ەلىمىزدە زورلىق-زومبىلىق قۇرباندارى كۇن ساناپ ارتۋدا.
Dalanews.kz-كە پىكىر بىلدىرگەن ساراپشى وتباسىلىق زورلىق-زومبىلىقتىڭ الدىن-الۋدىڭ الگوريتمدەرىن ايتىپ، وسى ماسەلەنىڭ تۇيتكىلدى تۇستارىنا توقتالدى.
ەڭ ءبىرىنشى – ءقاۋىپسىز ءۇي: وتباسىلىق-تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىقتىڭ الدىن الۋ، اگرەسسورلارمەن جۇمىس ىستەۋ جانە زورلىق-زومبىلىقتان زارداپ شەككەن ەرەسەكتەر مەن بالالارعا كەشەندى قولداۋ كورسەتۋ تۋرالى زاڭ جوباسىن قابىلداۋ.
2022 جىلى جۇمىس توبى تۇرمىستاعى زورلىق ءۇشىن جازانى قاتاڭداتاتىن زاڭ جوباسىن دايىنداعان. ءبىراق زاڭعا ۇسىنىلعان تولىقتىرۋلار ءالى قابىلدانبادى.
بۇل تۇرعىدا زاڭگەر، ادام قۇقىقتارى جونىندەگى ساراپشى حاليدا ءاجىعۇلوۆا ابيۋزەرلەرگە قارسى ىستەردى قارايتىن پوليسەيلەر، پروكۋرورلار مەن سوتتار جىنىسىنا قاراماستان، كوبىنە گەندەرلىك ستەرەوتيپتەرگە بەيىم كەلەتىنىن ايتادى.
– باسىندا ايەلىن ۇرعان ادامداردىڭ جازاسىن جەڭىلدەتىپ، بۇل باپتى قىلمىستىق كودەكستەن الىپ تاستادى. ويتكەنى، ەلدەگى قىلمىستىق قۇقىقبۇزۋشىلىقتار سانىن جاساندى تۇردە ازايتۋ قاجەت بولدى. ۇرىپ-سوعۋ جانە دەنساۋلىققا قاساقانا جەڭىل زيان كەلتىرۋ باپتارى اكىمشىلىك كودەكسكە اۋىستى. قىلمىس ازايعانداي كورىندى. ءبىراق ءىس جۇزىندە ماسەلە شەشىلگەن جوق. جىل سايىن پوليسياعا 150 مىڭعا جۋىق ارىز تۇسەدى. ولاردىڭ 25 پايىزى عانا سوتقا جەتەدى. ءقازىر پوليسيا بۇل باپتاردى قىلمىستىق كودەكسكە قايتارسا، 150 مىڭ قۇقىقبۇزۋشىلىق ەلدىڭ رەيتينگىنە كەرى اسەر ەتەدى دەپ قورقىپ وتىرعان سياقتى، – دەيدى ءاجىعۇلوۆا.
ساراپشى بۇل ماسەلەنىڭ ءتۇپ-تامىرى گەندەرلىك تەڭسىزدىكتە – پوليسيا، پروكۋراتۋرا مەن سوتتاعى لاۋازىمدى قىزمەتتەردە ايەلدەر بولماعانىندا دەپ تۇسىندىرەدى. بۇل ءوز كەزەگىندە زاڭنامالىق دەڭگەيدە شەشىم شىعارۋعا اسەر ەتەدى.
«وسىنداي ماڭىزدى قىزمەتتەردە وتىرعان ەر ادامدار كاسىبي دەفورماسيا سالدارىنان گەندەرلىك زورلىق پەن ديسكريميناسيا ماسەلە ەمەس دەپ ويلايدى. وزدەرىنىڭ باسىنا تۇسپەسە، بۇل ماسەلەمەن شارۋاسى جوق. پوليسيا قىزمەتكەرلەرى، ىشكى ىستەر ءمينيسترى ەشقاشان بوپسالاۋعا ۇشىراپ، تاياق جەپ نە زورلىق قۇربانى بولمايتىنىن بىلەمىز. ماسەلەنى قۇنسىزداندىرۋ وسىلاي جۇرەدى»، – دەيدى زاڭگەر.
ونىڭ اتاپ وتكەنىندەي بالالارعا قاتىستى جىنىستىق زورلىق-زومبىلىق ءۇشىن قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىكتى كۇشەيتۋ قاجەت.
ياعني، بالالارعا قاتىستى جىنىستىق زورلىق-زومبىلىق ىستەرىن سالعىرتپەن تەرگەگەنى ءۇشىن قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن كۇشەيتىپ، ىشكى ىستەر ورگاندارىندا بالالارعا جىنىستىق زورلىق جاساعانى ءۇشىن سوتتالعان ادامداردى ءومىر بويى ەلەكتروندىق پروفيلاكتيكالىق ەسەپكە الۋدى قاجەتتىگىن ەسكەرتەدى.
