ادەتكى ءتارتىبىم بويىنشا، سەنبى كۇنى ءۇيدىڭ ماڭايىنداعى مەشىتكە بارىپ، قۇران وقىتىپ، يمامدارعا كوكەيىمدە جۇرگەن سۇراقتارىمدى قويىپ، ءبىراز سىرلاساتىن ادەتىم بار ەدى.

كەزەكتى سەنبى كۇنى... مەشىتكە وزگە ءدىننىڭ وكىلدەرى كىردى (ورىس قىز بەن كورەي ازاماتى). ەرلى-زايىپتى جۇپ ەكەن. يسلام ءدىنىن قابىلداپ، شاريعات جولىمەن نەكە قيدىرىپ، مۇسىلمان وتباسى اتانعىسى كەلەتىندىكتەرىن ايتتى.

وسى ءبىر كورىنىس مەنى تاڭقالدىرماي قويعان جوق. وزگە سەنىمنىڭ وكىلى سانالى تۇردە سەنىڭ ءدىنىڭدى قابىلداۋى جۇرەگىمە قۋانىش سىيلادى. اقىرى ولاردان نە ءۇشىن جانە كىم ءۇشىن مۇنداي قادامعا بارعانىن سۇرادىم:

كورەي ازاماتى: «مەن بار ءومىرىمدى عىلىمعا ارناعان اداممىن، كوپتەگەن زەرتتەۋشىلەردىڭ جۇمىسىن وقىدىم. تانىمال فرانسۋز زەرتتەۋشىسى جاك يۆ كۋستونىڭ يسلام ءدىنىن نە سەبەپتى قابىلداعانىن وقىعان بولاتىنمىن. 1962 جىلى اتلانت مۇحيتى مەن جەرورتا تەڭىزىندە زەرتتەۋلەر جۇرگىزگەن ەكەن. ولاردىڭ سۋلارى مىڭداعان جىلدار بويى ءوزارا گيبرالتار جاعالاۋىندا ۇشتاسىپ جاتىر. ونداي جاعدايدا عىلىمي تۇرعىدان تەڭىز بەن مۇحيت سۋلارىنىڭ اتومدارى ارالاسىپ، فاۋناسى مەن فلوراسىنا وزگەرىستەر ەنگىزۋى ءتيىس بولاتىن. الايدا ءىس جۇزىندە ەشقانداي وزگەرىس جوق. سۋلاردى كورىنبەيتىن شەكارا ءبولىپ تۇرعانداي. زەرتتەۋشىنى بۇل جاعداي قاتتى قىزىقتىردى. ول ونىڭ جاۋابىن تابۋعا بارىن سالسا دا تۇك شىقپاپتى. ءبىر كۇنى پروفەسسور موريس بۋكايگانى جولىقتىرىپ قالعان كەزدە، ول جاك يۆ كۋستوعا جاۋابىن مۇسىلمانداردىڭ كىتابى قۇراننان ىزدە دەپ كەڭەس بەرگەن ەكەن. ول قۇراننان ىزدەگەن سۇراقتارىنىڭ جاۋابىن تاۋىپ، قاتتى تاڭىرقاعان. وسىدان كەيىن عالىمنىڭ كوزى اشىلىپ، يسلامعا بەت بۇرىپتى. «قازىرگى عىلىمدى ون ءتورت عاسىر ارتقا تاستاعان قۇرانعا انت ەتەيىن، ول – اللاھتىڭ حاق ءسوزى»، – دەپ كاپيتان كۋستو «ءبىز نەگە مۇسىلمان اتاندىق» دەگەن كىتابىندا ءوزى تۋرالى جازادى. وسى كىتاپتى وقىپ بىتىرگەن ساتتەن باستاپ، يسلام ءدىنىن زەرتتەي باستادىم. ەڭ العاش «فاتيحا» سۇرەسىن جاتتادىم، ءارى سول سۇرەنى جاقسى كورەمىن. دەمەك، كوكىرەگىمدە ساۋلە پايدا بولىپ، جۇرەگىمە يمان قونا باستادى. مۇسىلمان دوسىم، قىمبات اشەكەي تاستارمەن كومكەرىلگەن اعىلشىن تىلىنە اۋدارىلعان قۇران سىيعا تارتتى. بۇل سىيدىڭ ەندىگى ءقادىرىن بىلەمىن. بۇل سىيدى مەن ۇيىمدەگى ەڭ قۇرمەتتى جەرگە قويدىم.  بۇگىن ءساتى ءتۇسىپ، اياۋلى جارىممەن تولىقتاي يسلام ءدىنىن قابىلدايمىز دەپ شەشىم قابىلدادىق. «كەمەل ادام» بولعىمىز كەلەدى (كۇلدى)، كەشىرىڭىز ناعىز كەمشىلىكسىزدىك اللاعا عانا ءتان ەمەس پە؟! بىزدىكى تەك كەمەلدىلىككە ۇمتىلۋ عوي» - دەپ سۇراعىما جاۋاپ بەردى.

