اكادەميك ومىربەك ارىستان ۇلى جولداسبەكوۆتىڭ ەلىمىزدىڭ جوعارعى ءبىلىم بەرۋ سالاسىنا، پارلامەنتارياسىنا، ۇلتتىق ينجەنەرلىك اكادەمياسىنىڭ قالىپتاسىپ، ونىڭ دامۋىنا سىڭىرگەن ەرەن ەڭبەگى باسپا ءسوز بەتىندە كەڭىنەن جاريالانۋدا، جاريالانا دا بەرەدى.
دەگەنمەن دە سان قىرلى، سوم تۇلعالى مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرىنىڭ الەمگە ايگىلى بولۋىندا اكادەميكتىڭ عىلىم سالاسىنداعى سونىڭ ىشىندەگى ماشينا جاساۋ جانە روبوتوتەحنيكا سالالارىنداعى ەڭبەكتەرىنىڭ ورنى ەرەكشە.
ءاربىر مەملەكەتتىڭ ەكونوميكالىق دامۋى سول مەملەكەتتىڭ ماشينا جاساۋ سالاسىنىڭ دامۋىنا تىعىز بايلانىستى. ماشينا جاساۋ سالاسى دامىعان مەملەكەتتىڭ ەكونوميكالىق دامۋى دا جوعارى بولادى. وعان مىسال، الەمدە ەكونوميكاسى دامىعان الپاۋىت مەملەكەتتەردىڭ ءبىرى - گەرمانيا. قازىرگى كەزەڭدە گەرمانيانىڭ فراۋنگوفەر ورتالىعىنىڭ باستاۋىمەن دۇنيە جۇزىندە ساندىق تەحنولوگيالارعا، روبوتوتەحنيكاعا، 3D پرينتينگكە نەگىزدەلگەن 4.0 يندۋستريا ريەۆوليۋسياسى وتۋدە.
ماشينا جاساۋ سالاسىنىڭ تەوريالىق نەگىزى بولىپ ماشينالار جانە مەحانيزمدەر تەورياسى عىلىمى بولىپ تابىلادى. اكادەميك جولداسبەكوۆ – وسى ماشينالار جانە مەحانيزمدەر تەورياسىن قازاقستاندا قالىپتاستىرىپ دامىتقان عۇلاما عالىم. ماشينالار جانە مەحانيزمدەر تەورياسى عىلىمىنىڭ نەگىزگى ماقساتى مەحانيزمدەر مەن ماشينالاردىڭ قۇرىلىمدىق، كينەماتيكالىق، ديناميكالىق تالداۋى مەن سينتەزى بولسا، قازىرگى ماشينالاردىڭ ەلەكترونيكامەن، باسقارۋ جۇيەلەرىمەن جەتىلدىرۋىنە بايلانىستى وسى عىلىمنىڭ «ءورىسى» كەڭەيىپ، ول الەمدە قارقىندى دامىپ كەلە جاتقان الدىڭعى قاتارلى مەحاترونيكا جانە روبوتوتەحنيكا عىلىمدارىمەن جالعاسىپ جاتىر.
مەحاترونيكا – مەحانيكا، ەلەكترونيكا، اقپاراتتى تەحنولوگيا سالالارىن تۇيىستىرەتىن عىلىم بولسا، روبوتوتەحنيكا وسى مەحاترونيكا عىلىمىنىڭ وندىرىسكە قاجەتتى نەگىزگى سالاسى بولىپ تابىلادى. سوندىقتان اكادەميك جولداسبەكوۆ – قازاقستاندا مەحاترونيكا جانە روبوتوتەحنيكا عىلىمدارىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى.
قازىرگى كەزدە اۆتوماتتى تۇردە باسقارىلاتىن قوندىرعىلاردىڭ ءبارى روبوت دەپ اتالىپ ءجۇر، مىسالى، روبوت-ويىنشىقتار، روبوت-شاڭسورعىش جانە تاعى باسقالار. نەگىزىندە روبوتتىڭ وندىرىسكە قاجەتتى فۋنكسيالارىن ورىندايتىن مەحانيزمى نەمەسە مانيپۋلياتورى بولۋى قاجەت. امەريكانىڭ روبوتتار ينستيتۋتى (RIA) انىقتاماسى بويىنشا روبوت دەگەنىمىز پروگراممالانعان كوپ فۋنكسيالى مانيپۋلياتور، ياعني روبوتتىڭ نەگىزگى ءبولىمى ونىڭ مانيپۋلياتورى نەمەسە مەحانيزمى بولىپ تابىلادى.
وندىرىستە قولدانىپ جۇرگەن روبوتتار نەگىزىنەن سەريالىق مانيپۋلياتورلاردان تۇرادى. سەريالىق مانيپۋلياتورلاردىڭ قۇرىلىمى ادام قولىنىڭ قۇرىلىمىنا ۇقساس بولعاندىقتان ولاردىڭ جۇك كوتەرگىشتىگى، ديناميكاسى ناشار بولادى. سوندىقتان دۇنيەجۇزىلىك روبوتوتەحنيكا سالاسىندا سوڭعى ۋاقىتتا روبوتتاردىڭ مانيپۋلياتورلارىنا ياعني مەحانيكاسىنا كوپ كوڭىل بولىنۋدە.
