بىرنەشە كۇننەن بەرى قوعامدىق ورتادا «نار تاۋەكەل» تىركەسىنىڭ جازىلۋىنا قاتىستى ءتۇرلى پىكىرلەر ايتىلىپ جاتىر. «نار تاۋەكەل!» – دەپ، مەن دە ءوز ويىمدى بىلدىرمەكپىن.
«تاۋەكەل» ءسوزى اراب تىلىنەن ەنگەن. «تاۋەكەل پەندەنىڭ بارلىق ءدىني جانە دۇنيەلىك باستاماسىندا اللا ونى جاقسىلىققا جەتكىزىپ، جاماندىق اتاۋلىدان ساقتايتىنىنا بۇكىل جان-دۇنيەسىمەن ارقا سۇيەپ، ءۇمىت ارتۋى جانە الدىنا قويعان ماقساتىنا جەتەتىنىنە نىق سەنىمدە بولۋى» دەگەندى بىلدىرەدى (http://fatua.kz/kz/post/view؟id=458). ياعني ادامنىڭ دارمەنسىز، ءالسىز ەكەنىن مويىنداي وتىرىپ، اللانىڭ قۇدىرەتىنە سۇيەنۋى، تاعدىرعا ريزاشىلىقپەن كونۋى. قايرات جولدىباي ۇلى «تاۋەكەل» ءسوزىنىڭ شاريعاتتاعى تەرميندىك ماعىناسىن «بەلگىلى ءبىر ماقساتقا، ناتيجەگە قول جەتكىزۋ ءۇشىن قاجەتتى زاتتىق جانە رۋحاني بارلىق سەبەپ-سالدارلاردى ورىنداعاننان كەيىن ناتيجەسىن اللاعا تاپسىرۋ، كۇتۋ» دەپ سيپاتتايدى.
مۇسىلمان بالاسى ءار ىستە اللا تاعالاعا تاۋەكەل ەتەدى. تاۋەكەل ەتكەن ادام اللا تاعالاعا تولىق يمان كەلتىرگەن ادام سانالادى. سەبەبى، تاۋەكەل ەتۋ ءۇشىن اللانى تاني ءبىلۋى قاجەت، ول ءۇشىن يمان مەن ءبىلىم كەرەك. يمانى تولىق بولماعان ادام شىنايى تاۋەكەلگە دە بارا المايدى. «قۇران كارىمنىڭ» «يبراھيم» سۇرەسىندە «مۇمىندەر تەك قانا اللاعا تاۋەكەل ەتسىن» دەلىنگەن (11-ايات). «ھۋد» سۇرەسىندە «كوكتەگى جانە جەردەگى سىردى ءبىلۋ اللاعا عانا ءتان، بارلىق ءىس اللانىڭ الدىنا بارادى. قۇدايعا قۇلشىلىق ەت، اللاعا بەل بايلاپ، تاۋەكەل ەت. اللا تاعالا بارلىق ىسىڭنەن تولىق حاباردار» دەلىنگەن (123-ايات). تاۋەكەل ەتۋ تۋراسىندا «فۇرقان» سۇرەسىنىڭ 59-اياتىندا دا، «ءالي عىمران» سۇرەسىنىڭ 159-اياتىندا دا ءسوز بولعان.
تاۋەكەل ەتكەن ادام تالاپتانىپ، ەڭبەكتەنۋى كەرەك. لايىقتى ارەكەت ەتكەن سوڭ عانا ءىستىڭ قايىرلى بولۋىن اللادان سۇراۋى قاجەت. انەس يبن مالىكتەن (ر.ا.) جەتكەن ريۋاياتتا ءبىر كىسى مۇحاممەد پايعامبارىمىزدان (س.ا.س.): «ۋا، راسۋلاللا! تۇيەمدى بايلاپ، سوسىن اللاعا تاۋەكەل ەتەيىن بە الدە بوس جىبەرە سالىپ، تاۋەكەل ەتەيىن بە؟» – دەپ سۇرايدى. سوندا پايعامبارىمىز (س.ا.س.): «الدىمەن بايلاپ قوي، سوسىن تاۋەكەل ەت»، – دەگەن ەكەن. ياعني لايىقتى ارەكەت ەتكەن ادام عانا بەرەكەگە كەنەلەدى. سوندىقتان ايات، حاديستەرگە سۇيەنە وتىرىپ، حالقىمىز «ارەكەتكە بەرەكەت»؛ «ساقتانساڭ – ساقتايمىن» دەگەن»؛ «قايراتتانۋ بىزدەن، تابىسى اللادان»؛ «جۇرگەنگە جورگەم ىلىنەدى» دەيدى. يسلام نەگىزىن تەرەڭ تۇسىنگەن اباي قۇنانباي ۇلى دا «تاۋەكەلسىز، تالاپسىز مال تابىلماس، ەڭبەك قىلماس ەرىنشەك ادام بولماس»، – دەيدى.
