جۋرناليستيكا تاريحى ەجەلگى وركەنيەتتەردەن باستاۋ الادى. ادام بالاسى ءۇشىن اينالادا بولىپ جاتقان جاڭالىقتاردار حاباردار بولۋى كۇندەلىكتى ومىرىنە اسەر ەتكەن. دەمەك جاڭالىقتاردى تاراتۋدىڭ العاشقى نىساندارى دا سول ۋاقىتتىڭ وزىندە پايدا بولعان. ەجەلگى ريمدە، Acta Diurna (كۇندەلىكتى ءىس-شارالار) مەملەكەتتىك جاريالانىمدار بولىپ، قوعامدىق ورىندارعا قويىلعان، ال قىتايدا تان اۋلەتى شەنەۋنىكتەرگە ارنالعان "Kaiyuan Za Bao" گازەتىن قولدانعان. اقپاراتتى بولىسۋگە دەگەن وسىنداي العاشقى تالپىنىستار قۇرىلىمدى جۋرناليستيكانىڭ نەگىزىن قالادى.
يوگانن گۋتەنبەرگتىڭ 1450-جىلدارى باسپا ستانوگىن ويلاپ تابۋى اقپاراتتى تاراتۋدى بۇرىن-سوڭدى بولماعان دەڭگەيگە جەتكىزىپ، باسپا ماتەريالدارىن قولجەتىمدى ەتتى. بۇل تەحنولوگيالىق جەتىستىك العاشقى گازەتتەردىڭ باسىلىپ شىعۋىنا اسەر ەتتى. ماسەلەن گەرمانيادا "Relation aller Fürnemmen und gedenckwürdigen Historien" جانە انگليادا "The Weekly News" باسىلىمدارى سونىڭ ايقىن مىسالى. جازبا ەڭبەكتەردى جاپپاي ءوندىرۋ مۇمكىندىگى جاڭالىقتاردىڭ كەڭ اۋديتورياعا جەتۋىنە مۇمكىندىك بەرىپ، قازىرگى جۋرناليستيكانىڭ قالىپتاسۋىنا جاعداي جاسادى.
18-عاسىردا گازەتتەر ەۋروپا مەن امەريكا كولونيالارىندا كەڭىنەن تارالا باستادى. لوندوندا، 1785 جىلى "The Times" (باستاپقىدا "The Daily Universal Register" دەپ اتالعان) ماڭىزدى باسىلىمعا اينالدى. سونىمەن قاتار، امەريكا كولونيالارىندا 1690 جىلى "Publick Occurrences Both Forreign and Domestick" العاشقى گازەت رەتىندە جاريالاندى. وسى كەزەڭدە گازەتتەردىڭ كوبەيۋى ۋاقىتىلى جانە سەنىمدى جاڭالىقتارعا دەگەن قوعامدىق سۇرانىستى كورسەتىپ، جۋرناليستيكانى قوعامنىڭ ماڭىزدى ەلەمەنتىنە اينالدىردى.
19 جانە 20 عاسىرلاردا جۋرناليستيكادا تەرگەۋ (investigative) جۋرناليستيكاسىنىڭ پايدا بولۋى جانە راديو مەن تەليەۆيزيالىق جاڭالىقتاردىڭ ەنگىزىلۋى جاڭا ءداۋىردىڭ كەلۋىن ءبىلدىردى. بۇل وزگەرىستەر جۋرناليستيكانى قوعامدىق پىكىردى قالىپتاستىرۋ مەن بيلىك ورگاندارىن جاۋاپقا تارتۋدىڭ كۇشتى قۇرالىنا اينالدىرىپ، ونى دەموكراتيالىق قوعامداردا "ءتورتىنشى بيلىك" رەتىندە نىعايتتى.
