25 ساۋىردە الماتى گۋمانيتارلىق-ەكونوميكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ (اگەۋ) بازاسىندا Teachers’ Summit «ماستەر-ۇستاز: سيفرلى ترانسفورماسيا جانە جاساندى ينتەللەكت» اتتى پراكتيكالىق ۋوركشوپ ءوتتى. قازاقستاننىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن كەلگەن پەداگوگتەر ChatGPT-دەن Perplexity جانە TikTok-قا دەيىنگى جاڭا تەحنولوگيالاردىڭ وقىتۋ فورماتىن قالاي وزگەرتەتىنىن جانە ءبىلىم بەرۋدى دەربەستەندىرۋگە قانداي مۇمكىندىكتەر اشاتىنىن تالقىلادى.
بىلىمدەگى جي: پايداسى مەن سىن-قاتەرلەرى
نەيروجەلىلەر ۇيرەنشىكتى قۇرالعا اينالىپ جاتقان ۋاقىتتا مۇعالىمدەردىڭ الدىندا جاڭا مىندەتتەر تۇر: ءجي-دى كۇندەلىكتى قاراپايىم پروسەستەردى اۆتوماتتاندىرۋ ءۇشىن قالاي پايدالانسا بولادى، وقۋشىمەن جەكە بايلانىس جوعالىپ كەتپەي مە؟ بالالاردى وقۋ پروسەسىنە تارتۋ ءۇشىن سيفرلى پلاتفورمالاردى قالاي دۇرىس قولدانۋعا بولادى؟
الماتى گۋمانيتارلىق-ەكونوميكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ رەكتورى ۆالەريي كورۆياكوۆ اتاپ ءوتتى:
«قۋانىشقا وراي ما، وكىنىشكە وراي ما — بۇگىندە ءمۇعالىم وقۋشىلار ءۇشىن جالعىز ءارى ءابسوليۋتتى ءبىلىم كوزى بولۋدان قالىپ وتىر. بۇل — جاڭا شىندىق جانە، ءسوزسىز، بۇكىل ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنە ۇلكەن سىناق. ءبىراق مەن بۇگىنگى ءىس-شارا بارىسىندا ءبىز ماڭىزدى سۇراقتارعا جاۋاپ تابامىز دەپ سەنەمىن: ۋاقىت تالابىنا قالاي بەيىمدەلۋ كەرەك، وزگەرىستەرگە قالاي يكەمدەلۋ كەرەك، وسى قارقىندى وزگەرىپ جاتقان الەمدە قالاي وقىتامىز جانە وقيمىز».
2024 جىلعى «قازاقستان ءمۇعالىمى» ۇلتتىق سىيلىعىنىڭ يەگەرى، تاتيانا بەلوۋسوۆا اتاپ ءوتتى:
«مۇعالىمدەرگە ءقاۋىپ ءتونىپ تۇر ما؟ بۇل ويدان شىعارىلعان. جاساندى ينتەللەكت — الماستىرۋشى ەمەس، قۇرال. ول شابىت بەرىپ، جان جاراسىن ءتۇسىنىپ، ۇنسىزدىكتى ەستي المايدى. ەڭ باستىسى — بالالاردىڭ سەنىمى مەن نازارىن اۋدارا وتىرىپ، ونى قالاي قولدانۋدى ۇيرەنۋ».
ونىمەن تاراز قالاسىنداعى نازاربايەۆ زياتكەرلىك مەكتەبىنىڭ ءمۇعالىمى، «قازاقستان ءمۇعالىمى» ۇلتتىق سىيلىعىنىڭ ءفيناليسى ميرلان دجۋسامبايەۆ تا كەلىستى. ول بىلاي دەدى:
«Spotify كەشكە نە تىڭدايتىنىمىزدى بىلەدى. Netflix كوڭىل-كۇيىمىزدى ءدوپ باسادى. دەمەك، ءبىلىم دە ءدال سونداي دەربەستەندىرىلگەن بولا الادى. الجەلىلەر — تەك كوڭىل كوتەرۋ ءۇشىن ەمەس. بۇل — نازار اۋدارۋدىڭ قۋاتتى قۇرالى. ەگەر بالالار ساعاتتاپ TikTok-تا وتىرسا، وندا ءبىلىمدى سول جەرگە اپارۋ كەرەك. قازىرگى ءمۇعالىم تەك سىنىپتا ەمەس، الجەلىدە دە بولۋى كەرەك.»
