جۇڭگو حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ ءتوراعاسى سي ءسزينپيننىڭ قازاقستانعا جاساعان مەملەكەتتىك ساپارى اياسىندا ەكىجاقتى قارىم-قاتىناستىڭ دامۋىنا ەرەكشە توقتالدى.
سوناۋ 2013 جىلى قحر ءتوراعاسى ەلگە كەلگەندە «ءبىر بەلدەۋ – ءبىر جول» اتتى باعدارلاماسىن قابىلداعانىن، جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋىن قۇراتىنىن ايتقانى ەستە. جۇڭگو تاراپى دامۋشى ەلدەر حالقىنىڭ الەۋەتىن جاقسارتۋ ءۇشىن 60 ملرد يۋان بولگەنى دە بەلگىلى.
سي سزينپين ءوز سوزىندە مۇنىڭ قازاق ەلىنە دە ەكونوميكالىق ىقپالى زور ەكەنىن تىلگە تيەك ەتكەن. سەبەبى، جۇڭگو ءۇشىن ىرگەلەس، شەكارالاس جاتقان قازاقستان كولىك-لوگيستيكا، ساۋدا-ەكونوميكا بايلانىسىن دامىتىپ وتىرعان ترانزيتتىك ايماققا اينالدى.
سوڭعى جىلدارى قىتايعا قۇيىلاتىن شەتەل ينۆەستيسياسىنىڭ كولەمى كۇرت تومەندەپ، 62 پايىزعا ازايىپ كەتكەن. بۇل ولقىلىقتى ورتالىق ازيا ەلدەرى ارقىلى تۇزەۋگە كىرىسكەن الىپ مەملەكەت 55 ينۆەستيسيالىق جوبانى جۇزەگە اسىرۋدى مىقتاپ قولعا الدى. بىلتىر ترانزيت سالاسى بويىنشا 13 800 پويىزبەن 1،3 ميلليون كونتەينەرلىك جۇك وتكىزگەن. 2020 جىلعا قاراعاندا 30 پايىزعا ارتقانىن ايتا كەتكەن ءجون.
وسى ساپار بارىسىندا 2019 جىلى قول جەتكىزىلگەن ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك جونىندەگى ۋاعدالاستىقتىق ءتيىمدى جۇزەگە اسىپ جاتقانى ايتىلدى.
– ديپلوماتيالىق قارىم-قاتىناستار ورناعالى بەرى قازاقستان مەن جۇڭگو اراسىنداعى بايلانىس ۇنەمى جاڭا مازمۇنمەن تولىعىپ، جەمىسىن بەرىپ كەلەدى. «ءبىر بەلدەۋ – ءبىر جول» باعدارلاماسى اياسىندا يندۋستريالاندىرۋ سالاسىنداعى حالىقارالىق ىنتىماقتاستىقتى العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ دامىتتىق. بۇگىندە قازاقستان-قىتاي قارىم-قاتىناسى جاڭا تاريحي باستاۋ الدى، – دەدى سي سزينپين.
ەكى جاق كولىك لوگيستيكاسى، ازىق-تۇلىك ونەركاسىبى، اۋىل شارۋاشىلىق سالالارىنىڭ ماسەلەلەرى جانە ترانسشەكارالىق وزەندەر جايىن تالقىلادى.
قازاقستان مەن جۇڭگو اراسىنداعى تاۋار اينالىمى 2022 جىلعى قاڭتار-شىلدە ايىندا 13،5 ملرد اقش دوللارىن قۇرادى. بۇل وتكەن جىلدىڭ وسى ۋاقىت كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا 38،2 پايىزعا (9،7 ملرد دوللار) جوعارى. ال سوناۋ تاۋەلسىزدىك العان جىلدار مەن بۇگىنگە دەيىن كورسەتۋىش ءجۇز ەسەگە جەتىپ وتىر.
