قازاقستاندا ءبىلىم مەن عىلىمدى دامىتۋدىڭ 2020-2025 جىلدارعا ارنالعان جاڭا مەملەكەتتىك باعدارلاماسى جۇمىس ىستەي باستادى. بۇل بارلىق سالاداعى پروگرەسكە تىكەلەي بايلانىسى بار ەڭ ماڭىزدى قۇجات. بارلىق سالانىڭ ىشىندە يندۋستريالاندىرۋ دا، اۋىل شارۋاشىلىعى دا، الەۋمەتتىك دامۋ دا بار. بۇل ءبىزدىڭ بولاشاعىمىز. ال ونىڭ جارقىن بولۋى ءۇشىن وتكەنگە مۇقيات تالداۋ قاجەت.
"حالىق كوممۋنيستەرى" فراكسياسى ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا اتقارىلعان جۇمىستاردىڭ ورىندالۋى ءۇستىرت قانا تالدانعان دەپ سانايدى. 2016-2019 جىلدارعا ارنالعان بۇعان دەيىنگى باعدارلامانىڭ ورىندالۋى 92%-عا باعالاندى. مۇنداي باعالاۋ 12 ينديكاتورعا، 71 كورسەتكىشكە نەگىزدەلگەن. ءىس-شارالار سانى بويىنشا باعدارلاما 100% ورىندالدى.
ءيا، قاعاز جۇزىندە ءبارى ورىندالدى. ءبىراق نەگىزگى ماقساتقا قول جەتكىزدىك دەپ ايتا الامىز با؟ نەگىزگى ماقسات دەپ وتىرعانىمىز مىنالار: ءبىلىم مەن عىلىمنىڭ باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن ارتتىرۋ، تۇراقتى ەكونوميكالىق ءوسۋ ءۇشىن ادامي كاپيتالدى دامىتۋ.
ادامي كاپيتالدى دامىتۋ، ءبىرىنشى كەزەكتە، اسىرەسە جاس ۇرپاقتىڭ ساۋاتتىلىعىن ارتتىرۋ دەگەن ءسوز. ال قالعان يندەكستەر مەن كورسەتكىشتەر تەك كومەكشى قۇرال بولىپ قانا تابىلادى.
ءبىلىم بەرۋدى دامىتۋدىڭ 2011-2020 جىلدارعا ارنالعان باعدارلاماسى قازاقستاننىڭ جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتەرى وقۋشىلارىنىڭ حالىقارالىق سالىستىرمالى زەرتتەۋلەردەگى ناتيجەلەرىن جاقسارتۋدى ماقسات ەتتى. سونىمەن، ستۋدەنتتەردىڭ وقۋ جەتىستىكتەرىن باعالاۋدىڭ حالىقارالىق باعدارلاماسىندا (PISA) قازاقستان 40-45 ورىندا تۇرۋى كەرەك ەدى. بۇل – نەگىزگى كورسەتكىش. ويتكەنى ول ستۋدەنتتەردىڭ ماتەماتيكالىق، عىلىمي، وقۋ ساۋاتتىلىعىنداعى ىرگەلى دايىندىعىن باعالايدى.
سوڭىندا ءبارى مەملەكەتتىك باعدارلامانى مەرزىمىنەن بۇرىن توقتاتۋمەن اياقتالدى. ونىڭ ورنىنا 2016-2019 جىلدارعا ارنالعان جاڭا باعدارلاما قابىلداندى. اتالعان باعدارلامادا ءبىز تىلگە تيەك ەتىپ وتىرعان ماقساتتى ينديكاتورلار الىنىپ تاستالدى.
سوڭعى رەيتينگتىڭ قورىتىندىلارى بويىنشا، ءبىزدىڭ ناتيجەلەر ايتارلىقتاي ناشارلادى. قازاقستان ماتەماتيكا بويىنشا 78 ەلدىڭ ىشىندە 54-ورىندا، ال جاراتىلىستانۋ جانە وقۋ ساۋاتتىلىعى بويىنشا 69-شى ورىندا تۇر.
وقۋشىلاردىڭ اقپاراتتىق جانە كومپيۋتەرلىك ساۋاتتىلىعى (ICILS)، ەرەسەكتەردىڭ ساۋاتتىلىعى (PIAAC) بويىنشا دا سوڭعى ورىنداردا تۇرمىز.