اللا تاعالا وزىنە سەنىپ، تاۋەكەل ەتكەن ادامدى قولدايدى، كۇتپەگەن جەردەن ريزىق بەرەدى، جولىن وڭعارادى. پايعامبارىمىز (س.ا.س.) حاديسىندە: «كىم دە كىم ۇيىنەن شىعار كەزدە «اللانىڭ اتىمەن، اللاعا تاۋەكەل ەتتىم، اللادان باسقا كۇش تە، قۋات تا جوق»، – دەسە، وعان اللا تاراپىنان: «تۋرا جولعا ءتۇستىڭ، بار قاجەتتىلىگىڭ قامتاماسىز ەتىلدى، قورعاۋعا الىندىڭ»، – دەلىنەدى. شايتان وعان جولاي المايدى»، – دەگەن. سونداي-اق حاديستە تاۋەكەل ەتكەن ادامعا اللا تاعالا ىرىزدىق-نەسىبە بەرەتىنى تۋرالى ايتىلادى: «اللاعا شىنايى تۇردە تاۋەكەل ەتسەڭدەر، تاڭەرتەڭ ۇياسىنان اش شىعىپ، كەشكە قاراي توق ورالعان قۇستاردىڭ ريزىقتاندىرىلعانى سياقتى سەندەرگە ريزىق بەرەر ەدى».
مۇسىلماننىڭ يمانى كۇشتى بولعان سايىن اللا تاعالاعا تاۋەكەلى دە كۇشتى بولادى. تاۋەكەل ەتۋ – پايعامبارلاردىڭ ورتاق سيپاتى. «قۇراندا» نۇح (ع.س)، مۇسا (ع.س)، يبراھيم (ع.س.)، مۇحاممەد پايعامبارىمىزدىڭ (س.ع.س) تاۋەكەل ەتكەنى تۋرالى باياندالادى (https://ummet.kz/makalalar/347-bir-ayat-tapsyry/7152-alla-a-t-uekel-etudi-ma-yzdyly-y.html).
يسلام قاعيدالارىن تەرەڭ تۇسىنگەن حالقىمىزدا تاۋەكەلگە قاتىستى ماقال-ماتەل، عيبراتتى سوزدەر كوپتەپ سانالادى: «تاۋەكەل ناردى جىعادى»، «تاۋەكەلدىڭ كوڭىلى توق»، «ەر جولداسى – تاۋەكەل». «تاۋەكەلشىل تاۋ جىعار»، «تاۋەكەلسىز ءىس بىتپەيدى، تاۋەكەل ەتپەگەن ارىقتان وتپەيدى»، «تاۋەكەل ەت تە، تاس جۇت، اجال جەتپەي ولمەك جوق»، «ەر جولداسى – تاۋەكەل»، «ۋايىم ءتۇبى – تۇڭعيىق، باتاسىڭ دا، كەتەسىڭ. تاۋەكەل ءتۇبى – جەلقايىق، مىنەسىڭ دە، وتەسىڭ»؛ «تاۋەكەل تاۋ جىعادى»، «تاۋەكەلدىڭ كەمەسى سۋعا باتپاس»، «تاۋەكەل ەل ساقتار»، «تاۋەكەل داريا كەشتىرەدى»، «تاۋەكەل – كوزسىز باتىلدىق»، «تاۋەكەل تاۋ بۇزادى»، ت.س.س.
سونداي-اق اقىن-جازۋشىلارىمىزدىڭ شىعارمالارىندا دا تاۋەكەلگە بەل بۋۋ، تاۋەكەل ەتۋ اشىق دارىپتەلەدى:
تاۋەكەلگە بەل بۋساق،
كوردەگىنى الامىز.
