لاتىن امەريكالىق داڭقى الەمگە تانىمال ەكى جازۋشى - گارسيا ماركەس پەن ۆارگاس لوسا اراسىنداعى بۇل سۇحبات "ءجۇز جىلدىق جالعىزدىق" رومانىنىڭ داۋىرلەپ تۇرعان شاعىندا وتكەنىن بىرەۋ بىلسە، بىرەۋ بىلمەس. كەيىننەن ەكى جازۋشى دا نوبەل سىيلىعىنا يە بولدى. مۇندا وقىرمان گ. گ. ماركەستىڭ شىعارماشىلىق الەمىمەن عانا ەمەس، بۇكىل ادەبيەت، ادەبي ورتا ىقپالى، ەستەتيكالىق تالعام تۋرالى كەڭىنەن مالىمەت بەرەتى. جاس اقىن، اۋدارماشى ەدىلبەك دۇيسەنوۆتىڭ تارجىماسىمەن وسى كەڭ قۇلاشتى سۇحباتتى نازارلارىڭىزعا ۇسىنىپ وتىرمىز.

[caption id="attachment_20248" align="alignleft" width="127"] م. ۆ. لوسا[/caption]

 

ماريو ۆارگاس لوسا: مەنىڭ پايىمداۋىمشا، قاراپايىم ينجەنەر مەن ساۋلەتشىلەر كەشپەيتىن دۇنيەلەر كادىمگى قالام ۇستاعان جازۋشىلاردىڭ باسىنان ءوتىپ جاتادى. كەيدە ادامدار وزدەرىنەن «جازۋشىلار نە ءۇشىن كەرەك؟» دەپ سۇرايتىن بولار. سەبەبى، بارلىعى ارحيتەكتوردىڭ، ينجەنەردىڭ، ءتىپتى دارىگەردىڭ دە نە ءۇشىن كەرەگىن بىلەدى. اڭگىمە جازۋشىعا كەپ تىرەلگەندە، ءتىل ۇشىنا ءتۇرلى ءشۇبالى ويلار كەلەدى. ءتۇرلى ادامدار (ىشىندە مەن دە بارمىن) جازۋشىنىڭ ءبىزدىڭ قوعامعا كەرەك ەكەندىگىن ۇعىنساق تا، ءبىراق ءدال نە ءۇشىن كەرەك ەكەندىگىن بىلە بەرمەيمىز. سوندىقتان، گابريەلگە قويار العاشقى سۇراعىم: قالاي ويلايسىڭ، جازۋشىلار نە ءۇشىن كەرەك؟

 

[caption id="attachment_20251" align="alignleft" width="127"] گ. گ. ماركەس[/caption]

گابريەل گارسيا ماركەس: مەن ومىردە وزگە ەشتەڭەگە دە جارامايتىنىمدى تۇسىنگەننەن سوڭ، جازۋشى بولدىم. اكەمنىڭ جەكە ءدارىحاناسى بولدى. شىن مانىندە، ول مەنىڭ فارماسيەۆت بولعانىمدى قالادى جانە ول قالاۋىن ۋاقىت وتە كەلە اۋىستىردى. ال مەندە مۇلدە بولەك ارمان بولدى: مەنىڭ ادۆوكات بولعىم كەلدى. ويتكەنى ادۆوكاتتار كينولاردا ءارقاشان جەڭىپ جۇرەدى، قانداي قيىن جاعدايلاردا دا سۋديالاردى ۇتىپ وتىرادى. ال كەيىن... ۋنيۆەرسيتەتكە ءتۇسىپ، سوندا وقىپ ءجۇرىپ، ءتۇرلى قيىندىقتارمەن بەتپە-بەت كەلگەن سوڭ، ادۆوكاتتىققا دا جارامايتىنىمدى ءتۇسىندىم.