راسىمەن دە، ناعىز كەمەلدىلىك، مىنسىزدىك اللاعا عانا ءتان. وزگە ۇلت وكىلىنەن «كەمەل ادام» بولۋعا تىرىسامىن دەگەن ءسوزى مەنى وتە تاڭقالدىردى. جەر الەمىندە ادامزات بالاسى ءومىر سۇرگەلى بەرى «ناعىز ادام»، «كەمەل ادام»، «تولىق ادام» سياقتى تۇسىنىكتەر پايدا بولا باستادى. ادام كەمەلدىلىگى نەدە؟ مۇسىلماندار ءۇشىن ۇلگى تۇتاتىن ەڭ كەمەل ادام - اللانىڭ ەلشىسى مۇحاممەد (س.ا.س.) پايعامبارىمىز بولعان. كورەي ازاماتىنىڭ وسى «كەمەل ادام» ءسوز تىركەسىنىڭ تولىق سەزىنىپ، تۇسىنگەنى عوي... XXI عاسىر – اقپارات عاسىرى بولعاندىقتان، قۋ دۇنيە ادامداردى قۇردىمعا جىبەرىپ جاتادى. ادامدار جالعان ومىردەن بارىنشا  دۇنيە، داۋلەت، مانساپ، اتاق-داڭق الىپ قالعىسى كەلەدى. بۇلاردىڭ بارىنەن جالىققان ادام ءتۇبى رۋحاني ازىق ىزدەي باستايدى. ساناسى مەن جۇرەگىندەگى دەرتتەن تازارۋ ءۇشىن ادامدارعا يسلامنىڭ رۋحانيلىعىن ءتۇسىنۋ قاجەت. ادامدار يسلامعا جان تىنىشتىعىن، ءومىردىڭ ءمانىن ىزدەپ كەلەدى. مۇسىلمان – تەك ىشىپ-جەۋ ءۇشىن نەمەسە ارتىندا ۇرپاق قالدىرۋ ءۇشىن عانا ءومىر سۇرمەيدى، ول الدىنا بيىك ماقسات قويىپ، سوعان ۇمتىلاتىن ادام. بۇگىنگى ىرىپ-شىرىگەن قوعام قۇندىلىقتارىنان باس تارتىپ، ءوزىن دە، وزگەلەردى دە ماڭگى ەسكىرمەيتىن رۋحاني بايلىققا باستايتىن ادام.

كورەي ازاماتىنىڭ جۇرەكتەن شىققان سوزدەرى، جۇرەگىمە جەتتى دەپ ايتا الامىن.  قۇران كارىمدە: «اللا كىمدى تۋرا جولعا سالعىسى كەلسە، ونىڭ كوكىرەگىن (ياعني كوڭىلىن يمان نۇرىمەن نۇرلاندىرىپ) يسلامعا ايقارا اشادى»، – دەلىنگەن («ءانعام» سۇرەسى، 125-ايات). اللا سۇيگەن قۇلىنا عانا وسىنداي يمان بەرەدى. وسى جۇپتىڭ تاۋبەسىن اللا قابىل الىپ، مۇسىلمان ەتتى. ادامعا بۇدان ارتىق باقىت بار ما؟ – دەگەن ويلار مەنىڭ بويىما ەرىك جىگەر بەرىپ، قايراتتاندىرا ءتۇستى!

 

سارسەنگالي بوتاگوز جاسۇلان قىزى، ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى، فيلوسوفيا جانە ساياساتتانۋ فاكۋلتەتىنىڭ قازىرگى زامانعى يسلامتانۋلىق زەرتتەۋلەر ماماندىعىنىڭ 1 كۋرس دوكتورانتى

جەتەكشىسى: شاعىرباي الماسبەك دۇيسەنبەك ۇلى