شىندىعىنا كەلسەك، ادامي كاپيتالدى دامىتۋدىڭ ورنىنا كەرىسىنشە پروسەسس ءجۇرىپ جاتىر. ساۋاتتىلىق تومەندەۋدە. اۋىلدىق جەرلەردە دە، وندىرىستە دە جاس مامانداردى دايارلاۋ دەڭگەيىنىڭ تومەندەۋى ەڭ وزەكتى پروبلەماعا اينالدى.
ادام كاپيتالىنىڭ ەكونوميكانىڭ تۇراقتىلىعىنا قوساتىن ۇلەسى تۋرالى ايتۋدىڭ قاجەتى شامالى. 2019 جىلى قازاقستان جاھاندىق يننوۆاسيالار يندەكسىندە 2018 جىلمەن سالىستىرعاندا 5 پوزيسيادان ايىرىلىپ، 79 ورىنعا تۇراقتادى.
تاريحي تۇرعىدان قازاقستاننىڭ ارتىقشىلىعى بىلىكتىلىگى جوعارى ەڭبەك رەسۋرستارى، حالىقتىڭ جالپى ساۋاتتىلىعى بولدى. ءبىز وسىنى جوعالتىپ الدىق.
وسىلايشا مەملەكەت دارىندى جاستاردىڭ شەت ەل اسۋىن وزدەرى ىنتالاندىرىپ وتىر. ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندەگى دەگراداسيا اۋقىمىن كورىپ وتىرعان اتا-انالار بالالارىن شەتەلگە وقۋعا جىبەرىپ جاتىر.
ءبىز ءاربىر وتباسى ءۇشىن ماڭىزدى قۇندىلىقتاردىڭ ءبىرى بولعان ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن قۇلدىراتۋ ارقىلى ەلىمىزدىڭ بولاشاعىنا بالتا شاۋىپ وتىرمىز.
ورتاشا جالاقى مولشەرى بويىنشا قازاقستان الەمدە 74 ورىندا تۇر. ساۋاتتىلىق جاعىنان دا وسىنداي دەڭگەيدە تۇرمىز. ءبىلىم مەن عىلىمعا جۇمسالاتىن شىعىنداردىڭ ۇنەمى وسۋىنە قاراماستان، ءبىز ارزان جانە بىلىكتىلىگى تومەن جۇمىس كۇشى باسىم ەلگە اينالىپ بارامىز.
شىندىعىندا، ءبىز ۇزدىك وتىزدىققا كىرۋدىڭ ورنىنا دامۋشى ەلدەردىڭ قاتارىنان تومەن قاراي جىلىستاپ كەلەمىز.
بۇل دابىل قاعارلىقتاي تەندەنسيا. ونى تەحنيكالىق باعدارلاما وزگەرتە المايدى. سونىمەن قاتار، ول الەمدىك تاجىريبەلەر مەن مودەلدەردىڭ بارلىق ءتۇرىن ەنگىزۋگە تالپىنىس جاسايتىن بۇعان دەيىنگى باعدارلامالاردىڭ جالپى باعىتىن ۇنەمى وزگەرىستەر ەنگىزە وتىرىپ، جالعاستىرادى.
"حالىق كوممۋنيستەرى" فراكسياسى ءبىلىم بەرۋدى دامىتۋعا ارنالعان ەكى باعدارلامانىڭ نەگىزگى ماقساتتارىنىڭ ورىندالماعانىن شىنايى تۇردە مويىنداپ، ساۋاتتىلىقتىڭ تومەندەۋى مەن جالپى ءبىلىم ساپاسىنىڭ ناشارلاۋىن توقتاتاتىن داعدارىسقا قارسى شارالاردى ازىرلەۋدى باستاۋ كەرەك دەپ ەسەپتەيدى.
دەپۋتاتتىق ساۋالدى قاراستىرىپ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قولدانىستاعى زاڭنامالارىندا كورسەتىلگەن مەرزىم ىشىندە قابىلدانعان شارالار تۋرالى جازباشا جاۋاپ بەرۋىڭىزدى سۇرايمىز.
"حالىق كوممۋنيستەرى" فراكسياسىنىڭ دەپۋتاتتارى:
ا. قوڭىروۆ، ج. احمەتبەكوۆ، گ. بايماحانوۆا، ۆ. كوساريەۆ، م. ماگەرراموۆ، ي. سميرنوۆا، ت. سىزدىقوۆ.