سودان سوڭ، ونىڭ نە ءۇشىن كەرەك ەكەندىگىن ناقتى ۇعىنباسام دا، اڭگىمەلەر جازا باستادىم. العاشىندا، ماعان «جازۋ» دەگەن دۇنيە ۇنايتىن، ويتكەنى مەن ءتۇرلى اقپارات قۇرالدارىندا  جاريالانا باستادىم. سودان سوڭ، دوستارىم مەن تانىستارىما ۇناۋ ءۇشىن جازىپ جۇرگەنىمدى ءتۇسىندىم. راسىندا، ناعىز شىندىعى وسى ەدى. كەيىن، ءوزىمنىڭ جانە وزگە دە قالامگەرلەردىڭ جازۋشىلىق ونەرى تۋرالى ويلاي كەلە، كۇمانسىز، جاقسى رومانداردىڭ ناعىز ادەبيەت الدىندا وزىندىك وزگەشە قىزمەتى مەن اتقاراتىن مىندەتى بار ەكەندىگىن ۇعىندىم.

ءبىر نارسە اقيقات: جازۋشىلىق – باس تارتا المايتىن قاسيەت، اينالىپ وتە المايتىن قاسىرەت. ول قاسيەت كىمگە قوندى، دەمەك، سول ادام جازۋعا ءتيىس. ويتكەنى، باس اۋرۋ مەن ناشار اس قورىتۋدى تەك جازۋ عانا جەڭە الادى. ول قاسىرەتتەن جازىپ قانا قۇتىلا الادى.

ەگەر مەن كىتاپ جازۋعا وتىرسام، دەمەك مەن قاندايدا ءبىر تاريحتى بايانداعىم كەلگەنى. وقىرمانعا ۇنايتىن تاريحتى. ماسەلە، مەنىڭ دە وي-پىكىر دايىندىعىندا بولۋىمدا؛ وي- پىكىر دايىندىعى جازۋشى اتاۋلىنىڭ (ەگەر ول تياناقتى بولسا) بارلىعىندا بولۋعا ءتيىس. جازۋشى ءوز تاريحىن باياندار ساتىندە ءادىل بولۋى ءتيىس، مىسالى: قىزىل تەلپەك نەمەسە پارتيزان تۋرالى پوۆەستى الايىق؛ ال ەگەر جازۋشى بۇزىلمايتىن قامال سىندى مىقتى كوزقاراستا بولسا، بۇل كوزقاراس البەتتە، بايانداعالى وتىرعان تاريحقا اسەر ەتەدى، ياكي ءوز ساۋلەسىن تۇسىرەدى. ارينە، بۇل – شاراسىزدىق، شاراسىزدىق الدىن الا ويلانباعاندىقتان تۋىندايدى.

 

– دەمەك، تازا ءتيىمدى فاكتورلار ادەبي ونەردە باسىم بولا المايدى. ەندەشە، قانداي فاكتورلار باسىمدىققا يە؟ ادەبي شىعارمانىڭ ساپاسىن انىقتايتىن قانداي ەلەمەنتتەر؟

 

– جازۋ ۇستەلى ۇستىندە مەنى تولعاندىراتىن ءبىر عانا نارسە، مەن كولدەنەڭ تارتىپ وتىرعان تاريح ويلى وقىرمانعا ۇناي ما، جوق پا جانە سول تاريحپەن جەكە ءوز باسىم كەلىسەمىن بە؟ مەن تەك قانا جەكە تاجىريبەگە نەگىزدەلگەن تاريحتى جازا الماس ەدىم. مىسالى ءۇشىن، مەن ءقازىر ديكتاتور تۋرالى تاريحتى جازىپ جاتىرمىن دەپ الىپ قارايىق، ياعني شامامەن لاتىنامەريكالىق ديكتاتوردى. بۇل ديكتاتورلىقتىڭ ارعى تەگىنە ءجۇز سەكسەن ەكى جىل بولعان جانە وسى ۋاقىت بويىنا ول بيلىكتە، ءتىپتى وزىنە بيلىكتىڭ قاشان كەلگەندىگىن دە ەسىنەن شىعارعان؛ اتالمىش ديكتاتور سيىرلار قىدىرىستايتىنداي زالى بار ۇلكەن سارايدا شىن مانىندە جاپادان- جالعىز. ال ەندى قىزىعى مىناۋ: مەن بايانداپ وتىرعان بۇل تاريح بەلگىلى ءبىر جاعىنان مەنىڭ جەكە تاجىريبەم نەگىزىندە جازىلىپ وتىر. ياعني، وزىندىك پوەتيكالىق وڭدەۋ تاجىريبەم مەنىڭ شەكسىز بيلىكتەگى جالعىزدىقتى ايشىقتى بەينەلەۋىمە سەپتىگىن تيگىزەدى. مەنىڭ ويىمشا، بيلىكتەگى جالعىزدىقتى بەرۋ ءۇشىن، ءپروتوتيپىن لاتىنامەريكالىق ديكتاتوردان گورى، ءبىزدىڭ داۋىردەگى قيالعا ساي قۇبىجىق قىلىپ كورسەتكەن ءجون سەكىلدى.

