ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆتىڭ "بولاشاققا باعدار:رۋحاني جاڭعىرۋ" باعدارلامالىق ماقالاسى اياسىندا بولاشاق ۇرپاقتىڭ وتكەنگە باعا بەرىپ، قۇنىن قاستەرلەۋگە جول سالاتىن دەرەكتەر التىن قازىناسىن سالماقتى كىتاپ ەتىپ مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى قۋانىش ايتاحانوۆ جانە ادەبيەت زەرتتەۋشىسى، ق ر مادەنيەت قايراتكەرى ابدۋللا جۇماشيەۆ جيناقتاعان البوم-كىتاپ وتىرار وركەنيەتى قالىپتاستىرعان زاتتىق-تۇرمىستىق جانە رۋحاني مادەنيەت جايلى سىر شەرتەدى.
وندا ءابۋ ءناسىر ءال-فارابي جانە ونىڭ ارعى-بەرگى ءىزباسارلارى مەن تاسباسپا مۇرالارى، ولاردىڭ ءوزى جانە وتباسى تۇتىنعان قولونەر بۇيىمدارى مەن تۇرمىستىق زاتتارى، شارۋاشىلىق قۇرال-سايماندارى، وتىراردىڭ قۇپيا كومبەلەرى، سونداي-اق، 1930 جىلعا دەيىن ارىستانباب كەسەنە-مەشىتى جانىندا رۋحاني اعارتۋ وشاعى بولعان شاعىن مۇسىلمان كىتاپحاناسى، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆتىڭ كيەلى وڭىرگە ساپارلارى مەن زيالى قاۋىممەن كەزدەسۋى، كۇنى بۇگىنگە دەيىنگى ۇلىلاردىڭ ۇلاعاتتى ءىزىن سۋىتپاي، ءوز اياڭىمەن جالعاپ كەلە جاتقان كەيىنگى بۋىننىڭ دا وتكەنگە ءىز قالدىرار ىستەرى تۋرالى ءسوز بولادى.
ەجەلگى وتىرار قالاسىنىڭ دۇنيەجۇزىلىك وركەنيەتكە قوسقان ۇلەسى، ونداعى الار ورنى بۇكىل الەمگە ايان. قازاقتىڭ ءبىرتۋار پەرزەنتتەرىنىڭ ارحەولوگيالىق قازبا ناتيجەلەرى مەن دەرەكتەردى توپتاستىرا وتىرىپ كەلشەككە قالدىرعان جاۋھار مۇرالارى تاريحي جيناقتاما ارقىلى وتىرار ولكەسىنە عانا ەمەس، بارشا تۇركى جۇرتىنا تارالا باستادى.
"عالىمداردىڭ ايتۋى بويىنشا جازبا دەرەك، دەرەگى ەڭ از ەلمىز، ءبىراق ەسكەرتكىشتەرگە ەڭ باي ەلمىز. ءبىز جازبا دەرەگىمىز جيىرما پايىز دەسەك، 80 پايىز تاريحىمىز ەسكەرتكىشتەردە تۇر. ەلىمىزدىڭ قايسى ءبىر توبەسى مەن جادىگەرلەرىنىڭ سىرىنا ۇڭىلسەڭىز تۇنىپ تۇرعان تاريحى بار. ال وتىرار جايلى از ايتىلىپ، جازىلىپ جاتقان جوق. ءبىراق، سول دەرەكتەردىڭ ءبارىنىڭ باسىن قوسىپ، كەلەر ۇرپاقتىڭ ەنشىسىنە قالدىرۋ جۇمىسى وتىرار اۋدانىنىڭ تۋماسى، مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى قۋانىش ايتاحانوۆتىڭ باستاماسىمەن جۇزەگە استى. "وتىرار جادىگەرلەرى" جىلى شاعىن كىتاپ رەتىندە جارىق كوردى. ال بيىل دەرەكتەر مەن تاريحي قۇندىلىقتار جايلى اقپاراتتار تولىقتىرىلىپ، ۇلكەن ەنسيكلوپەديا تۇرىندە جارىققا شىقتى. قۋانىش ايتاحان ۇلى وتىرار اۋدانىن باسقارعان جىلدارى وسى ۇسىنىسىن جەتكىزگەن بولاتىن. وتىراردىڭ تاريحي قۇندىلىقتارىمەن قاتار، وسى ولكەدەن شىققان اقىن-جازۋشىلار دا ەنگىزىلدى. ەلباسىنىڭ وتىرارعا ساپارلارى جايلى دا تولىق باياندالادى.بۇل كىتاپتا 40 جىلدىق ەڭبەك بار. قۋانىش ايتاحان ۇلى ءبىر جىل كولەمىندە جازىپ شىقتى"، - دەيدى "رۋحانيات ءابۋ ءناسىر ءال-فارابي" مۋزەيىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى، ادەبيەت زەرتتەۋشىسى، ق ر مادەنيەت قايراتكەرى ابدۋللا جۇماشيەۆ.
