كەڭەستىك جۇيە جالپ ەتىپ قۇلاعان شاقتا وڭ-سولىنا الاقتاپ، اۋا جەتپەي القىنىپ، قارجىلىق توقىراۋعا ۇشىراعان ءتۇستى مەتاللۋرگيانىڭ الىپ كاسىپورىندارى ەلباسىنىڭ سارابدال ساياساتىنىڭ ارقاسىندا تەز ارادا ينۆەستورلار تاۋىپ، مۇرجالارىنان قايتارا شۋداجال ءتۇتىن بۇرقىلداتا باستاعان. سول كوكجال كومبيناتتاردان تاڭعى تالقانىن ايىرىپ وتىرعان قالا مامىراجاي تىرلىگىمەن قايتارا قاۋىشقان. تاۋەلسىزدىكتەن كەيىنگى قارجىلىق داعدارىستار كەزىندە ۇستىنە ءبىرقابات ءتاۋىر كويلەك «كيگەن» قالالار بىرەن-ساران بولسا، سولاردىڭ كوشباسىندا وسكەمەننىڭ بولۋى الگى كاسىپورىنداردىڭ ارقاسى دەۋىمىز ورىندى شىعار.
– بۇگىنگى تاڭداعى باستى شارۋا – ينۆەستيسيالىق، كونسەسسيالىق جوبالار جەلىسىن دۇرىس جولعا قويۋ. بۇل توڭىرەكتە اتقارىلىپ جاتقان جۇمىستار جەتەرلىك. قازاق «ەل بولام دەسەڭ – بەسىگىڭدى تۇزە» دەگەندى تەگىننەن-تەگىن ايتپاعان. بەسىك تۇزەۋ دەگەنىمىز – ورىمدەردى جاقسى بالاباقشالارمەن، جاڭا ءتيپتى مەكتەپتەرمەن قامتۋ. قالادا قۇنى 4،1 ملرد. تەڭگەنى قۇرايتىن تاعى دا 6 بالاباقشا كەشەنى قۇرىلىسىن سالۋعا كونكۋرس جاريالانىپ، ونى كورشىلەس قىتايدىڭ «Global Construction Technologies» سەرىكتەستىگى ۇتىپ الىپ، جۇمىسقا كىرىسىپ تە كەتتى. قۇرىلىس 2016 جىلدىڭ ەكىنشى جارتىسىندا ىسكە قوسىلماق. قالاداعى دەموگرافيا ماسەلەسىنىڭ رەتتەلۋىنە سايكەس، سابيلەردىڭ سانى كۇن ساناپ ارتۋدا. بالاباقشالارعا دەگەن سۇرانىس تىم ۇلكەن. قالادا تاعى دا قۇنى 3،3 ملرد. تەڭگەنى قۇرايتىن 5 بالاباقشا سالۋ جوسپارلانۋدا. ءبىز وسى جوبالاردى جۇزەگە اسىرعاندا عانا بارىپ، بالاباقشالارعا دەگەن تالاپ-تىلەكتەردى قاناعاتتاندىرا الامىز، – دەيدى وسكەمەن قالاسىنىڭ اكىمى تەمىربەك قاسىمجانوۆ.
قالا باسشىسىنىڭ جاس ۇرپاققا ءبىلىم مەن تاربيە بەرۋ ماسەلەلەرىنە وتە-موتە ەكپىن تۇسىرەتىنىنە كوزىمىز جەتتى. قالاداعى جالپى ءبىلىم بەرەتىن 53 ءبىلىم ورداسىندا 32 950 بالا ءبىلىم الىپ جاتسا، سولاردىڭ 70 پايىزى قوسىمشا ءبىلىم بەرۋمەن قامتىلعان. ۇلتتىق تەستىلەۋدىڭ ورتاشا بالى جىل وتكەن سايىن وسۋدە: ماسەلەن 2012 جىلى بۇل كورسەتكىش 79،19 بالدى كورسەتسە، بيىلعى كورسەتكىش – 86 بالل. شاھاردا اپاتتىق جاعدايداعى مەكتەپ جوق...