جۋرناليستيكانىڭ دامۋى عاسىرلار بويى جالعاسىپ، تەحنولوگيالىق جاڭالىقتار مەن قوعامداعى وزگەرىستەرگە بەيىمدەلىپ كەلەدى. 17-عاسىرداعى باسپا گازەتتەردىڭ العاشقى داناسىنان باستاپ، 20-عاسىردا راديو مەن تەلەديداردىڭ پايدا بولۋىنا دەيىن جۋرناليستيكا ءوزىنىڭ اقپاراتتى قامتۋ اۋقىمىن كەڭەيتىپ كەلەدى. ال سيفرلىق ءداۋىر بۇل سالانى ودان ءارى كۇردەلەنلىرىپ، ينتەرنەت پەن الەۋمەتتىك مەديا ارقىلى جاڭالىقتاردى لەزدە تاراتۋعا جانە اۋديتوريامەن ينتەراكتيۆتى بايلانىس ورناتۋعا مۇمكىندىك بەردى. بۇل ەۆوليۋسيا جۋرناليستيكانى قازىرگى قوعامنىڭ ماڭىزدى بولىگىنە اينالدىرىپ، حالىقتى اقپاراتتاندىرۋ، بيلىكتى ەسەپكە تارتۋ جانە دەموكراتيالىق ديسكۋرستى دامىتۋدا ماڭىزدى ءرول اتقارادى.
سوڭعى جىلدارى ەلىمىزدە ەرەكشە سەرپىلىس بايقالعان سالا بيزنەس جۋرناليستيكاسى. ەكونوميكانى، قارجىنى جانە بيزنەس پرينسيپتەرىن تەرەڭ ءتۇسىنىپ، دەرەكتەردى ءدال تالداپ، تەرەڭ تالداۋ جاساۋعا قابىلەتتى جۋرناليستتەردىڭ بولۋى اسا ماڭىزدى. بۇل بىلىكتىلىك ولارعا ۇردىستەردى انىقتاۋعا، جاسىرىن زاڭدىلىقتاردى تابۋعا جانە بولاشاق ەكونوميكالىق سەنارييلەردى بولجاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. وسىلايشا، بيزنەس جۋرناليستەرى ءوز اۋديتورياسىنا عالامدىق ەكونوميكانىڭ كۇردەلىلىگىندە باعىت الۋعا، ەكونوميكالىق شەشىمدەردىڭ سالدارىن تۇسىنۋگە جانە نارىق قوزعالىستارىن بولجاۋعا كومەكتەسەدى. ولاردىڭ جۇمىسى كورپوراتيۆتىك الەمدە ەتيكالىق ەمەس تاجىريبەلەردى، قارجىلىق بۇزۋشىلىقتاردى جانە كورپوراتيۆتىك الاياقتىقتى زەرتتەپ، اشكەرەلەۋ ارقىلى اشىقتىق پەن ەسەپ بەرۋشىلىكتى ارتتىرادى.
قازاقستانداعى بۇل سالانداعى اقپاراتتى تراتۋداعى كوشباسشى سانالاتىن اتاماكەن ارناسىنىڭ ورنى بولەك. ارنا جۋرناليستتەرى ءۇشىن قارجىلىق تاقىرىپتاردىڭ كۇردەلىلىگى بىلىمدەرى مەن داعدىلارىن ۇنەمى جاڭارتىپ وتىرۋىن تالاپ ەتەدى. سونىمەن قاتار، وبەكتيۆتىلىكتى ساقتاۋ جانە مۇددەلەر قاقتىعىسىنان اۋلاق بولۋ وتە ماڭىزدى، ويتكەنى بيزنەس جۋرناليستەر ىقپالدى كورپوراسيالار مەن قارجى ينستيتۋتتارىمەن جۇمىس ىستەيدى. ساندىق مەديانىڭ ءوسۋى دە بۇل سالانى وزگەرتتى، جۋرناليستەر جاڭا فورماتتارعا جانە جىلدام جاڭالىق سيكلدارىنا بەيىمدەلۋى كەرەك، سونىمەن قاتار ناقتى جانە تەرەڭ تالداۋ جاساپ وتىرۋى قاجەت. وسى ورايدا ارنادا جارىق كورەتىن الەم جاڭالىقتارىنىڭ شولۋى سوزىمىزگە دالەل بولا الادى. باعدارلامانىڭ فورماتى مەن ۇجىمنىڭ بىلىكتىلىگى كورەرمەننىڭ ىقىلاسىنا بولەندى. جۋرناليستتەرىنىڭ قۇرىلىمدى ءاناليزى جانە رەپورتاجدارى، ەكونوميكالىق احۋالدى ايقىن كورسەتەدى.
