بۇگىندە ەلىمىز جاسىل ەنەرگەتيكاعا كوشۋ بويىنشا الدىنا ماقسات قويىپ، جاڭارتىلعان ەنەرگيا كوزدەرىنىڭ ۇلەسىن 15 پايىزعا جەتكىزۋدى كوزدەپ وتىر. ويتكەنى، ءقازىر بۇل كورسەتكىش نەبارى ءتورت پايىزدى عانا قۇرايدى. ءساتىن سالسا، جاڭارتىلعان ەنەرگيا كوزدەرى 2030 جىلى 10 پايىزعا، 2050 جىلى 50 پايىزعا جەتۋى مۇمكىن. ال 2060 جىلى قازاقستان كومىرتەگى بەيتاراپتىعىنا قول جەتكىزۋگە مىندەتتەمە الدى. كەيبىر ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، بۇل ەنەرگيا كوزدەرىن نەگىزگى كوز دەپ ساناۋعا بولمايدى. ويتكەنى، ەلىمىزدە ءۇش ءجۇز جىلعا جەتەتىن كومىر قورى بار. ال ونى ءوندىرۋ، تاسىمالداۋ جاعى دا ارزانعا تۇسپەيتىنىن ەسكەرۋ كەرەك.
وسىدان بەس جىل بۇرىن قازاقستاندا «بولاشاقتىڭ ەنەرگياسى» اتتى ءىرى حالىقارالىق كورمە وتكەن بولاتىن. الەمنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن كەلگەن ماماندار جاسىل ەكونوميكاعا كوشۋ يدەيالارى مەن شەشىمدەرىن ۇسىنىپ، تالقىعا سالدى. مۇندا تەك ەلىمىزدە عانا كومىردى بەلسەندى تۇردە پايدالانىپ جاتقانى، ەلەكتر ەنەرگياسىنىڭ 70 پايىزى قارا وتىننان وندىرىلەتىنى ايتىلدى. مامانداردىڭ ايتۋىنشا، بۇگىندە جۇمىس ىستەپ تۇرعان جىلۋ ەلەكتر ستانسالارىنىڭ توزىعى جەتىپ، رەسۋرسى الدەقاشان تاۋسىلعان.
وسى تۇرعىدا «QAZAQ GREEN» جەك قاۋىمداستىعىنىڭ ديرەكتورلار كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى نۇرلان قاپەنوۆتىڭ ءسوزىنىڭ جانى بار. ول قازاقستان ۇكىمەتىنىڭ بولاشاقتا قاي ماسەلەگە كوڭىل ءبولۋى كەرەكتىگىن ايتا كەلە، ەنەرگەتيكا مينيسترلىگىنىڭ 2035 جىلعا دەيىنگى ەنەرگەتيكالىق بالانس قۇجاتىن قابىلداعانىن تىلگە تيەك ەتتى. ونىڭ پىكىرىنشە، الداعى 10-12 جىلدان كەيىن كومىر زاۋىتتارىنىڭ شامامەن 30 پايىزى ەنەرگەتيكالىق بالانستان شىعۋى كەرەك. سەبەبى، قازاقستان 2035 جىلعا دەيىنگى جوسپارعا سايكەس، جاسىل ەنەرگەتيكاعا كوشىپ، وعان قوسا 6،5 گيگاۆاتت جاسىل ەنەرگيا كوزى مەن گاز ءوندىرۋدى قولعا الۋى قاجەت.
