بۇل جازبادا جۇڭگو ەلشىسى كوروناۆيرۋس ىندەتى تارالا باستاعان شاقتا گەوساياسي ويىندارمەن جۇرگەندەردى ايىپتاي سويلەيدى.
– ىندەت جايىلا باستاعان كەزدە نە ءبىتىرىپ جۇردىڭىزدەر؟ گەوساياسي ويىن، ىشكى ساياسات پەن قىتايدى قارالاۋدان قولدارىڭىز تيمەدى. قىتايلار الەمنىڭ بۇكىل ەلى، ونىڭ ىشىندە سىزدەرگە ۇتىپ بەرگەن التىن ۋاقىتتى بوسقا سارپ ەتتىڭىزدەر، – دەيدى ەلشى.
چجان سياونىڭ باستاپقىدا كىمگە جەكي سويلەگەنىن ۇعۋ قيىن. ءبىراق «دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسى شەنەۋنىكتەرىنىڭ ىندەتتىڭ الۋ الۋ جونىندەگى ەسكەرتۋلەرىن «جالعان» دەپ، احۋالدى باقىلاۋدا ۇستاپ وتىرمىز دەدىڭىزدەر. ال ءقازىر ۆيرۋس شتاتتاردىڭ كوپشىلىگىنە تاراپ، 40 ادام قازا بولعاندا، بىردەن بورىكتى اسپانعا اتۋدى قويىپ، ابدىراپ قالدىڭىزدار» دەگەن جولداردان كەيىن ەلشىنىڭ مۇنى اقش-قا قاراتا جازعانى بىلىنەدى.
چجان سياو ىندەتكە قارسى جەدەل ءىس-قيمىلدى قولعا الۋ ورنىنا «قىتايعا كىنا ارتىپ، ونى جۇڭگو ۆيرۋسى دەپ اتاعان» اقش-تى سىنايدى. «كىنالىنى ىزدەۋدى قويۋ كەرەك. سىزدەردە ماسكا، قولعاپ، تەستەر مەن قاجەت تەحنيكا جەتىسپەيدى. قور نارىعى قۇلدىراپ جاتىر. بۇعان دا جۇڭگو كىنالى مە؟» – دەيدى ەلشى.
جازباسىندا «شتاتتار» دەگەن ءسوزدى ءبىر رەت قانا اتاعان ەلشى پىكىرىن تولىقتاي ورىس تىلىندە جازعان. ال ورىس تىلىندە جازىلعان جازبا اقش-قا قاراتىلعانىمەن، ونى امەريكاندىقتاردىڭ وقۋى ەكىتالاي. ونىڭ ۇستىنە ەلشىنىڭ بۇل جازباسى جەكە پاراقشاسىندا عانا ەمەس، Twitter-دەگى قازاقستانداعى جۇڭگو ەلشىلىگىنىڭ رەسمي پاراقشاسىندا جاريالانعان. دەمەك، ەلشىنىڭ جازعان-سىزعانىن باسقا ەمەس، قازاقستاندىقتار وقيتىنى بەلگىلى.
چجان سياونىڭ اشۋعا ءمىنىپ، ورشەلەنە جازعان پوستى جالعىز بۇل ەمەس. قىتايداعى ساياسي لاگەرلەر تۋرالى ايتقان ەتنيكالىق قازاق سايراگۇل ساۋىتبايدى وتكەندە اقش مەملەكەتتىك دەپارتامەنتى «باتىل ايەل» سىيلىعىمەن ماراپاتتاعانا، چجان سياو مۇنى دا سىناپ، «ارانداتۋ» دەپ اتاعان. ەلشى س.ساۋىتبايعا سىيلىق تاپسىرۋ – «قىتايدىڭ ىشكى ىسىنە قول سۇعۋ» ەكەنىن كەلتىرىپ، ماراپاتتاۋ ءراسىمى «قىزىقسىز سيركتى ەلەستەتىپ، ۆاشينگتوننىڭ شىن مانىندەگى ماقساتى مەن پيعىلىن اشىپ بەردى» دەگەن.
