قازاقستان قارجىگەرلەرى قاۋىمداستىعى تالداۋ ورتالىعىنىڭ وتاندىق باعالى قاعازدار نارىعىنىڭ 2024 جىلعى توعىز ايىنا جاساعان شولۋى جاريالاندى. سونىمەن باعالى قاعازدار نارىعىنداعى بيىل كوزگە ەرەكشە تۇسكەن قۇبىلىستار مەن قور بيرجاسىنداعى باستى وقيعالار تۋرالى Dalanews.kz سايتىنان وقىپ-بىلە وتىرىڭىزدار.
اتالعان كەزەڭدەگى باستى تەندەنسيالار:
- قاتاڭ اقشا-نەسيە ساياساتىنا قاراماستان، قاڭتار-قىركۇيەك ايلارىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا KASE يندەكسى 23،5%-عا، ال AIXQI يندەكسى 12،4%-عا ءوستى.
- جەرگىلىكتى يندەكستەردىڭ ءوسىمى اتالعان كەزەڭدەگى تەڭگە جيناعى سيپاتىنداعى دەپوزيتتەردىڭ تابىسىنان ءسال-پال جوعارى بولدى: دەپوزيتتەردىڭ جىلدىق تابىسى 13-16% ارالىعىندا بولسا، ال وبليگاسيالار بويىنشا بۇل كورسەتكىش 12-20% ارالىعىن قامتىدى.
- اكسيالار باعاسى كورپوراتيۆتىك تابىستار مەن ديۆيدەندتىك تولەمدەردىڭ ارتۋى، جاريالانعان كورپوراتيۆتىك جانە رەيتينگتىك وڭ بولجامدار، سونداي-اق ەكونوميكاداعى تۇراقتى جاعداي جانە اقشا ماسساسىنىڭ 16،4%-عا ءوسىمى اياسىندا كوتەرىلە ءتۇستى.
- سالا بويىنشا قاراستىرساق، ەڭ ۇلكەن ءوسىمدى بانك سەكتورى مەن فينتەح يندۋسترياسى، تەلەكوممۋنيكاسيا جانە مۇناي-گاز سالالارى كورسەتتى.
- يندەكستەلگەن اكسيالار (KASE + AIX) ساۋدا-ساتتىعىنىڭ جالپى كولەمى 143،2 ملرد تەڭگەنى قۇرادى، ونىڭ 60%-دان استامى ءۇش قۇرالعا تيەسىلى: Air Astana اكسيالارى (ساۋدا-ساتتىق كولەمىنىڭ 23%-ى)، حالىق بانكى (15%) جانە قازاتومونەركاسىپ (11%).
- ەسەپتىلىك كەزەڭىندە جاڭادان اشىلعان ينۆەستيسيالىق شوتتار سانى تاعى دا ارتىپ، ينۆەستورلار جالپى سانى 891 مىڭ جاڭا شوت اشتى، ال جەكەلەگەن ينۆەستورلاردىڭ ەكىنشى نارىقتاعى ۇلەسى جىل باسىندا 43%-دا قۇراسا، قىركۇيەكتە 62%-عا دەيىن جەتتى.
- يندەكستەردىڭ وڭ ديناميكاسى مەن كوگىلدىر فيشكالاردىڭ ارتۋى اياسىندا قور نارىعىنىڭ كاپيتاليزاسياسى 31،5 ترلن تەڭگەگە (+17،8%) جەتتى، بۇل ءجىو-نىڭ 23،5%-ىن قۇرايدى؛ ال ينۆەستيسيالىق پورتفەلدەر باسقارۋىنداعى اكتيۆتەر كولەمى 1،6 ترلن تەڭگەگە (+60،1%) دەيىن ارتتى، بۇل - ءجىو-نىڭ 1،1%-ىنا تەڭ كەلەتىن كورسەتكىش.
- ەسەپتىلىك كەزەڭدە كىرىستىلىك قيسىعى ايتارلىقتاي وزگەردى (كىرىس قيسىعى - ءۇش ايدان 30 جىلعا دەيىن ءارتۇرلى وتەۋ مەرزىمدەرى بويىنشا وبليگاسيالار بويىنشا كىرىستىلىكتى كورسەتەتىن گرافيكالىق يلليۋستراسيالار)، بۇل ۇلتتىق بانكتىڭ نوتتار شىعارىلىمىنىڭ كۇرت قىسقارتۋىمەن (ايىنا 1 رەتكە دەيىن)، قارجى مينيسترلىگىنىڭ ەميسسيالىق بەلسەندىلىگىنىڭ ارتۋىمەن (5،4 ترلن تەڭگە vs 4،9 ترلن تەڭگە 2023 جىلدىڭ 9 ايىندا)، سونداي-اق بازالىق مولشەرلەمەنىڭ (ءتورت رەت تومەندەتىلدى ) تومەندەۋىمەن بايلانىستى.
- سونىمەن قاتار، مەملەكەتتىك باعالى قاعازدار بويىنشا جوعارى ستاۆكالار رەزيدەنت ەمەستەردىڭ قاراجاتتارىنىڭ رەكوردتىق اعىنىن ىنتالاندىردى: ولاردىڭ ينۆەستيسيالارى 127%-عا، ياعني 455 ملرد تەڭگەدەن 967 ملرد تەڭگەگە دەيىن ءوستى. بۇل ولاردىڭ ۇلەسىنىڭ 2،2%-دان 4،0%-عا دەيىن، دەمەك ەكى ەسەگە وسكەنىن بايقاتادى.
