ءقازىر قازاق قارىزعا ءومىر ءسۇرىپ جاتىر. مۇنىڭ باستى سەبەبى – كۇندەلىكتى كۇيبەڭ تىرلىككە كەتەتىن شىعىندى بىلاي قويعاندا، قارجىلىق ساۋاتتىلىقتىڭ كەمدىگى. ونىڭ ۇستىنە حالىق اراسىندا «قارىزدى تۋىستان سۇراعانشا، نەسيە العان وڭاي» دەگەن تۇسىنىك قالىپتاسقان. بۇگىندە نەسيەنىڭ 85%ء-ى بيزنەستى ىلگەرىلەتۋگە نە باسقا دا ناقتى ماقساتقا الىنباعان، ال بورىشكەرلەردىڭ دەنى 27 جاسقا دەيىنگى جاستار ەكەنى انىقتالىپ وتىر. ولار كوبىنە سمارتفون، قۇلاققاپ سىندى تەحنيكانى الىپ وتىرعان. قاجەتىن نەسيەمەن وتەگەن جاستار ءۇشىن «NinetyOne» توبىنىڭ ءانشىسى دۋلات مۇحامەتقالييەۆ – ZaQ بىرنەشە لايفكاحپەن ءبولىستى. ەشقاشان كرەديت الىپ كورمەدىم دەگەن جۇلدىز اقشانى باسقارۋدا ونى ۇنەمدەۋگە، ەسەبىن جۇرگىزۋگە، بىلىمگە، تۇلعالىق دامۋعا، ينۆەستيسيا قۇيۋعا شاقىردى.
اباي اتامىز «ەگەردە ەستى كىسىلەردىڭ قاتارىندا بولعىڭ كەلسە، كۇنىنە ءبىر مارتە، بولماسا جۇماسىندا ءبىر، ەڭ بولماعاندا ايىندا ءبىر، وزىڭنەن ءوزىڭ ەسەپ ال!» دەگەن ەكەن ون بەسىنشى قارا سوزىندە. ياعني، ادام كىرىسى مەن شىعىسىن ساناپ، وزىنە ەسەپ بەرۋ كەرەك. ەكىنشىدەن، كەز كەلگەن دۇنيەنىڭ باعاسىن ساراپتاۋ قاجەت. ءۇشىنشى كەزەكتە قارجىلىق قور تۇر. ادام تاپقان تابىسىنىڭ جوق دەگەندە 10 پروسەنتىن جيناپ وتىرۋ كەرەك. ال ءبىزدىڭ ءجيى ەستيتىنىمىز، قازاقستاندىقتار اقشانىڭ قايدا كەتىپ قالعانىن بىلمەيمىن دەپ جاتادى. «اقشا جيناۋ ەشقاشان كەش ەمەس!» دەگەن ءسوز ءبىرىنشى شىعارىلىمنىڭ باستى فيشكاسى بولدى دەسەك ارتىق ەمەس. بۇل رەتتە توپ مۇشەلەرى ءوز تاجىريبەلەرىن تارقاتا كەلە قارجىلىق ساۋاتتىلىقتى ارتتىرۋ ستراتەگيالارىنا كوڭىل ءبولدى.
– دۇكەنگە بارماس بۇرىن الاتىن زاتتىڭ ءتىزىمىن جاساپ، كەتەتىن شىعىنداردى ەسەپتەپ شىعۋ كەرەك. سول كەزدە قارجىنىڭ قايدا كەتكەنىن باقىلاي الاسىز. اي سوڭىندا جازعان كىتاپشاڭىزعا نازار سالىڭىز. دۇكەننەن قالعان تيىنداردى كەز كەلگەن جەرگە قالدىرماڭىز. ەسىڭىزدە بولسىن، اقشا تيىننان قۇرالادى»، – دەدى توپ ءسوليستى، Alem لاقاپاتىمەن تانىمال باتىرحان ماليكوۆ.