ەلشى «ۆاشينگتون شىڭجاڭداعى ماسەلەنى قايتا-قايتا كوتەرىپ، جالعان اقپارات تاراتىپ، قىتايعا جالا جاۋىپ وتىر»، ونداعى اقش-تىڭ كوزدەگەنى – «شىڭجاڭدى ۇلتارالىق قانتوگىس ايماعىنا اينالدىرىپ، قىتايدان كەك الۋ» دەيدى.
چجان سياو بۇعان دەيىنگى مالىمدەمەلەرى مەن جازبالارىندا دا شىڭجاڭدا از ۇلتتاردى قۋدالاۋ بار ەكەنىن جوققا شىعارعان. سايراگۇل تۋرالى جازباسىندا ەلشى وسى تاقىرىپقا قايتا ورالىپ، ساياسي لاگەرلەردى «كاسىپكە باۋلۋ ورتالىقتارى» دەپ اتاپ، ونى بىتىرگەندەر «جۇمىسقا تۇرىپ، نان تاۋىپ، قوعامعا ءقاۋىپسىز بولا باستادى» دەيدى. جۇڭگو مۇنداي ورتالىقتاردى ەكسترەميزممەن كۇرەس ءۇشىن ويلاپ تاپقانىن كەلتىرگەن ەلشى بۇل ءىس ناتيجەسىن بەرىپ، شىڭجاڭداعى احۋال «ءقاۋىپسىز بولا باستاعانىن» ايتادى.
«اقش ايماقتاعى الاۋىزدىقتى قوزدىرىپ، ءوزىنىڭ مونوپولياسىن ورناتقىسى كەلەدى. پومپەو مىرزادان سۇراعىم كەلەتىنى، سىزدەر قازاقستاندا ءبىر شاقىرىم جول توسەپ يا ءبىر كوپىر سالدىڭىزدار ما؟ ەگەر شىنىمەن قازاقستاندىقتارعا جاندارىڭىز اشىسا، قازاقستاننىڭ ەڭ تابىستى سالاسى مۇنايعا عانا كوڭىل بولمەي، قازاقستاننىڭ يندۋسترياسى مەن ينفراسترۋكتۋراسىنا دا اقشا قۇيۋعا نازار اۋدارساڭىزدار. جۇڭگو سياقتى ەلدىڭ ەكونوميكاسىنا اقشا قۇيۋعا داتتەرىڭىز جەتە مە؟ ولاي جاساي الماساڭىزدار، قازاقستاندىقتارعا قاراتا ايتقان ءسوزىڭىز ەكىجۇزدىلىك بولماق»، دەپ سىنايدى جۇڭگو ەلشىسى.
«جۇڭگو كوروناۆيرۋسپەن كۇرەسكە بار كۇشىن سالىپ جاتقان ۋاقىتتا، پومپەو كوروناۆيرۋستىڭ تارلۋى جايلى ماسەلەنى جەكە باس ماقساتىنا پايدالانۋى – ارام جانە جىمىسقى ارەكەت. بۇل ادامگەرشىلىككە جاتپايتىن ارەكەت ارقىلى ول شەكتەن شىقتى. بارلىق ەلدەر قىتايعا وسى ىندەتپەن كۇرەسۋگە قولداۋ ءبىلدىرىپ، كومەك كورسەتىپ جاتسا، اقش قىتايدىڭ بۇل ىندەتتى جەڭۋىنە سەپتەسەتىندەي ەشتەڭە جاسامادى، كەرىسىنشە ءوز ازاماتتارىن ۋحاننان الىپ شىعىپ، قىتايدى اۋعانستان مەن يراك ءتارىزدى ساپارلاۋعا ءقاۋىپتى ەلدەر قاتارىنا قوستى، ءبىرىنشى بولىپ بەيجىڭدەگى ەلشىلىك قىزمەتكەرلەرىنىڭ سانىن قىسقارتتى. ونداعى ماقساتى – دۇربەلەڭ مەن سەنىمسىزدىك تۋدىرۋ».