جەتكىزبەي كەتەر جۇيرىك جوق،
قۋساق ءبارىن شالامىز.
(سۇلتانماحمۇت تورىايعىروۆ «وقىپ جۇرگەن جاستارعا»)
بولام دەسەڭ ەلدەن ەرەك كوڭىلدى،
ونىڭ دا اتى – تاۋەكەل.
قالاۋىمشا قۇرام دەسەڭ ءومىردى،
ونىڭ دا اتى – تاۋەكەل.
وزەن جاتسا ارناسىنان تاسىپ كوپ،
ونىڭ دا اتى – تاۋەكەل.
ارۋ قىزعا قالساڭ كەنەت عاشىق بوپ،
ونىڭ دا اتى – تاۋەكەل.
ساپار شەكسەڭ كوز كورمەگەن الىسقا،
ونىڭ دا اتى – تاۋەكەل.
كوك كەمەسى ۇشىپ جاتسا عارىشقا،
ونىڭ دا اتى – تاۋەكەل.
(اقىلبەك شاياحمەت «تاۋەكەل»)
تىلىمىزدە «تاۋەكەل» ءسوزىنىڭ قاتىسۋىمەن بىرنەشە تۇراقتى تىركەس قالىپتاسقان: تاۋەكەلگە باستى، تاۋەكەلگە سالدى، تاۋەكەلگە باردى، تاۋەكەلگە بەل بايلادى، تاۋەكەلگە بەل بۋدى، تاۋەكەلدىڭ تونىن كيدى، تاۋەكەل ەتتى، تاۋەكەل قىلدى، تاۋەكەل حاققا بايلاندى (قازاق ادەبي ءتىلىنىڭ سوزدىگى. – الماتى، 2011. – 72-73-ب.).
قازاق تىلىندە «تاۋەكەل» سوزىمەن قاتار «نار تاۋەكەل» تىركەسى دە جارىسا قولدانىلادى. «قازاق ادەبي ءتىلىنىڭ سوزدىگىندە» «نار تاۋەكەل» تىركەسى بىلايشا سيپاتتالعان: «نار تاۋەكەل. جاعدايدىڭ كيىن ەكەنىن بىلە تۇرا، ءبىر ىسكە باتىل كىرىسىپ كەتۋ. نار تاۋەكەل – ەر اتى! تاسقا سالسا، تايمايدى. تاۋەكەل – ەر قاناتى، تاۋ اسسا دا، تالمايدى (ءو.تۇرمانجانوۆ، بوزشا.). «قانداي باقىت تۇسىنىسكەن، سەنىسكەن». ءبىرازدان سون كيكۋ شىقتى ەڭىستەن. بۇل – ارينە، قۋعىنشىنىڭ حابارى. – نار تاۋەكەل! كەلسە، كەلسىن! باتىر جىگىت تومساردى، تومساردى دا قانجارىنا قول سالدى (م.شاحانوۆ، عاسىرلار.). نار تاۋەكەل، قۇلاش ۇردىم قيىنعا، قايرات شىركىن الىپ شىقسا قيىن با؟ بۇل ساپاردا ءسۇرىنىپ تە قالارمىن. سوندا، دوسىم مەنى ايىپكا بۇيىرما (قاز. ءتىلى فراز. ءسوزد.).
«قازاق ءتىلىنىڭ فرازەولوگيالىق سوزدىگىندە» «نار تاۋەكەل! قيىن-قىستاۋ جاعدايدى كورە تۇرا ىسكە كوز جۇمىپ كىرىسۋدە ايتىلادى. تاۋەكەل ەتتىم. نار تاۋەكەل، بۇل جولعا مەن-اق بارامىن (ات). نار تاۋەكەل، قۇلاش ۇردىم قيىنعا، قايرات شىركىن الىپ شىقسا قيىن با؟ بۇل ساپاردا ءسۇرىنىپ تە قالارمىن، سوندا، دوسىم مەنى ايىپكا بۇيىرما (ق. ا.)» تۇرىندە سيپاتتالعان (404-بەت).
«نار تاۋەكەل» تىركەسى كوبىنەسە تاۋەكەلگە بەت بايلاعاندا ايتىلاتىن ۇران ىسپەتتى. ونى اقىنداردىڭ ءسوز قولدانىسىنان دا اڭعارۋعا بولادى:
نار تاۋەكەل! قۇلاش ۇردىم قيىنعا،
قايرات شىركىن الىپ شىقسا قيىن با!