مامانداردىڭ ايتۋىنشا قازىرگى جۋرناليستيكادا فاكچەكينگ پەن تىلشىلەردىڭ مۋلتيلينگالدى بولۋى اسا ماڭىزدى. ءبىرىنشىسى جاڭالىقتاردىڭ دالدىگى مەن سەنىمدىلىگىن قامتاماسىز ەتەدى جانە جالعان اقپاراتتىڭ تارالۋىنا جول بەرمەيدى. فاكچەكينگ جۋرناليستەرگە شىنايى دەرەكتەرگە سۇيەنە وتىرىپ، قوعامدى دۇرىس اقپاراتپەن قامتاماسىز ەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. بۇل كورەرمەندەر مەن وقىرمانداردىڭ سەنىمىن نىعايتىپ، جۋرناليستيكانىڭ بەدەلىن ساقتاۋعا ىقپال ەتەدى.
سونىمەن قاتار مۋلتيلينگۋالدى جۋرناليست بولۋ قازىرگى مەديا يندۋستريانىڭ ماڭىزدى بولىگىنە اينالدى. جاھاندانۋ زامانىندا بىرنەشە تىلدە قارىم-قاتىناس جاساۋ قابىلەتى جۋرناليستەرگە دەرەككوزدەردىڭ كەڭ اۋقىمىنا قول جەتكىزۋگە، ءارتۇرلى قاۋىمداستىقتار تۋرالى حابارلاۋعا جانە حالىقارالىق وقيعالاردى جان-جاقتى قامتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. كوپتىلدى داعدىلار ءجۋرناليستىڭ ءارتۇرلى مادەني ورتادان شىققان ادامدارمەن بايلانىس ورناتۋ قابىلەتىن ارتتىرىپ، تۇسىنىستىك پەن جاناشىرلىقتى نىعايتادى. سونىمەن قاتار، كوپتىلدى جۋرناليستەر تىلدىك كەدەرگىلەردى جەڭىپ، جاڭالىقتاردى اعىلشىن تىلىندە سويلەمەيتىن اۋديتورياعا قولجەتىمدى ەتىپ، ينكليۋزيۆتى جانە اقپاراتتاندىرىلعان قوعامنىڭ دامۋىنا ۇلەس قوسادى. نەگىزىندە، كوپتىلدى بولۋ ءجۋرناليستىڭ قولجەتىمدىلىگى مەن ماڭىزدىلىعىن كەڭەيتىپ قانا قويماي، جۋرناليستيكانىڭ جالپى ساپاسى مەن تەرەڭدىگىن بايىتادى.
بارلىق جۋرناليستەر بىرنەشە تىلدە سويلەي بەرمەيدى. رەسۋرستاردىڭ شەكتەۋلىلىگى، ۋاقىت تاپشىلىعى جانە ءتىل ۇيرەنۋدىڭ كۇردەلىلىگى سياقتى ءارتۇرلى فاكتورلارمەن بايلانىستى. جۋرناليستيكالىق جۇمىستىڭ قيىندىعىنا بايلانىستى مامانداردىڭ جاڭا ءتىلدى ۇيرەنۋگە جانە مەڭگەرۋگە ۋاقىت تابۋىن قيىنداتۋى مۇمكىن. سونىمەن قاتار، تىلدىك وقىتۋ باعدارلامالارى مەن قولداۋدىڭ قولجەتىمدىلىگى گەوگرافيالىق ورنالاسۋىنا جانە ناقتى مەديا ۇيىمىنا بايلانىستى ايتارلىقتاي وزگەرۋى مۇمكىن.