اسىرەسە، ەكسپورتتىڭ دا، يمپورتتىڭ دا كولەمى ۇلعايعان. قازاقستاننان قىتايعا تاۋار جەتكىزۋ 6 ملرد دوللاردان اسقان. مۇنىمەن قوسا اسپاناستى ەلىنە جونەلتىلەتىن مۇناي تاسىمالىنىڭ 4 ەسەگە ارتۋى مەن جۇڭگو تاۋارىنىڭ يمپورتى 5 ميلليارد اقش دوللارىنا جەتكەنى ەكى ەلدىڭ قارجىلىق الەۋەتىن ارتتىرعان.
ءقازىر قىتايدان كولىكتىڭ قوسالقى بولشەكتەرى مەن جابدىقتارى، تۇرمىستىق-تەحنيكالىق تاۋارلار، كومپيۋتەرلەر توقتاۋسىز تاسىمالدانىپ جاتىر. وسى تۇرعىدا ۇلتتىق ەكونوميكا مينيسترلىگى ەكىجاقتى تاۋار اينالىمىن رەكوردتىق كورسەتكىش دەپ باعالادى.
جۇڭگو ءۇشىن دە قازاقستانمەن تىعىز قارىم-قاتىناس ورناتۋ ماڭىزدى
سامات نۇرتازا، قازاقستاننىڭ قوعامدىق دامۋ ينستيتۋتىنىڭ مەديا-كوممۋنيكاسيا جانە PR باسقارماسىنىڭ جەتەكشىسى:
– جۇڭگو مەملەكەتى ءبىزدىڭ تاريحي كورشىمىز. ءبىز كيىپ جۇرگەن كيىم-كەشەكتەن باستاپ، قۇرىلىس ماتەريالىنا دەيىن قىتايدا جاسالعان، سول ەلدەن تاسىمالدانادى. سوندىقتان ەكونوميكا جاعىنان قىتايعا تاۋەلدىمىز. سول سياقتى جۇڭگو ءۇشىن دە قازاقستانمەن تىعىز قارىم-قاتىناس ورناتۋ ماڭىزدى.
سەبەبى، قىتايدىڭ اقش جانە تايۆانمەن بايلانىسىنا سىزات ءتۇسىپ، تىنىق مۇحيتتاعى جاعدايى ءماز ەمەس. بۇدان كەيىن تاۋارىن ەۋروپا، ورتالىق ازيا ەلدەرىنە قازاقستان ارقىلى تاسىمالداۋعا ءماجبۇر بولدى. ءبىزدىڭ دە كورشى اقىسى رەتىندە قىتايعا ترانزيتتىك جاعىنان پايدامىز ءتيىپ وتىر.
بۇگىندە تەمىرجول، كولىك-لوگيستيكا تاسىمالى ءبىز ارقىلى ءوتىپ جاتىر. مەنىڭشە، قحر ءتوراعاسى مەن قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ كەزدەسۋى ىنتىماقتاستىعىمىزدى، دوستىعىمىزدى، بىر-بىرىنە دەگەن سەنىمدىلىگىن ودان ءارى نىعايتا تۇسەدى. ونىڭ ۇستىنە قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ كەزدەسۋ كەزىندە قىتايشا سويلەۋى دە ۇزاق ۋاقىتتان بەرگى قارىم-قاتىناستىڭ بەرىكتىگىن ايعاقتادى.
پرەزيدەنت كەزىندە قىتايدا ءبىلىم الدى، ديپلومات رەتىندە قىتايدا جۇمىس ىستەدى. ولاردىڭ نە ايتىپ، نە ويلاپ وتىرعانىن، ادەت-عۇرپى مەن مادەنيەتىن، مەنتاليتەتىن جەتىك بىلگەنى ءبىز ءۇشىن ماڭىزدى. سەبەبى، پرەزيدەنتتەردىڭ اراسىندا دا كوپ ادام ەسكەرە بەرمەيتىن ادامي فاكتور بولادى. جۇڭگو ۇكىمەتىنىڭ باسقالارعا قاراعاندا، ءبىزدىڭ پرەزيدەنتكە دەگەن كوزقاراسى ءتۇزۋ، الدەقايدا جاقىنىراق دەپ ويلايمىن.