زاڭگەردىڭ پىكىرىنشە، ول ءۇشىن مەكتەپتەر مەن بالاباقشالار ءقاۋىپسىز بولۋى ءتيىس. «بالالارعا قاتىستى زورلىق-زومبىلىقتىڭ، شابۋىلداردىڭ جانە پەدوفيلدەردىڭ بالالارىمىزدى زورلاۋىنىڭ الدىن الۋ ماقساتىندا مەكتەپتەر مەن بالاباقشالارداعى قاۋىپسىزدىك شارالارىن رەفورمالاۋ. پەداگوگتەر، ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىنىڭ تاربيەشىلەرى، مەديسينا قىزمەتكەرلەرى، الەۋمەتتىك قورعاۋ ۇيىمدارىنىڭ جانە قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ قىزمەتكەرلەرى تاراپىنان بالالاردى كۇتۋ (جىنىستىق قاتىناسقا ءتۇسۋ) ءۇشىن قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىكتى ەنگىزگەن ءجون» دەيدى.
مۇنىڭ استارى قايدا جاتىر؟ بۇل تۇرعىدا ساراپشى حالىقتىڭ كوپشىلىگى وزدەرىنىڭ قۇقىعىن، مىندەتىن ۇعىنعىسى كەلمەيدى، ونى ەرتتەپ، بىلۋگە تىرىسپايتىنىن ايتادى.
«نەگىزىندە قۇقىقتىق اعارتۋ مەكتەپ كەزىنەن باستالۋ كەرەك. 1 سىنىپتان باستاپ بالالارعا زاڭداعى ءوز قۇقىقتارىن، مىندەتتەرىن ءتۇسىندىرۋ قاجەت. بالا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اتا زاڭىنداعى ەرەجەلەردى ساقتاۋدى، وزگەلەردىڭ شەكاراسىن بۇزباۋدى ۇيرەنۋى كەرەك.
قىسقاشا ايتقاندا، وزگەنىڭ قۇقىعىنا سىيلاستىقپەن قاراۋدى بالا بويىنا ءسىڭىرىپ ءوسۋى ءتيىس. بىزدە بالالارعا وزگەگە قول كوتەرۋگە بولمايدى، وزگەنى بالاعاتتاۋعا بولمايدى دەگەن تىيىمدار ايتىلىپ جاتادى. ءبىراق زاڭنىڭ نەگىزىندە ايتىلمايدى. ەگەر كونستيتۋسيا بويىنشا تۇسىندىرىلسە، اسەرى مەن ناتيجەسى باسقاشا بولار ەدى»، – دەيدى زاڭگەر.
سونداي-اق، ول Street Law قازاقستان جوباسى اياسىندا 1 سىنىپتان باستاپ ساباق بەرەتىنىن دە جەتكىزدى.
«بۇل تەك باستاما عانا. ياعني، ءبىز ءۇشىن بالالاردى ەرتە كەزدەن قۇقىقتىق ساۋاتتىلىققا تاربيەلەۋ وتە ماڭىزدى. سەبەبى، بۇلدىرشىندەردىڭ ميى سەرگەك، ءارى اقپاراتتى تەز قابىلدايدى. ەرەسەكتەر ءۇشىن كوممۋنيكاسيا قۇرالدارىن، عالامتور مەن الەۋمەتتىك جەلىلەردى پايدالانا وتىرىپ، قۇقىقتىق ساۋاتتىلىققا باعىتتالعان كونتەنت وتە كوپ. YouTube، Instagram سىندى الەۋمەتتىك جەلىلەرمەن قوسا، بۇنداي باعدارلامالاردى تەلەارنالاردا شىعارۋ دا ماڭىزدى دەپ ويلايمىن.
ياعني، وتاندىق باق-تاردا وسى تاقىرىپقا ارنالعان ايدارلار ەنگىزىلسە دەيمىن. سالا ماماندارىمەن سۇحباتتاسىپ نەمەسە تانىمال ادۆوكات، زاڭگەرلەردەن اقپارات الىپ، بۇقارامەن ءبولىسۋ قاجەت. ولار وقىرماندارمەن كەرى بايلانىس ورناتىپ، سۇراقتارعا جاۋاپ بەرىپ، بەلگىلى ءبىر جاعدايدا ادام ءوزىن قالاي ۇستاپ، قالاي قورعانۋ كەرەكتىگىن تۇسىندىرە الار ەدى»، – دەپ تۇيىندەدى پىكىرىن زاڭگەر، ادام قۇقىقتارى جونىندەگى ساراپشى.