بۇل ساپاردا ءسۇرىنىپ تە قالارمىن،
سوندا، دوسىم، مەنى ايىپقا بۇيىرما!
(قاسىم امانجولوۆ «نار تاۋەكەل»).
نار تاۋەكەل!
ادامداردىڭ ۇرانى،
بارلىق ءومىر تاۋەكەلدەن تۇرادى.
(اقىلبەك شاياحمەت «تاۋەكەل»).
قازاق اللا تاعالانىڭ قولداۋىنا ءۇمىت ارتىپ، «نار تاۋەكەل» دەپ ارەكەت ەتكەن. سوندىقتان تىلىمىزدە «نار تاۋەكەل – ەر ءىسى» دەگەن ناقىل ءسوز ساقتالعان.
«نار تاۋەكەل» ءسوزى وسى ۋاقىتقا دەيىن شىققان ورفوگرافيالىق سوزدىكتەردە، اكادەميك ر.سىزدىقتىڭ «قازاق ءتىلىنىڭ انىقتاعىشى» اتتى ەڭبەگىندە، «قازاق ادەبي ءتىلىنىڭ سوزدىگىندە» دە، اقىن-جازۋشىلاردىڭ شىعارمالارىندا بولەك جازىلىپ كەلدى.
فيلولوگيا عىلىمىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور انار سالقىنباي، فيلولوگيا عىلىمىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور قالامقاس قالىبايەۆا، فيلولوگيا عىلىمىنىڭ كانديداتى امان اباسيلوۆ سىندى عالىم، زەرتتەۋشىلەر «نار تاۋەكەل» فرازەولوگيالىق تىركەس بولعاندىقتان بولەك جازىلۋى كەرەكتىگىن ايتسا، بولاشاقتا جاريالاناتىن ورفوگرافيالىق سوزدىكتى قۇراستىرۋشىلار ەندى ول تىركەستىڭ بىرگە جازىلاتىنىن ايتادى. بىرگە جازىلۋىنىڭ سەبەبىن فيلولوگيا عىلىمىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور ا.بايتۇرسىن ۇلى اتىنداعى ءتىل ءبىلىمى ينستيتۋتى احمەتتانۋ ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى قۇرالاي كۇدەرينوۆا: «بۇل ءسوز قايتا-قايتا، ءجيى ايتىلا كەلە ءوزىنىڭ كۇشەيتكىش رەڭكىنەن ايىرىلىپ، بىرىمەن ءبىرى قوسىلعاندا عانا «ءبىر نارسەگە باسىن تىگۋ، تاۋەكەل ەتۋ» دەگەندى بىلدىرەدى دە، قازىرگى بۇكىل جازارماننىڭ ساناسىندا بىرگە تاڭبالانىپ كەتكەن. سوندىقتان بۇل 2013 جىلعا دەيىن بولەك جازىلىپ كەلدى. ەندى جاڭا لاتىن الىپبيىندە ول بىرگە جازىلاتىن بولادى»، – دەپ تۇسىندىرسە، فيلولوگيا عىلىمىنىڭ كانديداتى، ا.بايتۇرسىن ۇلى اتىنداعى ءتىل ءبىلىمى ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى انار فازىلجان: «... ەندى بىرىكتىرسەك پە دەپ تۇرمىز. سەبەبى بۇل ءسوز دەفرازەولوگيزاسيالانىپ كەتتى. ياعني بۇعان دەيىن بەينەلى قولدانىس – فرازەولوگيزم ەدى عوي، ەندى ول بەينەلىلىگىنەن ايىرىلىپ، تاۋەكەلدىڭ ءبىر مىقتى ءتۇرىن كورسەتىپ كەتتى. ونى «دەفرازەولوگيزاسيا» دەيدى، سوندىقتان بولاشاق سوزدىكتە بىرگە جازامىز. جاڭا سوزدىك ءالى شىققان جوق، ءبىراق باسپاعا دايىن تۇر، شىقسا، بىرگە جازىلادى»، – دەيدى. پروفەسسور ق. كۇدەرينوۆانىڭ: «بۇل ءسوز قايتا-قايتا، ءجيى ايتىلا كەلە ءوزىنىڭ كۇشەيتكىش رەڭكىنەن ايىرىلىپ، بىرىمەن ءبىرى قوسىلعاندا عانا «ءبىر نارسەگە باسىن تىگۋ، تاۋەكەل ەتۋ» دەگەندى بىلدىرەدى» دەگەن تۇجىرىمىمەن كەلىسە قويۋ قيىن. سەبەبى جوعارىدا كەلتىرىلگەن تىلدىك دايەكتەر «تاۋەكەل» ءسوزىنىڭ جەكە تۇرىپ تا سول ماعىنانى بەرە الاتىنىن كورسەتەدى.
