الەمنىڭ ەلۋدەن استام ەلىنەن 100-دەن استام دەلەگاسيا قاتىسقانى تۋرالى بۇعان دەيىن دە تالاي رەت ايتىلىپ، تالاي رەت جازىلدى. ودان بولەك، دۇنيەجۇزىنە بەلگىلى 188 ءتۇرلى ب ا ق وكىلى كەلىپ، بۇكىل الەمگە ءوز تىلدەرىندە اقپارات تاراتتى. امەريكالىق The National Interest گازەتىنە قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ «قازاقستان: باتىس پەن شىعىس اراسىنداعى كوپىر» اتتى ماقالاسى جارىق كوردى...
دىندەر سەزى بولعان سوڭ، ارينە ءدىن عۇلامالارى كەلەتىنى انىق قوي. ماسەلەن، 7 ميلليارد حالىقتىڭ سەنىمىن ارقالاعان يسلام، حريستيان، بۋدديزم، يۋدايزم، داوسيزم، زورواستريزم، سينتويزم ءدىنىنىڭ وكىلدەرى بار قوناقتار اراسىندا.
ەڭ مارتەبەلى قوناقتاردىڭ قاتارىندا ريم پاپاسى دا بولدى. ۆاتيكاننىڭ جانە كاتوليك شىركەۋىنىڭ باسشىسى، ريم پاپاسى فرانسيسكتى مەملەكەت باسشىسى اۋەجايدان كۇتىپ الدى. بۇل ونىڭ قازاقستانعا جاساعان تۇڭعىش ساپارى ەكەن. ارينە، بۇل ساپاردىڭ ءمان-ماڭىزى بولەك، سالماعى دا اۋىر. ويتكەنى بۇل الەمگە بەيبىتشىلىكتى ۇندەگەن، تىنىشتىقتى تۋ ەتكەن ۇلكەن ديالوگ الاڭى. تاعى ءبىر مارتەبەلى قوناق – كونە ءال-ازھار يسلام ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ باس يمامى، دوكتور، شەيح احماد ات-تايەپ. ماسكەۋ جانە بۇكىل رەسەي پاتريارحى كيريلل دە بار مارتەبەلى مەيماندار اراسىندا.
سەزد وتكىزۋ كىمگە، نە ءۇشىن كەرەك؟ قازاقستانعا بەرەر پايداسى بار ما؟ ارينە، ءبارىمىزدىڭ الدىمىزدان شىعاتىن سۇراق وسى. ساۋالدى قازاقستاندىق قوعامدىق دامۋ ينستيتۋتىنىڭ ساراپشىسى، سۇلتانماحمۇت تورايعىروۆ اتىنداعى پاۆلودار مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ماگيسترانتى داۋرەن ماقساتۇلىنا دا جولداپ كورگەنبىز.
– ءقازىر بۇكىل الەم وتە قيىن كەزەڭدى باستان كەشىپ وتىر. ماسەلەن، ۇلكەن دەرجاۆالار اراسىندا قاقتىعىس، سوعىس بولۋدا. گوەساياسي جاعداي تۇراقسىز. ال كەيبىر مەملەكەتتەردە اشتىق كۇشىنە ءمىنىپ تۇر. ادامدار ىشەر اس، كيەر كيىمگە جارىماي وتىر. كەيبىر ەلدەر تابيعي اپاتتاردان زارداپ شەگۋدە. قازاقستاندا 7-رەت وتكىزىلىپ وتىرعان دىندەر سەزى وسى الەمدىك تۇيتكىلدەردىڭ الدىن الۋ، شەشۋ جولدارىن ۇسىنىپ، ورتاق ديالوگقا كەلۋدى كوزدەيدى. بىلايشا ايتقاندا، ادامزاتقا بىتىمگەرشىلىك الاڭىن ۇسىنىپ وتىر. بۇل بۇرىنعى بابالاردان قالعان جول، دالا ءداستۇرى، – دەدى داۋرەن ماقسات ۇلى.
