان ءارى كوڭىل-كۇيگە اسەر ەتۋدە. دەگەنمەن، ينفلياسيالىق بولجامدار شامامەن بۇرىنعى دەڭگەيدە قالدى. ياعني، قازاقستاندىقتار باعالاردىڭ قازىرگى ۋاقىتتا ءوسىپ جاتقانىن ۋاقىتشا دەپ ءارى قاراي ويلاۋدا. بۇعان اقپان ايىندا دوللار باعامىنىڭ كۇرت تومەندەۋى دە ىقپال ەتۋى مۇمكىن. ديەۆالۆاسيالىق بولجامدار ايتارلىقتاي تومەندەگەن جوق جانە جالپى العاندا قاڭتار ايىنداعى دەڭگەيدە قالدى. دوللار باعامىنىڭ تۇراقتىلىعىنىڭ ءسال ۇزاعىراق كەزەڭ قاجەت شىعار، سودان كەيىن بارىپ ءبىز بۇل بولجامداردىڭ تومەندەگەنىن كورەمىز»، - دەدى دانيار ورازبايەۆ.
قازاقستاندا تالداۋشىلار اي سايىن حالىق سانىنا سايكەس 3 600 ساۋالناما جيناپ وتىرادى. زەرتتەۋلەر الەمنىڭ كوپتەگەن ەلىندە تۇتىنۋشىلىق سەنىمدىلىك يندەكستەرىن الۋ ءۇشىن قولدانىلاتىن جانە United Research Technologies Group كومپانياسى جەرگىلىكتى مىندەتتەرگە بەيىمدەگەن ءادىسناماعا نەگىزدەلەدى. دەرەكتەردى جيناۋ ءادىسى – تەلەفون ارقىلى ساۋالناما جۇرگىزۋ. ساۋالناما جەرگىلىكتى حالىقتىڭ تىلىندە جۇرگىزىلدى: زەرتتەۋ رەسپوندەنتتەردىڭ انا تىلىندە جۇرگىزىلەدى.
