كونفەرەنسيانى ادەبيەت جانە ونەر ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى ءۋاليحان قاليجان ءسوز سويلەپ اشىپ، تاريحشى، ەتنوگراف، شەجىرەشى، جازۋشى زەينوللا سانىك شىعارماشىلىعى مەن تاعلىمدى ءومىر جولىنا قىسقاشا شولۋ جاسادى. بۇدان سوڭ كەش تىزگىنىن بەلگىلى ادەبيەتتانۋشى عالىم گۇلجاھان وردا قولعا الدى.
كونفەرەنسيانىڭ نەگىزگى باياندامالارى باستالماس بۇرىن قالامگەر جولىن ورنەكتەگەن "ماڭگىلىك جول" دەرەكتى ءفيلمى كورسەتىلدى. فيلمدە زەينوللا مۇباراك ۇلىنىڭ ءومىر جولى، وسكەن ورتاسى، شىعارماشىلىق ىزدەنىسى، زامانا تۋرالى ويلارى تۇششىمدى يىرىمدەرمەن بەرىلگەن.
زەينوللا مۇباراك ۇلى سانىك 1935 جىلى قىتايدىڭ تارباعاتاي ايماعىندا دۇنيەگە كەلگەن. بەيجىڭ قالاسىنداعى ورتالىق جاستار ينستيتۋتىن ءبىتىرىپ، ەڭبەك جولىن باسپاگەرلىكتەن باستاعان. ۇرىمجىدەگى جاستار باسپاسىندا جاۋاپتى رەداكتور بولىپ قىرىق جىلداي قىزمەت اتقارعان. 1955 جىلدان باستاپ ادەبي زەرتتەۋ جۇمىستارىن جازا باستاعان. سول ۋاقىتتا قىتايدا جۇرگىزىلگەن «مادەني توڭكەرىستىڭ» اۋىر سوققىسىنا ۇشىراپ، «حالىق جاۋى» بولىپ، اۋىر كۇندەردى دە وتكەرگەن.
سوعان قاراماستان، قالامگەردىڭ عىلىمي ەڭبەكتەرىنەن، رومان، پوۆەستەرىنەن قۇرالعان جيىرمادان استام كىتابى جارىق كورگەن. قازاقستاندا «قاراكەرەي قابانباي»، «حاس باتىر قابانباي»، «تۇعىرىل حان»، «دەمەجان باتىر»، «حالىق كۇيشىسى قايراقباي»، «باسپاي» اتتى كىتاپتارى مەن ەڭبەكتەرى جاريالانعان. 2013 جىلى ومىردەن وزدى.
كونفەرەنسيا اياسىندا زەينوللا سانىكتىڭ پروزالىق، تاريحي تانىمدىق، ەتنوگرافيالىق ەڭبەكتەرى نەگىزىندە قۇراستىرىلعان 15 تومدىق كىتاپ پەن جازۋشىنىڭ جارى، بەلگىلى اقىن ءشامشابانۋ حامزا قىزىنىڭ 2 تومدىق جىر جيناعىنىڭ تۇساۋكەسەر ءراسىمى ءوتتى. سانالى عۇمىرىن تالماي ىزدەنىسكە، شىعارماشىلىق تۇرعىدان كەمەلدەنۋگە، ەلگە قاجەتتى تاريحي ءھام ەتنوگرافيالىق مۇراعاتتاردى جيناۋعا ارناعان قالامگەردىڭ كوپ تومدىعىن شىعارۋ جۇمىسىنا ارنايى كوميسسيا قۇرىلىپ، جيناقتى جانرلىق، تانىمدىق ءارى تاقىرىپتىق اياسىنا قاراي جىكتەپ، تولىمدى ەڭبەك ەتىپ قۇراستىرعانى بايقالادى. اسىرەسە، قالامگەردىڭ "حان باتىر قابانباي"، "قاراكەرەي قابانباي"، "قازاق ەرتەگىلەرى"، "قازاق ەمشىلىگى مەن دارىگەرلىگى"، "قازاق ەتنوگرافياسى" سەكىلدى ۇزاق جىلدىق قاجىرلى ەڭبەگىمەن تىرنەكتەپ جيعان كىتاپتارىنىڭ ۇلتتىق تاريح پەن ەتنوگرافياعا، فولكلورعا قوسار ۇلەسى قوماقتى ەكەنى داۋسىز.