- رەزيدەنت ەمەستەردىڭ قاراجات اعىنى تاۋەكەلگە قارسى جوعارى كىرىستىلىك نورماسىنا بەرىلگەن باعانى كورسەتەدى، بۇل ۇلتتىق ۆاليۋتاعا قىسىمدى تومەندەتىپ، سىياقى مولشەرلەمەسىن تومەندەتۋ سيكلىنا قايتا ورالۋدى مەڭزەيتىن فاكتورلاردىڭ ءبىرى بولۋى مۇمكىن.
- قارجىلىق جاعدايلاردىڭ سالىستىرمالى تۇردە قاتاڭ بولۋىنا قاراماستان، بيرجاعا ورنالاستىرىلعان كورپوراتيۆتىك وبليگاسيالاردىڭ كولەمى ءۇش ەسەگە جۋىق ارتتى: 1،3 ترلن تەڭگەدەن 3،1 ترلن تەڭگەگە دەيىن. بۇل كۆازيمەملەكەتتىك سەكتور وكىلدەرىنىڭ بەلسەندىلىگى اياسىندا ورىن الدى: بايتەرەك ۇلتتىق حولدينگى – 440 ملرد تەڭگە، قازاقستان تۇراقتىلىق قورى – 247 ملرد تەڭگە، ونەركاسىپتىك دامۋ قورى – 240 ملرد تەڭگە، قازاقستان دامۋ بانكى – 72 ملرد تەڭگە، جەكەلەگەن ەكىنشى دەڭگەيدەگى بانكتەر: Bereke Bank – 401 ملرد تەڭگە، Halyk Bank – 39 ملرد تەڭگە، RBK – 33 ملرد تەڭگە، Home Credit – 31 ملرد تەڭگە جانە مقۇ-لار.
ەلىمىزدىڭ قور نارىعى سوڭعى بەس جىلدىڭ ىشىندە ءتورت جىل قاتارىنان ەكى تاڭبالى ءوسىمدى كورسەتىپ كەلەدى. بۇل، نەگىزىنەن، كومپانيالاردىڭ قارجىلىق ناتيجەلەرىنىڭ جوعارى بولۋى مەن ديۆيدەندتىك تولەمدەردىڭ كوبەيۋىمەن، ينۆەستورلار بازاسىنىڭ كەڭەيۋىمەن، اقشا ماسساسىنىڭ وسۋىمەن، پايىزدىق مولشەرلەمەلەردىڭ تومەندەۋىمەن جانە الەمدىك كاپيتال نارىقتارىنداعى تاۋەكەلدەرگە دەگەن تابەتتىڭ ارتۋىمەن بايلانىستىرىلادى.
"اكسيا باعالارىنىڭ جىلدامىراق وسۋىنە بايلانىستى نارىقتاعى ورتاشا ديۆيدەندتىك تابىستىلىق 7،4%-دان 4،4%-عا دەيىن تومەندەدى. دەگەنمەن، باعانىڭ ءوسۋى مەن ديۆيدەندتىك كىرىستىلىكتى ەسكەرسەك، جەرگىلىكتى نارىقتاعى تاۋەكەل پايداسىنىڭ نورماسى ءالى دە جوعارى بولىپ قالا بەرمەك. ال جىل سوڭىنا دەيىن ەكى ەميتەنتتىڭ توقساندىق ديۆيدەندتەر، سونداي-اق تاعى ەكى ەميتەنتتىڭ قوسىمشا ديۆيدەندتەر تولەۋى كۇتىلىپ وتىر، بۇل ورتاشا ديۆيدەندتىك تابىستىلىقتى ارتتىرىپ، نارىقتاعى جاعىمدى كوڭىل-كۇيدى قولداي تۇسەدى"، — دەيدى ساراپشىلار.
نارىقتاعى وتىمدىلىك اعىنى تەڭگە تۇرىندەگى دەپوزيتتەر بويىنشا سىياقى مولشەرلەمەسىنىڭ تومەندەۋىنە ىقپال ەتە تۇسەدى، سونداي-اق تولەنگەن ديۆيدەندتەردىڭ قايتا ينۆەستيسيالانۋىنا، تۇرعىن ءۇي نارىعىنداعى باعا ءوسىمىنىڭ باسەڭدەۋىنە، سونداي-اق پوتەنسيالدى ينۆەستورلار ءۇشىن قازىرگى جەڭىلدىكتەردىڭ ساقتالۋى مەن ءادىل سالىق سالىمىن ەنگىزىلۋىنە سەرپىن بەرەدى.
"ۇلتتىق ۆاليۋتانى قولداۋشى مەملەكەتتىك باعالى قاعازدار نارىعىنداعى رەزيدەنت ەمەستەردىڭ بەلسەندىلىگى، قاراشا ايىنداعى توقساندىق سالىق كەزەڭى جانە تۇتىنۋ باعالارىنىڭ ايلىق يندەكسىن (قىركۇيەك ايىندا 0،4%) قاجەتتى كورسەتكىشكە (0،41%) قايتارۋ ءۇشىن، ياعني جىلدىق ينفلياسيانىڭ 5%-دىق ماقساتتى دەڭگەيىنەن اسىرماس ءۇشىن ۇلتتىق بانكتىڭ بازالىق سىياقى مولشەرلەمەسىن تومەندەتۋ سيكلىن قايتا جاڭعىرتۋىنا مۇمكىندىك بەرۋى ىقتيمال. ايتا كەتەيىك، بازالىق سىياقى مولشەرلەمەسى بويىنشا كەلەسى وتىرىس (29.11) توقساندىق فيسكالدىق كەزەڭ (25.11) اياقتالا سالىسىمەن بىردەن وتكىزىلەدى"، — دەيدى قفق ساراپشىلارى.