الايدا، شىن جۇرەكتەن قۇشتار جانە ادال جۋرناليستەر كوبىنەسە وسى كەدەرگىلەردى جەڭۋدىڭ جولدارىن تابادى. ولاردىڭ جاناشىرلىعى مادەني جانە تىلدىك الشاقتىقتاردى جويۋعا ۇمتىلدىرىپ، ءارتۇرلى قاۋىمداستىقتار تۋرالى ءدال جانە جاناشىرلىقپەن ەسەپ بەرۋگە قابىلەتتەرىن ارتتىرادى. ءتىپتى شەكتەۋلى رەسۋرستارمەن، بۇل جۋرناليستەر وزدىگىنەن وقۋمەن اينالىسۋى، تىلدىك الماسۋ سەرىكتەستەرىن ىزدەۋى نەمەسە جاڭا تىلدەردى ۇيرەنۋ ءۇشىن تەگىن ونلاين رەسۋرستاردى پايدالانۋى مۇمكىن. ولاردىڭ بەرىلگەندىگى ەسەپ بەرۋ ساپاسىن بايىتىپ قانا قويماي، ءارتۇرلى مادەنيەتتەر اراسىندا ۇلكەن تۇسىنىستىك پەن بايلانىس ورناتۋعا ىقپال ەتەدى.
ستاتيستيكا جۋرناليستەر اراسىنداعى كوپتىلدىلىك قابىلەتتەرىنىڭ ايىرماشىلىقتارىن كورسەتەدى. حالىقارالىق جۋرناليستەر فەدەراسياسى جۇرگىزگەن ساۋالناماعا سايكەس، الەمدەگى جۋرناليستەردىڭ تەك شامامەن 25%-ى ءبىر تىلدەن ارتىق ءتىلدى مەڭگەرگەن. كەرىسىنشە، ەۋروپا سياقتى جوعارى تىلدىك ارتۇرلىلىك بار ايماقتاردا بۇل كورسەتكىش شامامەن 40%-عا جەتەدى. بۇل كوپتىلدىلىك بەلگىلى ءبىر ايماقتاردا جيىرەك كەزدەسەتىنىن كورسەتەدى، ءبىراق الەمدەگى جۋرناليستەردىڭ ايتارلىقتاي بولىگى ءمونوتىلدى بولىپ جۇمىس ىستەيدى. بۇل ايىرماشىلىق جاھاندىق ەسەپ بەرۋ ستاندارتتارىن جانە ينكليۋزيۆتىلىكتى ارتتىرۋ ءۇشىن جۋرناليستيكا يندۋسترياسىندا ءتىل ۇيرەنۋگە كوبىرەك رەسۋرستار مەن قولداۋ كورسەتۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ كورسەتەدى.
وسى ورايدا قازاقستاندىق اۋديتورياعا اعىلشىن تىلىندە حابار تاراتىپ، شەتەلدىك ساراپشىلارمەن اعىلشىنشا سويلەي الاتىن جۋرناليستتەر ساۋساقپەن سانارلىق. سولاردىڭ العاشقى تولقىنىن حابار ارناسىنان كورۋگە بولادى. ماسەلەن پرايم تايم ۋاقىتىنا قويىلعان قورىتىندى جاڭالىقتاردان كەيىن تالعات المانوۆاەن اعىلشىن تىلىندەگى سۇحبات كورەرمەننىڭ كوزايىمنا اينالدى. سالا ماماندارىنىڭ جوعارى باعاسىن العان بۇل جوبانىڭ ەرەكشەلىكتەرى نە توقتالساق. ماسەلەن، تالعات شەت ەلدەن كەلگەن الەم ەلدەرىنىڭ باسشىلارى مەن وكىلدەرىنەن اعىلشىن تىلىندە سۇحباتتاسىپ، كورەرمەننىڭ نازارىنا جاڭا فورمات ۇسىنا ءبىلدى.
ونىڭ اعىلشىن تىلدەگى سۇحباتىنىڭ ەرەكشەلىگى سپيكەردىڭ جاۋاپتارىن تىكەلەي اۋدارماسىز، قاز-قالپىندا كورەرمەنگە ۇسىنا بىلۋىندە عانا ەمەس، سونىمەن قاتار ونىڭ نارىققا جاڭا يننوۆاسيا اكەلۋىندە، سۇحباتتى جاڭاشا فوروماتتا جۇرگىزۋىندە. سونىمەن قاتار جارىقتىڭ دۇرىس قويىلۋىنان باستاپ، اڭگىمەنىڭ ەركىن فورماتتا بولۋىنا دەيىنگى كىشكەنتاي دەتالدەرگە مانبەرىلۋى جوبانىڭ ءساتتى شىعۋىنا ەرەكشە ۇلەس قوستى. ارينە، سپيكەرلەردى تابۋ مەن ولاردىڭ رەسمي ءىس ساپارى بارىسىندا سۇحبات بەرۋگە كەلىستىرۋ وڭاي شارۋا ەمەس.