الايدا، بىزدە گاز جەتكىلىكتى مە؟ كەيبىر دەرەككە سەنسەك، كەلەر جىلدان باستاپ ىشكى نارىقتا كوگىلدىر وتىن تاپشى بولادى دەگەن بولجام بار. ال ءدال ءقازىر جاڭا ەنەرگيا كوزدەرىن سالۋدىڭ دا تيىمدىلىگى بولا قويماس. ماماندار مۇنىڭ ءبارى ءتاريفتىڭ وسۋىنە اكەلەتىنىن جاسىرمايدى. ايتا كەتۋ كەرەك، قازاقستاندا بالامالى ەنەرگيا كوزدەرىنىڭ 140-تان استام نىسانى بار. ونىڭ 43ءى جەل ەلەكتر ستانسياسى، 53ء-ى – كۇن، 40-ى سۋ جانە بەسەۋى بيوەلەكترلىك. الداعى ۋاقىتتا ولاردى كوبەيتۋ جوسپارلانىپ وتىر.
ق ر ەنەرگەتيكا مينيسترلىگىنىڭ جاڭارتىلعان ەنەرگيا كوزدەرى نىساندارىن ەنگىزۋ جانە مونيتورينگى باسقارماسىنىڭ باسشىسى داۋلەت زاكاريانوۆتىڭ ايتۋىنشا، 2025 جىلعا دەيىن قۋاتتىلىعى 860 مۆت بولاتىن جاڭارتىلاتىن ەنەرگيا كوزدەرىنىڭ 49 نىسانىن پايدالانۋعا بەرۋ كوزدەلگەن. ارينە، بۇل قوسىمشا جۇمىس ورنىنىڭ اشىلۋىنا، جاسىل ەلەكتر ەنەرگياسىن وندىرۋگە، سونداي-اق نىسانداردى سالۋ جوسپارلانعان ايماقتارعا ينۆەستيسيا تارتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ياعني، قازاقستان بالامالى كوزدەرگە باسىمدىق بەرسە، قوعام جاڭارتىلعان قۋات كوزدەرىن پايدالانۋعا بىرتىندەپ كوشەتىنى ءسوزسىز.
تاۋەلسىز ساراپشى ولجاس ءبايدىلدينوۆتىڭ ايتۋىنشا، ەلىمىزدە ءۇش ءجۇز جىلعا جەتەتىن كومىر قورى بار دەسەك تە، ۇكىمەت اتوم ەلەكتر ستانسياسىنىڭ سالىنۋىنا باسىمدىق بەرۋى قاجەت. «الەمدە، سونىڭ ىشىندە ەۋروپادا، قىتايدا كومىردى تازارتاتىن تەحنولوگيالار بار. بۇل كومىر ستانسالارى قالا ورتالىعىندا ورنالاسسا دا، قورشاعان ورتانى لاستامايدى. ماسەلە ءتاريفتىڭ قۇبىلمالىعىندا»، – دەيدى ساراپشى.
جاسىراتىنى جوق، قازاقستان ەنەرگيا كوزىنىڭ 70 پايىزىن كومىر ارقىلى الىپ كەلدى. الگىندە ماماندار سوناۋ كەڭەستىك كەزەڭنەن بەرى جۇمىس ىستەپ كەلە جاتقان جىلۋ ستانسيالارى قوندىرعىلارىنىڭ ەسكىرىپ، تاياۋ ارادا ىستەن شىعاتىنىن بەكەر ايتقان جوق. بۇل قازاقستاننىڭ ەنەرگەتيكالىق قاۋىپسىزدىگىنىڭ تومەنگى دەڭگەيدە ەكەنىن كورسەتەدى. ال بىردەن جاسىل ەكونوميكاعا سەكىرىپ ءوتۋ دە وڭاي شارۋا ەمەس. ءتىپتى، بۇل ەنەرگەتيكالىق داعدارىس ماسەلەلەرىن شەشىپ قانا قويماي، تاريفتەردى كوتەرۋگە دە اكەلەتىنىن ەسكەرگەن ءجون. ءبىراق زامان تالابى – جاسىل ەنەرگەتيكاعا كوشۋ. سوندىقتان الدىمىزدان قانداي قيىندىق پەن كەدەرگى شىقسا دا، جاڭارتىلعان ەنەرگيا كوزىن دامىتۋعا ەل بولىپ، قوعام بولىپ ءبىراۋىزدان اتسالىسۋ قاجەت.