 

– ءدال وسى ورايدا، وزىڭە قويار جەكە سۇراعىما كوشسەم. سەن جالعىزدىق تۋرالى ءسوز قوزعاعاندا، سەنىڭ بۇكىل كىتاپتارىڭنىڭ ويى وسى تۋراسىندا بولار دەپ ويلادىم. سەنىڭ كىتاپتارىڭدا قاتىسۋشى كەيىپكەرلەر سانى الدەقايدا كوپ، جاي عانا ادامدارعا لىق تولىلىعىنا قاراماستان، ءبىر قىزىعى، «ءجۇزجىلدىق جالعىزدىق» اتتى كىتابىڭنىڭ دا بار ەكەندىگى؛ ءبىراق سول كىتاپتارىڭداعى كەيبىر كوركەم بەينەلەردىڭ اسا ءقادىرلى سەزىمىنىڭ دە جالعىزدىق ەكەندىگىن ايتا كەتكەننىڭ ارتىقتىعى بولماس. مەنىڭ نازارىمدى اۋدارعانى، سەن كوپ سۇحباتتارىڭدا، بالا كەزىڭدە ساعان ءارتۇرلى تاريحتى كوپ ايتىپ بەرگەن ءبىر تۋىسىڭدى ەسكە الىپ وتىراتىنىڭ. ەسىڭدە بولسا، وسى تۋىسىڭنىڭ ءولىمى (ول كەزدە سەن ون سەگىزدە بولاتىنسىڭ) ومىرىڭدەگى ماڭىزدى وقيعالاردىڭ سوڭعىسى بولعاندىعىن ايتقان ەدىڭ. وسىناۋ ادامنىڭ ساعان ايتاتىن اڭگىمەلەرى سەنىڭ ىنتالانۋىڭا سەبىن تيگىزدى مە؟ ونىڭ كەي اڭگىمەلەرىن ءوز كىتاپتارىڭا «شيكىزات كوزى» رەتىندە قولدانا الدىڭ با؟ ەڭ اۋەلى، بۇل ادام كىم ەدى؟

 

[caption id="attachment_20252" align="alignright" width="493"] ماريو ۆارگاس لوسا[/caption]

– ارىدەن باياندايىن. مەن، ءوزىن بەلگىلى ءبىر دارەجەدە نەمەسە ودان دا وزگەشە جالعىز سەزىنگەن بىردە-بىر ادامدى بىلمەيدى ەكەنمىن. مىنە، مەنى قىزىقتىرىپ تۇراتىن جالعىزدىق ۇعىمى وسى. مەنىڭ ايتارىم، سىزدەردىڭ ويلارىڭىزعا تولىقتاي قاراما-قايشى كەلە مە دەپ نەمەسە سىزدەرگە تۇسىنىكسىز ەستىلە مە دەپ قورىقسام دا، مەن ادام ءارقاشان دا جالعىز بولادى دەپ ويلايمىن.

 

– سەنىڭ ويىڭشا، اركىمنىڭ جەكە جالعىزدىعى بار ما؟

 

– مەن، بۇل – ادام تابيعاتىنىڭ ماڭىزدى ءبىر بولشەگى دەپ قاراستىرامىن.