دەگەنمەن تالعاتتىڭ سۇحباتتاسقان قوناقتارىنىڭ قاتارىندا قازاقستانعا رەسمي ىس-ساپارمەن كەلگەن سەربيا پرەزيدەنتى توميسلاۆ نيكوليچ، نيدەرلاندى پرەمەر-مينيسترى مارك ريۋتتە، كوستا ريكانىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترى مانۋەل گونسالەس سانسا جانە وزگەلەر بولدى. سونىمەن قاتار اعىلشىن ءتىلىنىڭ ەلەمەنتتەرى قامتىلعان جانە جاڭا سەرپىلىس اكەلگەن “مەنىڭ جەرىم” تانىمدىق تۋريستىك باعدارلاماسى دا ەتو جوعارى رەيتينگكە جەتۋىنىڭ ءبىر بولىگى تالعاتتىڭ قوناقتار مەن ەكسپەرتتەرمەن اعىلشىنشا ەمىن ەركىن ديالوگ قۇرىپ، باعدارلامانى قىزىقتىرا بىلۋىندە. سونىمەن قاتار باعدارلامانىڭ رەجيسسەرلىك جاڭالىعى، بۇرىن سوڭدى بولماعا جاڭا، ديناميكاسى وتە جوعارى باعدارلاماعا اينالدىردى. ەفيردەن وتكەن ۋاقىتتا تالعات جۇرگىزگەن باعدارلاما ەڭ جوعارى كورسەتكىشتەر كورسەتتى.
دەمەك اعىلشىن ءتىلىن جەتىك مەڭگەرۋ جۋرناليستتەردىڭ مۇمكىندىكتەرىن اشىپ قانا قويماي، كورەرمەننىڭ كوڭىلىنەن شىعاتىن كونتەنتتىڭ جارىق كورۋىنە اسەر ەتەدى. جالپى مۋلتيلينگۋاليزم جۋرنالسيت پەن كقرەرمەنگە بەرەرى مول. بۇل ينكليۋزيۆتىلىك تەك ۇلكەن اۋديتوريانى تارتىپ قانا قويماي، كورەرمەندەردىڭ ءوز تىلدەرى مەن مادەنيەتتەرىنىڭ باعالانعانىن سەزىنۋى ارقىلى ولاردىڭ مەديامەن بايلانىسىن كۇشەيتەدى. سونىمەن قاتار، كوپتىلدى ەسەپ بەرۋ كروسس-مادەني ديالوگتى جانە تۇسىنىستىكتى ىنتالاندىرىپ، كورەرمەندەردىڭ سەنىمى مەن ادالدىعىن ارتتىرادى. عالامدانعان الەمدە ءارتۇرلى تىلدەردە كونتەنت ۇسىنۋ مۇمكىندىگى مەديا ۇيىمدارىن جاۋاپتى جانە وزەكتى ەتىپ كورسەتەدى، ناتيجەسىندە جالپى ءوزارا ارەكەتتەستىكتى ارتتىرىپ، ولاردىڭ قامتۋ اۋقىمىن كەڭەيتەدى.