پەداگوگتەر جي جانە باسقا سيفرلى پلاتفورمالار وقۋشىلار نازارىن اۋدارۋدىڭ ءتيىمدى قۇرالىنا قالاي اينالا الاتىنىن تالقىلادى. اسىرەسە، مەكتەپتە جي قولدانعانداعى ەتيكا مەن قاۋىپسىزدىك ماسەلەلەرىنە، ءبىلىم بەرۋ پروسەسىن دەربەستەندىرۋ مەن ويىنعا اينالدىرۋ تاسىلدەرىنە ەرەكشە كوڭىل ءبولدى.
ساراپشىلار پىكىرى
باعدارلامانىڭ ەڭ ەرەكشە بولىگى — اندرەي كوميسساروۆتىڭ جۇرگىزۋىمەن وتكەن ينتەللەكتۋالدىق رەيۆ بولدى. «سينەرگيا» كورپوراسياسىنىڭ جاساندى ينتەللەكت جونىندەگى پرورەكتورى ءارى «يۋنا» جەكەمەنشىك مەكتەبىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى كوميسساروۆ ۇستازداردى توپتارعا ءبولىپ، ولارعا Perplexity.ai، Qwen LLM سياقتى ءىى-قۇرالداردى جانە ۆيزۋالدى كونتەنت گەنەراتورلارىن قولدانا وتىرىپ، ينتەراكتيۆتى ساباقتار قۇرۋدى ۇسىندى. قاتىسۋشىلار جاساندى ينتەللەكتتىڭ اقپارات ىزدەۋ، ساباق جوسپارىن قۇرۋ جانە وقۋ ماتەريالدارىن ۆيزۋاليزاسيالاۋ پروسەسىندەگى مۇمكىندىكتەرىن ءىس جۇزىندە سىناپ كوردى. بۇل ۇستازدارعا ارنالعان شىنايى كرەاتيۆتى جارىس بولدى — سيفرلىق تەحنولوگيالاردىڭ مۇمكىندىكتەرىن بارىنشا سەزىنگەن ءسات! ءوز سوزىندە كوميسساروۆ اتاپ ءوتتى:
«جاساندى ينتەللەكت – ءمۇعالىمدى الماستىرۋ ەمەس، ونىڭ الەۋەتىن كۇشەيتۋ تۋرالى. جاڭا قۇرالداردى مەڭگەرىپ قانا قويماي، ءار وقۋشى ولاردىڭ كومەگىمەن ءوز الەۋەتىن اشا الاتىنداي، يكەمدى ءارى بەيىمدەلگەن وقىتۋ جۇيەسىن قالاي قۇرۋ كەرەكتىگىن ءتۇسىنۋ ماڭىزدى.»
رەسەيدىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ءمۇعالىمى جانە STEMء-بىلىم بەرۋ سالاسىنىڭ ساراپشىسى سەرگەي لوۆياگين بىلاي دەدى:
«بۇگىنگى مەكتەپ تەحنولوگيالاردى ەلەمەي قويا المايدى. ەگەر ءمۇعالىم زامانعا ساي بولماسا، وقۋشىلارمەن بايلانىسىن جوعالتادى. جاساندى ينتەللەكت — بۇل كوشىرۋگە ارنالعان قۇرال ەمەس، ءبىلىم بەرۋدى شىنايى، قىزىقتى ءارى ءتيىمدى ەتەتىن قۋاتتى كومەكشى. ەڭ باستىسى — ونى ناقتى ءبىلىم بەرۋ ۇدەرىسىنىڭ ورنىنا قويۋ ەمەس، اقىلمەن پايدالانۋ، ونىمەن ارىپتەس بولۋ»
قورىتىندى جانە كەلەسى قادامدار
ۋوركشوپ سوڭىندا قاتىسۋشىلار سەرتيفيكاتتار مەن ونلاين-كۋرستى ءوتۋ مۇمكىندىگىن الدى.
ءىس-شارانىڭ باس سەرىكتەسى — ەلىمىزدەگى ەڭ قارقىندى دامىپ كەلە جاتقان جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ ءبىرى سانالاتىن، 9500-دەن استام ستۋدەنت ءبىلىم الاتىن اگەۋ بولدى. ۋنيۆەرسيتەت تەك الاڭ ۇسىنىپ قانا قويماي، ۋوركشوپتىڭ تەڭ ۇيىمداستىرۋشىسى رەتىندە دە قاتىستى، بۇل ونىڭ زاماناۋي ءبىلىم شەشىمدەرىنىڭ ورتالىعى ەكەنىن تاعى ءبىر مارتە راستادى.