سپيكەردىڭ ايتۋىنشا، بۇل سەزد قازاقستانعا كوپتەگەن مۇمكىندىكتەر بەرەدى. ەڭ الدىمەن، الەم الدىندا قازاقستان بەيبىتشىلىكتى، تىنىشتىقتى سۇيەتىن مەملەكەت رەتىندە تانىلدى. ەكىنشىدەن، كۇللى ادامزات بالاسىنا رۋحاني ازىق: كىسىلىكتى ساقتاۋدى، ادامگەرشىلىكتىڭ جارقىن ۇلگىسىن كورسەتەدى.
دىندەر سەزىنىڭ قازاقستاندا وتكىزىلۋىنىڭ ءارتۇرلى سەبەپتەرى بار. مىسالى، قازاق جەرى سان ءتۇرلى ءدىننىڭ توعىستان رۋحاني استاناسى بولعان مەكەن. بۇل جونىندە مەملەكەت باسشىسى دا ايتتى.
– قازاقستان اۋماعى بارلىق الەمدىك ءدىننىڭ كيەلى ورىندارى كورىنىس تاپقان كارتا ىسپەتتى. مۇسىلماندار ارىستانبابتىڭ، قوجا احمەت ءياساۋيدىڭ كەسەنەلەرىنە، بەكەت اتانىڭ جەراستى مەشىتىنە جانە باسقا دا قاسيەتتى جەرلەرگە بارىپ، زيارات ەتەدى. تارازدا VIII عاسىردا نەستوريانشىل حريستيان شىركەۋىنىڭ ىرگەتاسىنا سالىنعان ەڭ كونە مەشىت بار، – دەپ سەزدە سويلەگەن سوزىندە پرەزيدەنت تاريحتان دا سىر شەرتتى.
بۇل جولعى سەزدىڭ مارتەبەلى قوناقتارىنىڭ ءبىرى ريم پاپاسى ەكەنىن ءسوز باسىندا ايتقانبىز. ۆاتيكاننىڭ جانە كاتوليك شىركەۋىنىڭ باسشىسى اڭگىمەنى ابايدان باستادى. ارينە، قازاق ءۇشىن ابايدان ۇلى، ابايدان عۇلاما ەشكىم جوق. ونىڭ ءدىني تەرەڭ فيلوسوفياسىنا بويلاۋ عىلىمي ىزدەنىستى قاجەت ەتەتىن دۇنيە ەكەنى داۋسىز.
– قازاق جەرىنىڭ ەڭ اتاقتى اقىنى، ايگىلى كومپوزيتورى اباي الەمگە ءدىندارلىققا تولى تۋىندىلاردى قالدىردى. ءبىز بۇل تۋىندىلاردان شابىت الامىز. اباي بىزگە «ءومىردىڭ سۇلۋلىعى نەدە؟» دەگەن ساۋالدى دا قالدىردى. ونىڭ جاۋابىن ماڭگى ىزدەۋگە بولادى. ءبىز رۋحانياتتى ناسيحاتتاۋىمىز كەرەك. اباي جازعانداي، جان مەن ايقىن ويدى ساقتاۋ كەرەك، – دەدى ريم پاپاسى ءوز سوزىندە.
سەزگە كەلگەن قوناقتاردىڭ ءبارى قازاقستاندا ءوتىپ جاتقان دىندەر سەزىنىڭ ادامزات بالاسىنا بەرەر پايداسىنىڭ مول ەكەنىن ءارتۇرلى مىسالدارمەن جەتكىزدى. ءبارىنىڭ ءسوزىنىڭ توقايلاسقان تۇسى: ادام ومىرگە ىشىپ-جەۋ ءۇشىن عانا كەلمەيدى، رۋحاني كەمەلدەنبەي ءومىردىڭ ءمانى بولمايدى دەگەنگە سايادى. ال رۋحاني كەمەلدەنۋ دەگەنىمىز – ادام جانىنىڭ باي بولۋى، ادامزات بالاسى بىر-بىرىسىنە كىسىلىكپەن قاراۋى، ادامگەرشىلىكپەن قارىم-قاتىناس جاساۋى، بەيبىت، تىنىش ءومىر ءسۇرۋى ەكەنىن سەزدگە كەلگەن قوناقتار ءوز ۇعىمدارىمەن جەتكىزدى.