شىعارىلىمدا ازامات اشماقىن – Ace قوماقتى قارجىنى بانكتە ساقتاۋ، دەپوزيتتىڭ تيىمدىلىگىن قاجەتكە جاراتۋ تۋراسىندا ءسوز قوزعادى. سپيكەر وتباسىنىڭ ءار مۇشەسىنىڭ اتىنا دەپوزيت اشۋ دۇرىس شەشىم ەكەنىن جەتكىزدى. سەبەبى، سالىمشى سانى شەكتەۋسىز. شوتتى اتا-انانىڭ، كۇيەۋى مەن ايەلىنىڭ، اعا-ىنىلەرىنىڭ، اپكە-قارىنداستارىنىڭ، ءتىپتى بالالاردىڭ اتىنا اشۋعا بولادى.
– جەكە باسىما كەلەتىن بولساق، «وتباسى بانكىنە» جۇگىنەمىن. بۇل بانك ەلىمىزدەگى تۇرعىن ءۇي ساياساتىن ءبىر ورتالىقتان باسقارا وتىرىپ، ەڭبەكتەگەن بالادان ەڭكەيگەن قارياعا دەيىن باسپانالى بولۋعا مۇمكىندىك سىيلايدى. مىسالى، «ارناۋ» دەپوزيتىن اشۋعا مۇمكىندىك بار مۇندا. ونى اشساڭىز، بالاڭىز 10 جىلدان كەيىن ەڭ تومەنگى 2 پايىزبەن نەسيە راسىمدەپ، پاتەر الا الادى. بالاڭىز 8 جاستا بولسا، ول ءوز اتىنا اشىلعان «ارناۋ» دەپوزيتى ارقىلى 10 جىلدان كەيىن، ياعني 18 جاسقا كەلگەندە باسپانالى بولا الادى. جاس وتباسىلار ءۇشىن دە ءتيىمدى شارتتار قامتىلعان بىرنەشە مۇمكىندىك بار. باستىسى، مۇندا 200 اەك دەيىنگى سوماعا 20% مولشەرىندە مەملەكەتتىك سىياقىنى ءاربىر سالىمعا الۋعا بولادى. ەستۋىمشە، بيىل دەپوزيتتەگى جيناققا قوسىلاتىن ەڭ جوعارى مەملەكەتتىك سىيلىقاقى 138 مىڭ تەڭگەگە جۋىق ەكەن. الداعى ۋاقىتتا مەن دە وسى جيناق ارقىلى ارمانىمداعى ۇيگە قول جەتكىزۋدى ويلايمىن. وتانداستارىما ايتارىم، قيىندىقتارمەن بەتپە-بەت كەلگەندە بەرىلمەۋ كەرەك. پاتەر الامىن دەگەن ماقسات بولسا، وعان بولەك بيۋدجەت ارناپ، ديسيپلينا قالىپتاستىرعان ماڭىزدى، – دەدى ءانشى.
«قارجىلىق ساۋاتتىلىق» ايدارىنىڭ 2ء-شى شىعارىلىمىندا دا قامتىلعان دۇنيە كوپ. جۇلدىزدى توپ قارجى باسقارۋداعى تەحنيكالاردى تارازىعا سالىپ، باستان كەشكە وقيعالارىن باياندادى، اقشانى الاقاندا ۇستاپ، شىعىنسىز تابىسقا شىعۋ ماسەلەلەرىنە كەلگەندە دە اشىقتىق تانىتتى. سونداي-اق ۋاقىت تاۋىپ، قانداي موتيۆاسيالىق كىتاپتاردى پاراقتايتىنىمەن ءبولىستى. سەبەبى ءقازىر جاستار كاسىپ يگەرۋدە بەدەلدى بيزنەسمەندەردىڭ باعىتىن نەگىزگە الادى. كەرەك كەڭەسىن ءتۇرتىپ الىپ، قاجەتىنە جاراتۋعا ءازىر.