سونىمەن قاتار قازىرگى تەلەارنالارداعى سپورت سالاسىنداعى سەرپىنى ەرەكشە بايقالادى. سپورت جۋرناليستيكاسى مەديا كەڭىستىگىندە ماڭىزدى ورىن الادى، سپورتتىق ءىس-شارالار، سپورتشىلار جانە سپورت ۇيىمدارى تۋرالى تەرەڭ قامتۋدى ۇسىنادى. ول تەك اقپارات بەرىپ، كوڭىل كوتەرىپ قانا قويماي، سپورتتى ءتۇسىنۋ مەن باعالاۋدى ارتتىراتىن سىني تالداۋ مەن تۇسىنىكتەردى دە قامتاماسىز ەتەدى. جەرگىلىكتى اۋەسقوي ليگالاردان باستاپ حالىقارالىق جارىستارعا دەيىنگى ءارتۇرلى سپورت تۇرلەرىن قامتۋ ارقىلى سپورت جۋرناليستيكاسى جانكۇيەرلەر اراسىندا قاۋىمداستىق پەن ورتاق قۇمارلىق سەزىمىن دامىتۋعا كومەكتەسەدى. ول ءتىرى ءىس-شارالاردىڭ تولقۋىن جەكە قاتىسا المايتىندارعا جەتكىزىپ، بارلىق ادامداردىڭ سوڭعى ناتيجەلەرگە، ماڭىزدى ساتتەرگە جانە ساحنا ارتىنداعى وقيعالارعا قول جەتكىزۋىن قامتاماسىز ەتەدى.
سونىمەن قاتار، سپورت جۋرناليستيكاسى كوماندالىق جۇمىس، تاباندىلىق جانە ادال ويىن سياقتى قۇندىلىقتاردى ناسيحاتتاۋدا ماڭىزدى ءرول اتقارادى. ول سپورتشىلاردىڭ جەتىستىكتەرىن كورسەتىپ، ولاردىڭ قاجىرلى ەڭبەگى مەن بەرىكتىگىن ايقىنداپ، كورەرمەندەردى شابىتتاندىرىپ، ىنتالاندىرۋى مۇمكىن. قوسىمشا، سپورت جۋرناليستەرى دوپينگ، سىبايلاس جەمقورلىق جانە سپورتتاعى تەڭسىزدىك سياقتى ماسەلەلەردى زەرتتەپ، ەسەپ بەرىپ، ۇيىمدار مەن جەكە تۇلعالاردى جاۋاپكەرشىلىككە تارتىپ، وڭ وزگەرىستەرگە جول اشادى. ەسەپتەلمەيتىن سپورت تۇرلەرى مەن سپورتشىلارعا پلاتفورما ۇسىنا وتىرىپ، سپورت جۋرناليستيكاسى سپورت الەمىنىڭ ارتۇرلىلىگى مەن ينكليۋزيۆتىلىگىنە ىقپال ەتەدى.
نەگىزىندە، سپورت جۋرناليستيكاسى جانكۇيەرلەردى اقپاراتتاندىرۋ جانە تارتۋ ءۇشىن عانا ەمەس، سونىمەن بىرگە قوعامعا كەڭىرەك اسەر ەتۋ ءۇشىن دە ماڭىزدى. ول جۇرتشىلىق پەن سپورت الەمى اراسىندا تەرەڭىرەك بايلانىس ورناتىپ، ماڭىزدى قۇندىلىقتاردى ناسيحاتتاپ، يندۋستريادا اشىقتىق پەن جاۋاپكەرشىلىكتى قامتاماسىز ەتەدى.
سپورت جۋرناليستيكاسىندا ويىپ تۇرىپ ورىن العان امانگەلدى سەيىتحاندى ايتپاي وتۋگە بولمايدى.
ەستەرىڭىزدە بولسا 1998 جىلى فرانسيادا وتكەن الەم چەمپيوناتىن "حابار" تەلەارناسىنان ميلليونداعان كورەرمەن تاماشالاعان بولاتىن. سول ويىنداردا كوممەنتاتور ەتكەن كورەرمەننىڭ سۇيىكتى جۋرناليستەرىنىڭ ءبىرى امانگەلدى سەيتحان قازاق جانكۇيەرلەرىنىڭ ەسىندە ەرەكشە قالدى.
سودان كەيىن 2000 جىلعى وليمپيادا ويىندارىن، 2002 جىلعى وڭتۇستىك كورەيا مەن جاپونيادا وتكەن ءمۋنديالدى دە جۇرگىزدى. امانگەلدى قازاق كوممەنتاتورلىق ونەرىنە جاڭا لەپ بەردى. ول ءار ەفيردى قىزىقتىرىپ، مانەرلى سوزدەرىمەن جانداندىرا ءبىلدى. ءسوز ساپتاۋىنىڭ ەرەكشەلىگى مەن سوزدىك قورىنىڭ بايلىعى الاڭداعى تارتىستى ايتىس ۇلگىسىندە جەتكىزىپ، سۋىرىپ سالما ۇيقاستارىمەن كورەرمەندەردى باۋراپ الۋعا مۇمكىندىك بەردى. امانگەلدى سەيتحان قازاق جانكۇيەرلەرىنە الەم فۋتبولىنىڭ جۇلدىزدارىن جاقىنداتا ءتۇستى.
