قازاقستان ۇكىمەتى بيىل قورعانىس سالاسىنا جۇمسالاتىن قارجىنى ايتارلىقتاي ارتتىردى. بيلىك قاڭتار وقيعاسى، رەسەي مەن ۋكراينا اراسىنداعى سوعىستان كەيىن اسكەري دايىندىقتى ارتتىرۋعا جانە توتەنشە جاعدايعا جاۋاپ بەرەتىن كۇش قۇرىلىمدارى مەن مەكەمەلەردى تەحنيكالىق جابدىقتاۋ ءۇشىن قوسىمشا 441 ملرد تەڭگە (1 ملرد اقش دوللارىنا جۋىق) ءبولۋدى كوزدەدى.
ياعني، بۇل قورعانىس مينيسترلىگىنىڭ 2022 جىلعا جوسپارلاعان جالپى شىعىندارىمەن سالىستىرعاندا ايتارلىقتاي كوپ.
كەيبىر مالىمەتتەرگە سايكەس، قازاقستان ۋكراينا تاجىريبەسىن باسشىلىققا الا وتىرىپ، ارميانى كادىمگى «گيبريدتىك سوعىسقا» دايىنداۋدى جوسپارلاعانعا ۇقسايدى. ارينە، بۇل اڭگىمەنىڭ تەكتەن تەك شىقپاعانى بەلگىلى. سەبەبى، قازاقستان ساقتىق شاراسىن قولعا الىپ، جان-جاقتى دايىندىق شاراسىن پىسىقتاماسا بولمايدى.
حالىقارالىق اسكەري ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، قازاقستان بيلىگى ۋكراينانىڭ رەسەيگە دەس بەرمەي، سوعىستا قارسىلاسا تۇسۋىنەن ساباق الۋ كەرەك. «ول ءۇشىن بيلىك اسكەري سالاعا تۇپكىلىكتى رەفورما جاساپ، «گيبريدتى سوعىسقا» دايىندىعىن كۇشەيتۋى ءتيىس» دەگەنى ءبىراز جايتتان حابار بەرەدى.
شىن مانىندە، قازاقستان ارمياسىنىڭ جاعدايى قالاي؟ ەلدىڭ قاۋىپسىزدىگى مەن تۇتاستىعىن ساقتاۋعا قاۋقارى جەتە مە؟
بۇل ساۋالعا كەلگەندە ءبىراز كۇمىلجىپ قالاتىنىمىز شىندىق. ال بۇگىنگىدەي الماعايىپ زاماندا قورعانىس سالاسى بەرىك بولماسا، ەل ىرگەسىنەن تىنىشتىق كەتۋى ابدەن مۇمكىن.
سول سەبەپتەن دە قورعانىس سالاسىن قوسىمشا قارجىلاندىرۋدىڭ ەداۋىر بولىگى كۇش قۇرىلىمدارى سانىن ۇلعايتۋعا جانە ماتەريالدىق-تەحنيكالىق بازانى، سونداي-اق اسكەري-ترانسپورتتىق اۆياسيا پاركىن تولىقتاي جابدىقتاۋعا باعىتتالىپ وتىر.
لوندونداعى حالىقارالىق ستراتەگيالىق زەرتتەۋلەر ينستيتۋتى شىعاراتىن The Military Balance جىل سايىنعى انىقتامالىعىنىڭ 2021 جىلعى دەرەكتەرىنە سۇيەنسەك، قازاقستان تۇراقتى اسكەر سانى بويىنشا الەمدە 166 ەلدىڭ ىشىندە 70ء-شى ورىندا تۇر.
مۇنىمەن قوسا قازاقستان ارمياسىندا 39 مىڭ ادام ەڭبەك ەتەتىنى جازىلسا، تاعى 31،5 مىڭ ادام تۇراقتى اسكەرلەرگە قاتىسى جوق اسكەريلەندىرىلگەن قۇرامداعى مەكەمەلەردە ەسەپتە تۇر.
تمد ەلدەرىنىڭ ىشىندە 2021 جىلعى اسكەر سانى بويىنشا رەيتينگتە رەسەي (5-ورىن)، ۋكراينا (21-ورىن)، ءازىربايجان (41-ورىن)، وزبەكستان (63-ورىن)، بەلارۋس (64-ورىن) جانە ارمەنيا ( 66 ورىن) جايعاسقان.
شىن مانىندە، كەشەگى قاڭتار وقيعاسى، رەسەي مەن ۋكراينا اراسىنداعى سوعىس ءورتى، ءازىربايجان مەن ارمەنيا شەكاراسىنداعى قاقتىعىس قازاقستاندى دا بەيقام جاتقىزا المايدى.
سەبەبى، بۇل سالاداعى ماماندار الەۋمەتتىك، ەكونوميكالىق جاعدايدىڭ دا ءماز ەمەستىگىن تالاي ايتقان. ول ول ما، قارۋ-جاراق قورى دا ءالسىز. اينالىپ كەلگەندە، بارىنە قارجى جەتىسپەيدى. الدا-جالدا سوعىس ءورتى تۇتانا قالسا، اسكەرلەردىڭ دايىندىعى دا تومەن. ءتىپتى، وسى سالاداعى كاسىپورىندى دامىتۋعا قۇيىلاتىن ينۆەستيسيا كولەمى دە ماردىمسىز ەكەن. مۇنى الىسقا بارماي-اق، قورعانىس شىعىستارى رەيتينگىندە كوشتىڭ سوڭىندا تۇرعانىمىز دالەلدەي الادى.
دەمەك، قورعانىس سالاسىنا تۇبەگەيلى رەفورما جاسايتىن ۋاقىت كەلدى. اسكەري دايىندىق جۇمىسىن جولعا قويىپ، كۇش قۇرىلىمدارىن جاڭا تەحنولوگيامەن جابدىقتاۋ كەزەك كۇتتىرمەيتىن ماسەلە.
قازاقستان پرەزيدەنتى ق.توقايەۆتىڭ مامىر ايىندا تۇركياعا بارىپ، ەلىمىزدە شابۋىلداۋشى ۇشقىشسىز ۇشۋ ۇشاقتارىن بىرلەسىپ شىعارۋ تۋرالى كەلىسىمگە قول قويعانى دا سوندىقتان.