قازاقستاندا جاپونيادا سياقتى الۋان ءتۇرلى روبوتتار جاسالماسا دا، قازاقستان عالىمدارىنىڭ حالىقارالىق روبوتوتەحنيكا دەڭگەيىندە ءوز ورنى بار. ول – پاراللەل روبوتتار. پارالەلل روبوتتاردىڭ قۇرىلىمى تۇيىق كينەماتيكالىق تىزبەكتى مانيپۋلياتورلاردان تۇرعاندىقتان ولاردىڭ سەريالىق مانيپۋلياتورلارعا قاراعاندا جۇك كوتەرگىشتىگى مەن پوزيسيالاۋ دالدىلىگى وتە جوعارى. سوندىقتان پاراللەل روبوتتاردى تاۋ-كەن، مەتاللۋرگيا، اەروعارىش وندىرىستەرىندە كەڭىنەن پايدالانۋعا بولادى
وسى پاراللەل روبوتتاردى زەرتتەۋ حالىقارالىق دەڭگەيدە جاقىندا قولعا الىنىپ جاتسا، اكادەميك جولداسبەكوۆ پاراللەل روبوتتاردىڭ نەگىزى بولىپ تابىلاتىن جوعارى كلاستى مەحانيزمدەردى زەرتتەۋدى وتكەن عاسىردىڭ الپىسىنشى جىلدارى م.ۆ.لومونوسوۆ اتىنداعى ماسكەۋ مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ مەحانيكا-ماتەماتيكا فاكۋلتەتىندە ءدارىس الىپ جۇرگەندە IFToMM پرەزيدەنتى اكادەميك ي.ي. ارتوبوليەۆسكييدىڭ عىلىمي جەتەكشىلىگىمەن باستاعان بولاتىن. وسى عىلىمي باستامانى ومىربەك ارىستان ۇلى قازاق ەلىنە كەڭىنەن تاراتىپ، قاجىماس جانە ەكپىندى مەملەكەتتىك، قوعامدىق جۇمىستارىمەن ۇشتاستىرا وتىرىپ، ءوز شاكىرتتەرىمەن بىرگە جازىق جانە كەڭىستىك جوعارى كلاستى مەحانيزمدەر تەوريالارىن قۇردى، جۇزدەگەن عىلىم كانديداتتارى مەن دوكتورلارىن دايارلادى، وتاندىق جانە شەتەلدىك پاتەنتتەرمەن قورعالعان تەڭدەسى جوق پاراللەل مانيپۋلياتورلاردىڭ جاڭا تۇرلەرىن جاسادى. ياعني، اكادەميك جولداسبەكوۆ ەڭبەكتەرى – پاراللەل روبوتتاردىڭ قاينار ءبۇلاعى.
بۇل كۇندەرى ومىربەك اعانىڭ عىلىمي مەكتەبى ءوزى كوپ جىلدار بويى رەكتورلىق قىزمەت اتقارىپ، ەڭسەلى قابىرعاسىن كوتەرگەن ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە جالعاسىن تابۋدا. ۋنيۆەرسيتەتتە «ساندىق تەحنولوگيالار جانە روبوتوتەحنيكا» ءعىلىمي-بىلىم بەرۋ ورتالىعى اشىلىپ، «روبوتوتەحنيكا جۇيەلەرى» ماماندىعى بويىنشا باكالاۆريات، ماگيستراتۋرا، دوكتورانتۋرادا كوپتەگەن ستۋدەنتتەر ءدارىس الۋدا، ۇستاز جولىن جالعاستىرۋدا. ءعىلىمي-بىلىم بەرۋ ورتالىعىنىڭ نەگىزگى عىلىمي باعدارلاماسى – پاراللەل روبوتتاردى زەرتتەۋ جانە ولاردى RoboMech كلاستى پاراللەل مانيپۋلياتورلاردا، جاسالىپ جاتقان «Ai-Gerim» الەۋمەتتىك گۋمانويد روبوتىندا، ينتەلەكتۋالدى ەلەكترلى كولىكتەردە قولدانۋ.
ۋاقىت وتكەن سايىن ۇلى عالىمنىڭ، ۇلى ۇستازدىڭ اسىل تۇلعاسى ايقىن كورىنە بەرمەك، ەرەن ەڭبەگى جالعاسا بەرمەك.
ق ر ۇعا جانە ۇيا اكادەميگى،
ءال-فارابي اتىنداعى
قازاق ۇۋ «ساندىق تەحنولوگيالار
جانە روبوتوتەحنيكا» ورتالىعىنىڭ
ديرەكتورى ءجۇمادىل بايعۇنشەكوۆ