فۋتبولشىلاردىڭ ويىندارىن قازاقى كوزقاراسپەن باعالاۋدى ۇيرەتتى. الەم چەمپيوناتىنىڭ جارتىلاي فينالىندا ان دجۋن حۆاننىڭ پەنالتي تەبەتىن ساتىندە وليۆەر كاننىڭ گەرمانيا قاقپاسىن قورعاۋىن "ان جەڭە مە، الدە كان جەڭە مە؟" دەپ سيپاتتاۋى تىڭداۋشىنىڭ قۇلاعىن قاندىرىپ، ەستە قالدى.
يسپانيا جارىستان ەرتە شىعىپ قالعان كەزدە "ءقازىر ولار مادريدتە ءشاي ءىشىپ وتىر" دەگەنى جۇرتتى كۇلدىردى. امانگەلدى سەيتحاننىڭ الدىن الا دايىنداعان ولەڭ شۋماقتارى، ماقال-ماتەلدەرى جانە تاكتيكالىق ويىندى سوزبەن شەبەر جەتكىزۋى ونىڭ قازاق كوممەنتاتورلىعىنا قوسقان زور ۇلەسى ەدى.
جۋرناليستيكا ءارقاشان قوعامداعى وزگەرىستەر مەن تەحنولوگيالىق جەتىستىكتەرگە بەيىمدەلەتىن ديناميكالىق سالا بولىپ كەلەدى. الداعى ۋاقىتتا جۋرناليستيكانىڭ جاڭا ترەندتەر مەن تەحنولوگيالاردى بىرىكتىرە وتىرىپ، دامۋىن جالعاستىراتىنى ءسوزسىز. سيفرلىق ريەۆوليۋسيا جاڭالىقتاردى جيناۋ، حابارلاۋ جانە تۇتىنۋ ءتاسىلىن وزگەرتتى، جاساندى ينتەللەكت، دەرەكتەر جۋرناليستيكاسى جانە يممەرسيۆتى مەديا سياقتى يننوۆاسيالار جۋرناليستيكا الەمىن قايتا قالىپتاستىرۋدا. الەۋمەتتىك مەديا مەن ءموبيلدى پلاتفورمالاردىڭ كوبەيۋى اقپاراتتى تاراتۋ پروسەسىن دەموكراتيالاندىردى، بۇل ءارتۇرلى كوزقاراستاردان وقيعالاردى جەتكىزۋگە جانە كوپتەگەن داۋىستاردىڭ ەستىلۋىنە مۇمكىندىك بەردى.
بولاشاقتا ۆيرتۋالدى شىندىق، بلوكچەين جانە جەتىلدىرىلگەن اناليتيكا سياقتى وزىق تەحنولوگيالاردىڭ ودان ءارى ينتەگراسيالانۋىن كۇتۋگە بولادى، بۇل جۋرناليستيكانىڭ تەرەڭدىگى، دالدىگى جانە قىزىقتى بولۋىن ارتتىرادى. بۇل جەتىستىكتەر جاڭالىقتار ءوندىرىسىنىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرىپ قانا قويماي، اۋديتوريالار ءۇشىن ينتەراكتيۆتى جانە دەربەستەندىرىلگەن تاجىريبەلەردى دە جاسايدى. جۋرناليستيكا وسى يننوۆاسيالاردى قابىلداي وتىرىپ، قوعامدىق اقپاراتتاندىرۋدا، دەموكراتيالىق پىكىرتالاستاردى دامىتۋدا جانە بيلىككە ەسەپ بەرۋدە ماڭىزدى كۇش بولىپ قالا بەرەدى. جۋرناليستيكانىڭ قوعامنىڭ اجىراماس تىرەگى رەتىندە قالا بەرەتىنى ءسوزسىز.