 

– ءپاريجدىڭ ءبىر جۋرنالىندا جاريالانعان وتە ءبىر ۇزاق ماقالادان سەنىڭ «ءجۇزجىلدىق جالعىزدىق» رومانىڭ جانە بۇدان دا بۇرىنعى كىتاپتارىڭداعى نەگىزگى مازمۇن «امەريكا تۇرعىندارىنىڭ وزىندىك ەرەكشەلىگى – سول باياعى جالعىزدىق» دەگەندى وقىعانىم بار. وندا، سەنىڭ امەريكا ادامىنىڭ ورتاعا دەگەن قاتتى جاتسىنۋشىلىعى مەن ادامدار اراسىنداعى بىر-بىرىنە دەگەن تۇسىنىستىك سەزىمىنىڭ جوقتىعىن كورسەتەتىنىڭ ايتىلعان. ول ادام – ءارتۇرلى قيىندىق كورگەن، ءتۇرلى سوزدەرگە شىداپ باققان، شىندىق ءۇشىن ءتۇرلى جانجالعا دا بارعان جان. جانە وسىنىڭ بارلىعى دا ءوزىن جولى بولمايتىن جارىمجان، جالعىزدىقتا قالعان دۋاناداي سەزىنۋىنە سەبەپ بولعان. بۇل تۋراسىندا سەن نە ويلايسىڭ؟

 

– بىلمەيمىن. مۇنىڭ بارلىعى مەندە بولماعان دۇنيە. ونىڭ ۇستىنە، مەن ءاربىر اياق باسقانىمدا، وزىمە ناعىز جالعىزدىقتى تۇسىندىرۋگە جانە ونى ءوز شىعارماشىلىعىمدا ورنەكتەۋ ءۇشىن ءار نارسەدەن ونىڭ ءارتۇرلى كورىنىسىن ىزدەپ تابۋعا تىرىسامىن. بۇل پروسەسس مەندە سانالى تۇردە بولعان كۇنى، مۇنىڭ بارلىعى قايدان شىعاتىنىن بىلەتىنىمە مەن سەنىمدىمىن، ءارى بۇل تاقىرىپقا بارلىق قىزىعۋشىلىعىمدى جوعالتاتىنىمدى انىق بىلەمىن.

مىسالعا، كولۋمبيادا مەنىڭ كىتاپتارىم تۋراسىندا تولىق جازعان سىنشى بار. ول ءوزىنىڭ باقىلاعانى بويىنشا بىلاي دەپ جازادى: مەنىڭ سۋرەتتەۋىمدەگى ايەلدەر – ءۇمىت بەينەسىندە، بۇل دۇرىس ماعىناسىندا؛ ولار وتباسىنىڭ تىرەگى بولادى، رەتتەۋشىلەرى رەتىندە شاڭىراقتى ۇستاپ وتىرادى، ال بۇل ۋاقىتتا ەركەك اتاۋلىلار كۇشىن ەسەپكە الماستان ارەكەتتىڭ ءتۇر-تۇرىن ىسكە اسىرادى: سوعىسقا كەتەدى، بارلاۋعا قاتىسادى، قىستاق قۇرادى جانە بۇكىل ارەكەتى ساتسىزدىككە ۇرىنىپ، ءوزىن ورعا اكەپ جىعادى. جانە سول، كونەدەن كەلە جاتىرعان قۇندىلىقتار مەن ءسالت-داستۇردى ساقتاپ جاي عانا ۇيدە وتىرعان ايەلدەردىڭ ارقاسىندا عانا ەركەكتەر سوعىستى جۇرگىزىپ، قىستاقتىڭ نەگىزىن سالا الادى، ءسويتىپ امەريكانىڭ ۇلى وتارشىلدىق ماقساتىن جۇزەگە اسىرادى.