قازاقستان جازۋشىلار وداعى ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى مارالتاي رايىمبەك ۇلى قالامگەر شىعارماشىلىعىنا توقتالىپ، "زەينوللا سانىك اعامىزدىڭ ەڭبەكتەرىنەن وتانشىلدىق رۋح، ۇلتتىق تانىم مەنمۇندالاپ تۇراتىنىن"، جۇڭگو قازاق ادەبيەتىنىڭ نەگىزىن قالاپ، كەمەلدەندىرگەن ۇركەردەي توپتىڭ ىشىندە ز. سانىكتىڭ ورنى ءبىر بولەك ەكەنىن تاپتىشتەي ايتىپ، زەينوللا سانىك شىعارماشىلىعى ءالى دە زەرتتەۋدى، تالداۋدى، ناسيحاتتاۋدى قاجەت ەتەتىنىن جەتكىزدى. سونداي-اق، جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسى، اقىن ءشامشابانۋ حامزا قىزىنىڭ جىرلارىنىڭ ءمولدىر يىرىمدەرگە، تىڭ تىركەستەرگە، وزگەشە ويلارعا ارقاۋ بولاتىن سونى شۋماقتارىنان مىسال كەلتىرىپ، 2 تومدىق شىعارمالار جيناعىنا ەنگەن جىرلاردىڭ وقىرمان قاۋىمعا بەرەرى مول بولارىن جەتكىزدى.
كوپتومدىق ەڭبەكتەر تۋرالى ارابتانۋشى عالىم ماقسۇت شافيعوۆ "حالىق پەرزەنتى" تاقىرىبىندا عالىم-قالامگەردىڭ جاستىق شاعىنان ەستەلىكتەر ايتا كەلىپ، "ول ءوزىنىڭ ەلگە مول ەڭبەك قالدىرۋ جوسپارى بارىن جاستىق شاعىندا-اق ايتاتىن" دەپ، ز. سانىكتىڭ جۇرتقا بەيمالىم قىرلارىنا توقتالسا، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى دۋداريشا سارتبايەۆا "دەمەجان باتىر تاريحي ەسسەسى" جونىندە ءوز ويلارىن ورتاعا سالدى. ول قازاقستاننىڭ حالىق جازۋشىسى قابدەش ءجۇمادىلوۆ پەن زەينوللا سانىك شىعارماشىلىعىنداعى ءوزارا بايلانىسپەن قاتار، وزگەشەلىكتەرىن دە قامتىپ، ق. ءجۇمادىلوۆ تاريحي كەيىپكەرلەر وبرازىن كوركەمدىك دەڭگەيدە جەتكىزسە، ز. سانىك تاريحي دەرەكتەرگە باسا ءمان بەرەدى، بۇل ونىڭ "دەمەجان باتىر" تاريحي ەسسەسىنەن انىق بايقالادى دەپ، ناقتى مىسالدار ارقىلى ويىن جەتكىزدى.
ال فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ دوسەنتى نۇرلان مانسۇروۆ بولسا "جازۋشى شىعارماشىلىعىنداعى تىلدىك قولدانىستار" تاقىرىبىن جان-جاقتى اشۋعا ءمان بەردى. ول ءوز بايانداماسىندا ز. سانىكتىڭ تىلگە، ءتىل تازالىعى مەن قۇنارلىعىنا باسا ءمان بەرەتىندىگىن باسا ايتتى. كەستەلى ءسوز، ورامدى وي، ۇتقىر تىركەسپەن بىرگە، ز. سانىك شىعارمالارىندا ادەبي ورتا كوپ قولدانا بەرمەيتىن، بۇگىنگى جاستار ماعىناسىن ءبىلۋ تۇگىل، توسىرقاي قارايتىن، ءبىراق ءوزىنىڭ تاريحي ءارى تىلدىك ماڭىزىن ەش جويمايتىن نەبىر سوزدەردى تابيعي تۇردە قولدانىسقا ەنگىزىپ، ەلگە ۇسىنا بىلگەن سۋرەتكەر رەتىندە قابىلدايتىنىن، بۇعان مىسالدار كوپ ەكەنىن باسا ايتتى.
جاس ىزدەنۋشى عالىم قاسىمحان ۇلى "زەينوللا سانىك شىعارماشىلىعىنداعى ازاتتىق يدەياسى" تاقىرىبىندا قالامگەر شىعارماشىلىعىنىڭ تۇپكى يدەيا-مانىنە توقتالىپ، ساراپتامالىق بايانداما جاسادى.
"ان-ارىس" باسپاسىنىڭ ديرەكتورى كادىربەك قۇناپيا ۇلى "كوپتومدىق باسىلىمدار تۋرالى" كىتاپتاردىڭ قۇراستىرىلۋ، رەتكە كەلتىرۋ، مازمۇندىق-ماندىك توپتاستىرۋ بارىسى تۋرالى ءوزىنىڭ ويىمەن ءبولىستى.
كەش بارىسىندا عالىم قاليبەك ۇلى، الماس احمەتبەك ۇلى باستاعان بەلگىلى اقىندار جىردان شاشۋ شاشتى.