ق ر ۇعا اكادەميگى رابيعا سىزدىق «قازاق ءتىلىنىڭ انىقتاعىشى» اتتى ەڭبەگىندە «§53. يديومالىق، فرازالىق تۇراقتى تىركەستەردىڭ ءاربىر ءسوزى بولەك جازىلادى. ادەتتە مۇنداي تىركەستەر ءبىر عانا ۇعىمدى بىلدىرەدى، سوندىقتان ولاردىڭ ەكى سوزدەن تۇراتىندارى بىرىككەن سوزدەرگە ۇقساپ، جازۋدا كوپ قيىندىق كەلتىرەدى. تەرميندىك مانگە يە بولىپ، بىرىككەن ءسوز دارەجەسىنە كوتەرىلگەن ءبىرقاتار تۇلعالاردىڭ و باستا يديوما نە فرازا بولعاندىعى دا (مىسالى: كەلىسسوز، كوزقاراس، اقساقال، اتقامىنەر ت.س.س.) بۇل قيىندىقتى كۇشەيتە تۇسەدى. دەگەنمەن يديوما مەن فرازالىق تىركەس كومپونەنتتەرىنىڭ بولەك جازىلاتىندىعىن نەگىزگى قاعيدا دەپ ۇعىنۋ قاجەت»، – دەيدى (قازاق ءتىلىنىڭ انىقتاعىشى //كوپتومدىق شىعارمالار جيناعى. – 12-توم. – الماتى: ەلشەجىرە، 2018. - 50-بەت).
عالىم: «يديوما، فرازا ءتارىزدى تۇراقتى ءسوز تىركەستەرىن كەيدە بولەك، كەيدە قوسىپ، كەيدە دەفيس ارقىلى جازۋ قاۋپىنەن ساقتاندىرۋ ءۇشىن كوبىنەسە ەكى سوزدەن قۇرالعاندارى رەەستر ەتىپ سوزدىككە ەنگىزىلدى: بوز وكپە، جەز تاڭداي، نار تاۋەكەل، اق نيەتتى، قارا نيەتتى ت.ب.»، – دەيدى. رەەستردە بۇل تىركەستى بولەك تاڭبالاعان (287-بەت). وسى ەڭبەگىندە پروفەسسور: §45. ءتۇبىر كۇيىندە كومپونەنتتەرى بىر-بىرىنەن بولەك جازىلاتىن انىقتاۋىشتى تىركەستەر مەن تۇراقتى تىركەستەرگە ەتىستىك نە ەسىم تۋدىراتىن جۇرناقتار جالعانعاندا دا سوزدەردىڭ بولەك جازىلۋى ساقتالادى»، – دەيدى (قازاق ءتىلىنىڭ انىقتاعىشى //كوپتومدىق شىعارمالار جيناعى. – 12-توم. – الماتى: ەلشەجىرە، 2018. - 47-بەت).