مەن وسىنى وقىعاننان سوڭ بۇرىنعى كىتاپتارىمدى اقتارا كەلە، شىن مانىندە دە ءدال سولاي ەكەنىن ءتۇسىندىم. ءبىراق بۇل سىنشى ماعان وتە ۇلكەن زاردابىن تيگىزدى دەپ ويلايمىن، ويتكەنى ول ءوزىنىڭ جاڭالىعىن مەن «ءجۇزجىلدىق جالعىزدىق» رومانىمدى جازعاندا اشتى، ال رومانداعى اپوفەوز (بۇل جەردە سوڭعى شىمىلدىق، ءتۇيىن ماعىناسىندا – اۋد.) سىنشىنىڭ ايتقانىنداي بولىپ شىقتى. روماندا ۋرسۋلا ەسىمدى ءجۇز جەتپىس جىل ءومىر سۇرەتىن كەيىپكەر بار، ول شىندىعىندا بۇكىل روماننىڭ جۇگىن ءبىر ءوزى كوتەرىپ تۇر. مەن ونىڭ وبرازىمەن جۇمىس جاساۋ ۇستىندە، الدىن الا تۇگەلدەي ويلاستىرىلعان جوسپار بويىنشا جاسايمىن با، الدە، مەنىڭ سىنشىمنىڭ ويىن بولجايمىن با دەۋمەن، ءتىپتى نە ىستەرىمدى بىلە الماي قالدىم. مەندە ەندى جالعىزدىق تاقىرىبىندا دا وسى قايتالانا ما دەپ قورقامىن. ەگەر مەن مۇنى دا ءتۇسىندىرىپ بەرە السام، سوندا نە بولماق؟ ەندەشە، بۇل ابدەن ءتيىمدى، ابدەن سانالى تۇردە بولماق جانە تىپتەن مەنى قىزىقتىرۋدى قويادى.

سەن جاڭا عانا مەنى ۇرەيلەندىرىپ جۇرگەن ويعا يتەردىڭ. مەن «جالعىزدىق دەگەن – ادام تابيعاتىنداعى جالپىعا ورتاق قاسيەت» دەپ ويلايتىن ەدىم، ءبىراق ءقازىر ويلاپ وتىرسام، مۇمكىن، بۇل لاتىنامەريكالىق ادامنىڭ جاتسىنۋىنىڭ كورسەتكەن قورىتىندىسى شىعار. بۇل جاعدايدا مەن الەۋمەتتىك، ءتىپتى ساياسي كوزقاراسىمدى، ويلاعانىمنان دا بيىك دارەجەگە قويامىن. ەگەر بۇل راس بولسا، مەن ءار قادامىن ساق باساتىن ونداي مەتافيزيك (مەتافيزيكالىق كوزقاراستاردى جاقتاۋشى – اۋد.) ەمەسپىن. مەن كەز كەلگەن نارسەگە ادال بولعىم كەلدى جانە مەنىڭ جالعىزدىق تۋرالى ويىم وزگەلەرگە السىزدىك بولىپ كورىنۋى مۇمكىن عوي دەپ قورقامىن.

 

[caption id="attachment_20253" align="alignright" width="220"] ماركەستىڭ جاستىق شاعى[/caption]

– جاقسى، ەگەر بۇل «قورقىنىشتى» تاقىرىپ بولسا، ەندەشە جالعىزدىق تۋراسىندا ءسوز قوزعاماي-اق قويالىق. ءبىراق مەنى، ءار سۇحباتىڭدا ايتىپ وتىراتىن، ءوزىڭدى قارىزدار سانايتىن تۋىسقانىڭ قىزىقتىرادى.

 

– بۇل – مەنىڭ اتام. ەسىڭىزدە بولسىن، مەن كەيىننەن بۇل كىسىنى ءوز رومانىمدا كورسەتتىم. كەزىندە، جاس كەزىندە... ول ادام ولتىرۋگە ءماجبۇر بولعان ەكەن. شاماسى، بۇكىل قىستاق اتامنىڭ جاعىندا بولعان بولۋ كەرەك: ولگەن ادامنىڭ ءبىر اعاسى ءتىپتى ءتۇندى اتامنىڭ تابالدىرىعىنىڭ الدىندا وتكىزەتىن بولعان، ارينە بۇل مارقۇمنىڭ وتباسىنىڭ كەك الۋ ءۇشىن جاساعان ارەكەتتەرىنىڭ ءبىرى بولار. ءبىراق اتام كۇندەلىكتى قوقان-لوقىعا شىداي الماي، ول قىستاقتان كەتىپ تىندى. ءبىراق، جاي عانا باسقا قىستاققا قونىس اۋدارماي، وتباسىمەن الىس جاققا كەتىپ، سوندا جاڭا قىستاق قۇرىپ الدى.