وتىراردى ۇلىلاردىڭ وتانى دەپ بوسقا ايتپايدى. ۇلىلاردىڭ باسىندا ءابۋ ناسىر ءال-فارابي تۇرعانى بەلگىلى. ءال ءفارابيدىڭ قاسىندا تاعى دا وتىز ءال فارابي بولعان دەيدى. ونىڭ ءبارى تەگىن ەمەس. ال ولاردىڭ سارقىتى - كەشەگى وزبەكالى، شامشىلەر. كۇنى بۇگىن كۇللى تۇركى جۇرتى باس سۇعىپ، جادىگەرىن تاماشالاپ جۇرگەن "وتىرار" مەملەكەتتىك ارحەولوگيالىق قورىق-مۋزەيىنىڭ نەگىزىن قالاعان اسانتاي ءالىموۆ اتتى مۋزەي جاناشىرى بولاتىن. ول كىسىنى "مۋزەي ادام" دەپ اتايتىنبىز. مۋزەيدەگى جادىگەرلەردى ايانباي جيناقتاپ، كەلەر ۇرپاققا تابىستادى. مۋزەي ءۇشىن ناعىز بەرىلگەن جان ەدى. سول اسانتاي ءالىموۆتىڭ ءتالىمىن العان بىردەن-بىر شاكىرتى - ابدۋللا جۇماشيەۆ. بار عۇمىرىن ىزدەۋ، ەڭبەكتەنۋ، جيناقتاۋعا ارناپ كەلەدى. قۋانىش اعا ەكەۋى وتىراردان شىققان بارلىق اقىن-جازۋشىلاردى تۇگەندەپ، كىتاپقا ەنگىزگەنىنە قۋاندىم. بۇگىنگى اسىل دۇنيەنى كەلەشەك ۇرپاق وقيدى. قاسيەتتى جەردە تۋعان شەشەن ءسوز زەرگەرلەرىن دە تاريح بەتىنەن تانيتىن بولادى. ەلى ءۇشىن ايانباي، بار ءجان-تانىن سالاتىن قۋانىشتاي، ابدۋللاداي جاناشىر اعالارى بار ەل باقىتتى. كىتاپتا بۇگىنگى قوس تۇلعانىڭ قولتاڭبالارى ەرەكشە سايراپ تۇر"،-دەيدى قازاقستاننىڭ حالىق اقىنى اسەلحان قالىبەكوۆا. "وتىرار جادىگەرلەرى" كىتاپ-البومىنا وت اۋىز، وراق ءتىلدى قازاقتىڭ ارقالى ايتىسكەر اقىن قىزى اسەلحان الىشەرى قىزىنىڭ "جادىگەرلەرىم" ولەڭى ەنگەن.
1000 دانا تارالىممەن جارىق كورگەن "وتىرار جادىگەرلەرى" كىتاپ-البومىنا جۋىردا عانا تۇركىستان قالاسى مەن وتىرار اۋدانىنىڭ مادەني-رۋحاني تىنىس-تىرشىلىگىمەن تانىسۋعا ۇلىبريتانيا، يندونەزيا، يتاليا، جۇڭگو، كورەيا، پولشا، فرانسيادان ارنايى كەلگەن جۋرناليستەر دە قىزىعۋشىلىق تانىتىپ، وڭ پىكىرلەرىن ءبىلدىرىپ سىيعا العان بولاتىن.
وتىرىقشى مادەنيەتتىڭ وشاعى، الەمدىك مادەنيەتتەردىڭ ىرگەلى ورتالىعى، دۇنيەدە تەڭدەسى جوق ۇلى ويشىل ءابۋ ءناسىر ءال-فارابيدىڭ تۋعان جەرى، قوجا احمەت ءياساۋيدىڭ ۇلى ۇستازى، بابتاردىڭ بابى ارىستانبابتىڭ، ورتا ازيانى بيلەگەن اتاقتى ءامىرشى ءامىر تەمىردىڭ اقىرعى دەمىن الىپ، اللا اماناتىن تاپسىرعان مەكەنى، ۇلت مۇراسى جايىن ويلاعان وزبەكالى جانىبەكوۆتەي قوعام قايراتكەرى، انىمەن قازاقتىڭ ۇلتتىق بولمىسىن ايقىنداپ، ءانۇرانىن تۋدىرعان ءشامشى قالداياقوۆتاي، وتكىر وي مەن ورامدى سوزدەن ولەڭ ءورىپ، تۇلعاسى شىنشىلدىق بيىگىندە ەرەك مۇحتار شاحانوۆتاي ۇلى ۇرپاعى بار وتىرار دالاسىنىڭ دارحان تاريحى ەل كەلەشەگىنىڭ رۋحاني بايلىعىن كوكسەگەن، حالىق سۇيىسپەنشىلىگىنە بولەنگەن قوس تۇلعا-وڭتۇستىكتىڭ قۇرمەتتى ازاماتى، «پاراسات»، «قۇرمەت» وردەندەرىنىڭ يەگەرى، عالىم، مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى قۋانىش ايتاحانوۆ پەن
ادەبيەت زەرتتەۋشىسى، ق ر مادەنيەت قايراتكەرى ابدۋللا جۇماشيەۆتاردىڭ ەڭبەگىمەن جالعاسىن تاپتى.
وتىرار اۋدانى اكىمدىگىنىڭ باسپا ءسوز قىزمەتى