اكادەميك رابيعا سىزدىقتىڭ بۇل ۇستانىم-تۇجىرىمدارى «قازاق ءتىلىنىڭ انىقتاعىشى» اتتى ەڭبەگىنىڭ 2000 جىلعى باسىلىمىندا دا، 2018 جىلعى باسىلىمىندا دا قايتالانعان. 2018 جىلى «قازاق ادەبيەتى» گازەتىنىڭ بىرنەشە (ءتورت) سانىندا جاريالانعان «لاتىن جازۋى: ەملە ەرەجەلەرىن تۇزۋدە ەسكەرىلەتىن جايتتار» دەگەن ماقالاسىندا عالىم انىقتاۋىشتىق قاتىناسقا قۇرىلعان ءسوز تىركەستەرى بولەك جازىلۋى كەرەك ەكەنىن ەسكەرتەدى (قازاق ادەبيەتى، 2.10.2018). ياعني عالىم بۇل ۇستانىمىنان ەشقاشان اينىماعان. الايدا سوڭعى جىلدارى سوزدىك قۇراستىرۋشىلار تاراپىنان عالىمنىڭ ۇستانىمدارىنا ءمان بەرمەۋشىلىك بايقالادى. سونىڭ سالدارىنان 2013 جىلعى «ورفوگرافيالىق سوزدىكتە» بولەك جازىلۋى ءتيىس سوزدەردىڭ كوبى بىرگە جازىلعان: اراشارۋاشىلىق، بالىقشارۋاشىلىق، ەگىنشارۋاشىلىق، جالاڭاياق، ءبىرايدام: ءبىرايدىم جەر؛ ءبىرالقىم: ءبىرالقىم ءجىپ؛ ءبىرالۋان: ءبىرالۋان بولۋ؛ ءبىراسىم: ءبىراسىم ەت؛ ءبىراتتام: ءبىراتتام جەر؛ ءبىراتىم: ءبىراتىم ناسىباي؛ ءبىراۋىز: ءبىراۋىز ءسوز؛ ءبىرجۇتىم: ءبىرجۇتىم سۋ؛ ءبىرسالىم: ءبىرسالىم تۇز؛ ءبىرۋىس، ءبىرۋىس بيداي؛ ءبىرۇرتتام، ءبىرۇرتتام سۋ؛ ءبىرۇزىم، ءبىرۇزىم نان؛ ءيىسسابىن، ءيىسسابىنعا؛ كىرسابىن، كىرسابىنعا؛ شايقاسىق، شايقاسىعى؛ اسقاسىق، اسقاسىعى؛ المااعاش، المااعاش باعى، ت.س.س. بولاشاقتا جاريالاناتىن سوزدىكتەردە ولاردىڭ قاتارى كوبەيە تۇسەتىن ءتۇرى بار. سوزدەردى بىرگە، بولەك جازۋدا عالىمنىڭ ۇستانىمدارىن باسشىلىققا الۋىمىز كەرەك-اق!
«تاۋەكەل» ءسوزى ءاردايىم «نار» سوزىمەن عانا تىركەسە بەرمەيدى. رابيعا سىزدىقتىڭ «قازاق ءتىلىنىڭ انىقتاعىشى» اتتى ەڭبەگىندە «سوقىر تاۋەكەل» دەگەن دە تىركەس بەرىلگەن (313-بەت). ونىڭ ۇستىنە نار، تاۋەكەل سوزدەرى ءاردايىم قابىسا بايلانىسا بەرمەيدى. قازاقتا «تاۋەكەلدىڭ نارى كۇشتى» دەگەن دە ءسوز بار.
اباي قۇنانباي ۇلى «ءابدىراحمان ولگەندە» دەگەن ولەڭىندە ۇلىن
تاۋەكەلگە نار ەدىڭ،
تالاپپەن تەرەڭ بويلاعان.
ەرلىككە دە بار ەدىڭ،
ۇيرەنۋگە تويماعان، – دەپ سيپاتتايدى.
تىلدىك فاكتىلەر ق ر ۇعا اكادەميگى رابيعا سىزدىقتىڭ ۇستانىم-تۇجىرىمى دۇرىس ەكەنىن ايعاقتايدى. ەندەشە، نار تاۋەكەل تىركەسى بىرگە جازۋعا كەلمەيدى. عالىمنىڭ ۇستانىمدارى فيلولوگيا عىلىمىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور انار سالقىنباي، فيلولوگيا عىلىمىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور قالامقاس قالىبايەۆا، فيلولوگيا عىلىمىنىڭ كانديداتى امان اباسيلوۆ سىندى عالىم، زەرتتەۋشىلەردىڭ تۇجىرىمدارىندا دا ساباقتاستىق تاپقان. جاڭا ءسوز بىرىكتىرۋ ارقىلى عانا ەمەس، تىركەستىرۋ، قوسارلاۋ ارقىلى دا جاسالاتىنىن ەسكەرىپ، تىلدەگى جۇيەنى ساقتاۋىمىز كەرەك.
ورىناي جۇباي، فيلولوگيا عىلىمىنىڭ دوكتورى، ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ پروفەسسور م.ا.