– دجورج كلەيسوننىڭ «ۆاۆيلونداعى ەڭ باي ادام» بەستسەللەرىن قازاق تىلىندە سەرىك ەرعالي مازمۇنداعان. كىتاپ اتاۋىنان بايقاعانىمىزداي، باسىلىم باي بولۋدىڭ ەرەجەلەرىن باياندايدى. قارجىنى دۇرىس پايدالانۋدى، تابىستى ساقتاۋدى ۇيرەتەتىن بۇل كىتاپ «بايلىق الىپپەسى» دەپ تە اتالىپ ءجۇر. بۇدان بولەك، داۋلەت ارمان ۇلىنىڭ «ميلليون دوللار قولدا»، «مەنتور» كىتابى بار. بۇل كىتاپتاردا ارماندى قالاي ماقساتقا اينالدىرۋعا بولاتىنى جازىلعان. ول وقىرماننىڭ سەنىمىنە كىرىپ، ميمەن جۇمىس ىستەۋدىڭ قانشالىقتى ماڭىزدى ەكەنىن ايشىقتايدى. سىزدەرگە وسى كىتاپتاردى وقۋعا كەڭەس بەرەمىز جانە كورەرمەندەرگە اۆتوگراف قالدىرىپ، سۇيىكتى كىتاپتارىمىزدى تاراتۋعا دا دايىنبىز، – دەپ قورىتىندىلادى BALA لاقاپاتىمەن بەلگىلى دانيار قۇلىمشا.
شىعارىلىم سوڭىندا جۇلدىزدار «وتباسى بانكىنىڭ» باستاماسى جالعاسىن تاباتىنىن جەتكىزدى. ويتكەنى جاقىن كۇندەرى كوپتىڭ تاعاتسىز كۇتەتىن باعدارلاماسىنا اينالعان «قارجىلىق ساۋاتتىلىقتىڭ» 3ء-شى ءبولىمى جارىق كورەدى. «91»-لىكتەر كەرى بايلانىستا دا كەرى تارتپاق ەمەس. ەڭ بەلسەندى كورەرمەنگە كورسەتىلەر قۇرمەت ەرەكشە بولماق. قارجى تاقىرىبى توڭىرەگىندە قىزىقتى سۇراقتار قويىپ، بەلسەندىلىك تانىتقان
ەڭ ۇزدىك كورەرمەن تىكەلەي ستۋدياعا جولداما ۇتىپ الىپ، ءوز ساۋالىن NinetyOne-مەن بىرگە تالقىعا سالادى دەپ جوسپارلانعان.
بۇدان بولەك، ءاربىر وقىرماننىڭ ەرەكشە چەللەندجگە قاتىسىپ، سپيكەرلەردىڭ ۇسىنعان كىتاپتار مەن «91»-لىكتەردىڭ مەرچىن سىيعا الۋعا مۇمكىندىگى بار. ول ءۇشىن ءسىز بەلگىلى ءبىر ماتەريالدىق ماقساتقا جەتۋ ءۇشىن قالاي اقشا جيناعانىڭىزدى TikTok-تا ءبولىسىپ، ۆيدەو ءتۇسىرۋىڭىز شارت. ۆيدەونىڭ استىنا #NinetyOneOtbasy حەشتەگى مىندەتتى تۇردە قويىلۋى ءتيىس. سوناي-اق Otbasy Bankء-تىڭ TikTok ارناسىنا جازىلۋ دا بايقاۋ تالاپتارىنا كىرەدى.
ونىڭ ناتيجەلەرى بانكتىڭ TikTok ارناسىندا 2023 جىلدىڭ 22 جەلتوقسانىندا ساعات 17:00-دە تىكەلەي ەفيردە كورسەتىلەدى. ساتتىلىكتى ۋىستان شىعارىپ الماڭىز، وقىرمان!