[caption id="attachment_12578" align="alignleft" width="340"]
وسكەمەن قالاسىنىڭ اكىمى ت. قاسىمجانوۆ[/caption]
قالانىڭ بەت-بەينەسى، كوركى الگى ءبىر اڭىز ەرتەگىلەردەگى كۇن سايىن ەمەس، ساعات سايىن وسەتىن باتىر ۇلاندار ىسپەتتى. بيىل كوركىنە كوزىڭىز تويماي كەتكەن وسكەمەنىڭىزگە كەلەر جىلى تاعى ءبىر مارتە سوقساڭىز، تانىماي قالاتىنىڭىز راس. اسىرەسە بيىلعى جىل تىم قۇنارلى بولدى. وسكەمەن وسكەمەن بولعالى ادام سياقتى تەاترعا جارىماي، جات كوزدەردىڭ الدىندا ءناسىلى ابدەن ءتۇسىپ بولىپ ەدى. ەرتىستىڭ سول جاعالاۋىندا ۇلكەن تەاتر عيماراتى بوي كوتەرىپ، قالانىڭ سالتاناتىنا سالتانات ۇستەدى. ەڭ نەگىزگىسى – تەاتر قازىرگى زامان تەاترلارىنا قويىلاتىن بارلىق تالاپتارعا جاۋاپ بەرە الادى! بۇل تۇجىرىمدى قالا كۇنىنە وراي ۇيىمداستىرىلعان «اق ەرتىس» كلاسسيكالىق ونەر فەستيۆالىنە الىس جانە جاقىن شەتەلدەردەن كەلگەن تەاتر مايتالماندارى ايتىپ كەتتى.
قالانىڭ ورتالىعىنداعى رەسپۋبليكا الاڭىندا زاماناۋي سازدى سۋبۇرقاق اتقىلاپ جاتىر. گاگارين اتىنداعى بۋلۆاردا عارىشتىق ستيلدە جاسالىنعان سۋ جاڭا اللەيا-گۇلزاردان قيال-عاجايىپتار لەبى ەسەدى. قالا بويىنشا 60 مىڭ شارشى مەتر اۋماققا گۇلدەر وتىرعىزىلىپ، 62 اۋلا جوندەۋدەن وتكىزىلىپتى. ەسكى وسكەمەندى جاڭا وسكەمەننىڭ نەگىزى قالانىپ جاتقان – توقىماشىلار قالاشىعىمەن جالعاستىراتىن، ەرتىستىڭ ءۇستىن كوكتەپ وتەتىن الىپ شارۋاقور كوپىر سانداعان جىلدار جۇزىندە دەمالىستىڭ نە ەكەندىگىن بىلمەي، حالىققا قالتقىسىز قىزمەت كورسەتىپ كەلىپ ەدى. سول سىر بەرە باستاعان. سوعان قوسالقى كوپىر سالىپ، ەسكىسىن جوندەپ جاتىر. قالا حالقىنىڭ سانى تىم شاپشاڭ قارقىنمەن وسۋدە. باسپاناعا دەگەن سۇرانىس جوعارى. سوندىقتان، جاڭا تۇرعىن ۇيلەر كەشەندەرىن سالۋ دا كەزەك كۇتتىرمەيتىن ماسەلە...
قالادا شاعىن جانە ورتا بيزنەس نىساندارىندا جالاقى قارىزى، جۇمىستان قىسقارتۋ سىندى وقىس ارەكەتتەر بايقالمايدى. دەگەنمەن، ساقتىق شارالارى قاجەت. بارلىق كولەڭكەلى قۇبىلىستارعا دايىن بولماسا بولمايدى. مىنە، قالا اكىمى تەمىربەك جۇماقۇل ۇلى باستاعان بيلىك توبىنىڭ بۇگىنگى تاڭداعى بارلىق سانالى تىرلىكتەرى، كۇندەلىكتى جۇمىستارى وسى ءبىر كەلەڭسىزدىكتەردى قايتسەك بولدىرمايمىز، الدىن قالاي الامىز دەگەندەي ساۋالدار توڭىرەگىن شيىرلاۋدا.