 

– بۇل وقيعا «ءجۇزجىلدىق جالعىزدىق» رومانىنىڭ باستالۋىن ەسكە سالادى: وندا العاش حوسە اركاديو ادام ولتىرەدى، ونىڭ ارى تىنىم تاپتىرماي، كەۋدەسىنە وتە اۋىر جۇك ارقالاتتىرادى. ول مۇنىڭ ءۇيىن تاستاپ، تاۋ اسىپ، اڭىزداعىداي ماكوندو قىستاعىنىڭ نەگىزىن قالاۋىنا اكەلىپ سوقتىرادى.

 

– ءيا، ول كەتىپ، قىستاق قۇرادى جانە مەنىڭ كوبىرەك ەسىمدە قالعانى، اتام: «سەن ءمايىتتىڭ سالماعىنىڭ قانشالىقتى اۋىر تارتاتىنىن ەلەستەتە دە الماسسىڭ» دەپ قايتالاپ وتىراتىن. ونىڭ ۇستىنە، ماعان جازۋشى رەتىندە تىكەلەي قاتىستى، ەشقاشان دا ۇمىتا المايتىن ءبىر نارسە بار. بىردە اتام مەنى سيرككە اپاردى، ءبىز سوندا ارۋانانى كورىپ، ۇيگە كەلگەن سوڭ، ول سوزدىكتى اشىپ وتىرىپ: «بۇل – ارۋانا تۇيە، ونىڭ پىلدەن نەمەسە ەكىوركەشتى تۇيەدەن نە ايىرماشىلىعى بار؟» دەپ، حايۋاناتتار زەرتتەيتىن عىلىمنان بۇكىل ءبىر ساباق وقىتىپ شىقتى. مەن العاش سوزدىكپەن جۇمىس جاساۋدى وسىلاي ۇيرەندىم.

 

[caption id="attachment_20254" align="alignleft" width="272"] 2010 جىلعى نوبەل سىيلىعىنىڭ يەگەرى م. لوسا[/caption]

– بۇل ادام ساعان ىقپال ەتتى، قاي جاعىنان دا الىپ قاراعاندا ونىڭ دراماسى سەنىڭ رومانىڭا ءىشىنارا كوشىپ وتىردى. الايدا، مەنىڭ بىلگىم كەلگەنى، اتاڭ ايتقان اڭگىمەلەردى سەن ءدال قاي ۋاقىتتا ادەبي تاريحقا اينالدىرۋدى ويلادىڭ، قاي ساتتە وسى ەستەلىكتەردى جەكە تاجىريبە ارقىلى اڭگىمە، رومانداردى جازىپ شىعارۋ تۋرالى وي كەلدى؟

 

– بار-جوعى ەكى نەمەسە ءۇش كىتاپ جازعاننان كەيىن مەن وسى تاجىريبەنى قولدانىپ جۇرگەنىمدى ءتۇسىندىم. شىنىن ايتۋ كەرەك، مەن تەك اتامدى عانا ەسىمە ءتۇسىرىپ قويعانىم جوق، وسى اتام نەگىزىن سالعان قىستاقتاعى راسىندا دا تالاي قۇپيا جاسىرىنعان ءوزىمىزدىڭ ءۇيدى دە ەسكە ءتۇسىردىم. ۇيدە پەترا اپام قايتىس بولعان بوس بولمە بولاتىن. ۇيدە نەمەرە اعام لاسارو قايتىس بولعان بوس بولمە بولاتىن. تۇندە بۇل ۇيدە جۇرۋگە بولمايتىن، سەبەبى مۇندا تىرىلەردەن گورى ولىلەر كوپ بولاتىن. ساعات كەشكى التىدا مەنى بۇرىشقا وتىرعىزىپ قويىپ: «مىنا جەردەن جۇرمە، ەگەر سەن وسى جەردەن شىقساڭ، ءوز بولمەلەرىنەن پەترا اپاڭ مەن لاسارو اعاڭ شىعا كەلەدى»، – دەيتىن. سوعان مەن وتىراتىنمىن دا قوياتىنمىن. مەنىڭ «ۇزىلگەن جاپىراق» اتتى العاشقى كىتابىمدا ءبىر كەيىپكەر بار: جەتى جاستاعى بالا، ۇزىنا بويىنا ورىندىقتا وتىراتىنى سۋرەتتەلەتىن. ەندى تۇسىنسەم، بويىن ۇرەي بيلەپ ۇيدە ورىندىقتا وتىراتىن بۇل بالا – ءبىر جاعىنان ءوزىم. ەسىمدە، روماندا ءۇيدىڭ ىشكى احۋالىن بەرەتىن تاعى ءبىر وقيعا بار. مەنىڭ اپام بولدى...