– نەگىزگى سالماق قالانىڭ باسىم بولىگىن اسىراپ وتىرعان كاسىپورىندارعا تۇسۋدە. سونىمەن بىرگە جاڭا كاسىپورىندار دا اشىلىپ جاتىر. قازاقتا: «قاردىڭ باسىن قار الار...» دەگەن ماتەل بار. ءبىز دە قارجىلىق داعدارىسقا قارسى ءوز تەحنولوگيامىزدى قولدانباقپىز. ول – بۇرىننان بار سەرىكتەستىكتەر مەن فيرما، تاعى دا باسقا كاسىپورىنداردى ودان ءارى دامىتۋ ءبىر توبە، جاڭادان جۇمىس ورىندارىن اشۋ. سوندا بارىپ داعدارىس اجداھاسىنىڭ قوماعاي وڭەشى تىعىندالار شىعار. وسكەمەن – رەسپۋبليكامىزداعى بىردەن-بىر اۆتوكولىكتەر شىعارۋ ورتالىعى. جۋىردا «اۆتوۆاز» ااق-ى مەن ونىڭ قازاقستاندىق سەرىكتەسى «بيپەك اۆتو» ەكەۋى ستراتەگيالىق ىنتىماقتاستىق جاعدايىندا بىرىككەن كاسىپورىن قۇرۋ جايلى كەلىسىمگە قول قويدى. ەندى وسكەمەندە اۆتوكومپونەنتتەر شىعارۋ زاۋىتى بوي كوتەرەدى. ونىڭ جىلدىق قۋاتتىلىعى 120 توننانى قۇراماق. زاۋىت قۇرىلىسى 2 مىڭ ادامدى جۇمىسپەن قامتىسا، زاۋىت ىسكە قوسىلعاننان كەيىن 4 مىڭ ادام وندا تۇراقتى جۇمىس ىستەيتىن بولادى. ال شىعىسقازاقستاندىق اۆتوكولىكتەردى ساتۋ وزىمىزدەن باسقا رەسەيدىڭ ءسىبىر جانە ورال وڭىرلەرىندە جۇزەگە اسىرىلۋدا. قالانىڭ باستى كاسىپورىندارىندا قازاقستاندىق ونىمدەردى پايدالانۋعا باسىمدىق بەرىلۋدە. جوسپارلار دا، جوبالار دا وتە كوپ. كوبىنىڭ تاعدىرى قارجىعا كەپ تىرەلەدى. ماسەلەن، ەرتىستىڭ ۇستىنەن تاعى ءبىر كوپىر سالۋدى كوزدەپ وتىرمىز. ترانسپورت اعىنى وتە ۇلكەن. ءبىر كوپىر تىم ازدىق ەتەدى. وسكەمەن-سەمەي باعىتىنداعى كۇرە جولعا تىكەلەي الىپ شىعاتىن وسى كوپىر قۇرىلىسى 57 ميللياردتاي تەڭگەنى قاجەت ەتىپ وتىر. قارجىلىق جاعدايىمىز گۇلدەنىپ تۇر دەپ كەۋدە سوعا المايمىن. الايدا، قولعا العان جوسپارلارىمىزدى ورىنداپ شىعاتىنىمىز ءسوزسىز، – دەپ تەمىربەك جۇماقۇل ۇلى ءوزىنىڭ كوگەنتۇپ ءسوزىن ومىرشەڭدىك نوتاسىمەن اياقتادى.
الىبەك قاڭتارباي،
وسكەمەن قالاسى