 

– اڭگىمەڭدى ءۇزىپ جىبەرسەم، كەشىر... بۇل قىستاقتاعى بولعان وقيعالار، ال سەن اراكاتاكادا تۋىلدىڭ عوي؟

 

– ءيا، اراكاتاكادا، وسى وقيعالاردىڭ بارلىعى وتكەن ماكوندومەن بىرىكتىرىپ جىبەرگەن قىستاقتا دۇنيەگە كەلدىم. مەنىڭ اپام بولدى، «ءجۇزجىلدىق جالعىزدىقتى» وقىعان ادام بىردەن تانىپ الا قويادى. ول كىسى وتە جىگەرلى بولاتىن، كۇنى بويى ۇيدە بىردەڭە ىستەيتىن دە جۇرەتىن. ال بىردە ونىڭ كەبىن توقىپ وتىرعانىن كوردىم. ودان: «نە ءۇشىن كەبىن توقيسىڭ؟» – دەپ سۇراعانىمدا، «ويتكەنى، مەن جاقىندا ولەمىن، ۇلىم»، – دەپ جاۋاپ بەردى. راسىندا، كوپ ۇزاماي قايتىس بولدى. ونى ءوزى توقىعان وسى كەبىنىمەن الىپ كەتتى.

ول ءبىر عاجايىپ ايەل بولاتىن. ول ەندى وزگە ءبىر وعاش تاريحتىڭ باستى قاھارمانى عوي. بىردە ول كەستە تىگىپ وتىرعاندا ءبىر قىز وتە ءبىر وزگەشە، بەرىش بوپ قاتىپ قالعان تاۋىقتىڭ جۇمىرتقاسىن الىپ كىردى. نەگە ەكەنىن بىلمەيمىن، قىستاقتاعى وسى ءۇي ءىشى قۇپيالاۋ دەيىك پە، قورقىنىشتى دەيىك پە، ايتەۋىر وسىنداي ءبىر ءبىرتۇرلى ىستەرگە اقىل-كەڭەس سۇراپ كەلەتىن. جانە نە بولماسىن، قاي ۋاقىتتا دا سۇراپ كەلگەن اقىل-كەڭەسىنە اپام ءبىر جاۋاپ تاباتىن. ول وسىعان ۇقساس ماسەلەلەردى شەشكەندەگى مەنى سونداي ءبىر وزىندىك تابيعيلىعى تاڭعالدىراتىن. اپام كەلگەن قىزدىڭ قاسىنا جاقىنداعاندا، قىز: «قاراڭىزشى، نەگە مىنا جۇمىرتقا سونداي قاتتى؟» – دەپ سۇراي باستادى. سوندا اپام: «ويتكەنى، بۇل – تروپيكتىك كەسىرتكەنىڭ جۇمىرتقاسى. اۋلادا وت جاعىڭدار»، – دەدى. ولار وت جاعىپ، جۇمىرتقانى ورتەپ جىبەردى. ويلاپ وتىرسام، وسى تابيعيلىق ماعان «ءجۇزجىلدىق جالعىزدىق» رومانىمنىڭ شەشۋشى كىلتىن سىيلادى. ول رومان سوندىقتان دا، اپام كەسىرتكەنىڭ جۇمىرتقاسىن ورتەپ جىبەرۋگە بۇيرىق ەتكەندەگىدەي تاس كەلبەتپەن اسا جان تۇرشىگەرلىك، تاڭعالارلىق نارسەلەر ايتقاندا، ءتىپتى ءوزىن باسقادان جوعارى ۇستاي المايتىن ءتۇر تانىتادى.

جالعاسى بار.

اۋدارعان ەدىلبەك دۇيسەنوۆ