«فريدوم فينانس» اق Freedom Holding Corp. حولدينگىنە كىرەتىن كومپانيالاردىڭ قىزمەتى جانە ونىڭ اكسيونەرى تيمۋر تۋرلوۆ تۋرالى دايەكسىز جانە جاڭىلىسۋعا اكەلەتىن اقپارات قامتىلعان ءبىرقاتار ينتەرنەت-رەسۋرس ورنالاستىرعان جاريالانىمدارعا بايلانىستى مالىمدەمە جاسادى، – دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
جالپى تەرىس باعىتپەن بىرىكتىرىلگەن جاريالانىمدار «فريدوم فينانس» اق-تىڭ باستاماسىمەن كومپانيانىڭ بۇرىنعى قىزمەتكەرى ۆ. سۆەتوۆويعا قاتىستى قوزعالعان قىلمىستىق ءىستى تەرگەپ-تەكسەۋگە قاتىستى بولىپ وتىر. اتالعان ماتەريالداردا ءبىرقاتار ەلەۋلى قاتەلىك پەن دالسىزدىكتەر جىبەرىلدى، وندا ەكى ءتۇرلى ءىس: «فريدوم فينانس» اق-تىڭ بۇرىنعى قىزمەتكەرى ت. بەكوۆقا قارسى ۆ. سۆەتوۆويدىڭ ىسىنە جانە ج. كاپاروۆانىڭ ىسىنەبايلانىستى اقپاراتتىڭ سايكەس كەلمەۋى جانە ارالاسۋى ورىن الدى.
جالعان جانە جاڭىلىسۋعا اكەلەتىن مالىمەتتەردىڭ تارالۋىن بولدىرماۋ ءۇشىن، سونداي-اق ءتيىستى ىستەردىڭ دۇرىس جانە تولىق جاريالانۋىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن وسى ماسەلە بويىنشا تۇسىنىكتەمە جاريالاۋ قاجەت دەپ سانايمىز.
ۆ. سۆەتوۆويدىڭ ءىسىنىڭ ءمانى
ۆيتاليي ۆالەريەۆيچ سۆەتوۆوي توپ-مەنەدجەر بولعان جوق، كومپانيانىڭ ساتۋ دەپارتامەنتىندەگى ورتا باسقارۋ بۋىنىنا قاتىستى قىزمەتتە جۇمىس ىستەدى. الدىمەن ول پەتروپاۆل قالاسىنداعى (سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى) ساتۋ بولىمىنە، سودان كەيىن 2023 جىلعى ناۋرىزدان باستاپ الماتى قالاسىنداعى سەگىز ساتۋ ءبولىمىنىڭ ەكەۋىنە جەتەكشىلىك ەتتى. اتقاراتىن لاۋازىمدارىنداعىمىندەتتەرىنە كليەنتتەرمەن تىكەلەي ءوزارا ءىس-قيمىل جاساۋكىرمەدى. سۆەتوۆويدىڭ ستراتەگيالىق شەشىمدەر قابىلداۋعا جانە كليەنتتەرمەن ءوزارا ءىس-قيمىل جاساۋكەزىندە كومپانيانىڭ اتىنان ارەكەت ەتۋگە قۇقىعى بولعان جوق.
2024 جىلعى تامىزدا كومپانياعا گ. يسايەۆا ءوزىنىڭ اكەسىسۆەتوۆويعا بەرگەن اقشانى قايتارۋ تۋرالى تالاپپەنجۇگىندى. گ. يسايەۆانىڭ ايتۋىنشا، سۆەتوۆوي بۇل اقشانى ۇلكەن پايىزبەن قايتارۋعا ۋادە بەرگەن. بۇل رەتتە قاراجات كومپانياداعى شوتتار ارقىلى ەمەس، سۆەتوۆويدىڭ جەكە وزىنە قولما-قول اقشامەن نە ونىڭ جەكە بانكتىك شوتتارىنا بەرىلدى. ۇسىنىلعان راستايتىن قۇجاتتار بولعان جوق.
كەلىپ تۇسكەن شاعىم نەگىزىندە كومپانيا ىشكى تەكسەرۋدىڭ جۇرگىزىلۋىنە باستاما جاسادى، سۆەتوۆوي دەرەۋ جۇمىستان شەتتەتىلدى. تەكسەرۋ ناتيجەلەرى بويىنشا 2024 جىلعى 6 تامىزدا سۆەتوۆوي بەدەلىنە كىر كەلتىرەتىن نەگىزدەر بويىنشا جۇمىستان شىعارىلدى.
ىشكى تەرگەپ-تەكسەرۋ جۇمىستارى نە شەشتى؟
ۆ. سۆەتوۆوي، ەڭبەك شارتىنىڭ ەرەجەلەرىن، لاۋازىمدىق نۇسقاۋلىقتى، كومپانيالاردىڭ ىشكى قۇجاتتارىن (ساتۋ دەپارتامەنتىنىڭ قىزمەتكەرلەرى ءۇشىن كليەنتتىك سەرۆيس ساپاسىنىڭ ستاندارتتارىن، كورپوراتيۆتىك ەتيكا كودەكسىن، الاياقتىق پەن سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل جانە الدىن الۋ جونىندەگى ىشكى باقىلاۋ ساياساتىن) بۇزا وتىرىپ:
- جەكە تۇلعالاردان جەكە اۋدارىمدار نەمەسە پايىزبەن قايتارۋ تۋرالى ۋادەلەرمەن اسا ءىرى مولشەردە قولما-قول اقشا بەرىلۋ ارقىلى اقشا الدى. ۆ. سۆەتوۆويدىڭ ايتۋىنشا، ول كەم دەگەندە 16 ادامنان اقشا الدى؛
- كليەنتتەرگە ۇلكەن ينۆەستيسيالىق جەتىستىكتەر بولادى دەپ جاڭىلىستىرۋ ءۇشىن قۇجاتتاردىڭ قولدان جالعان سكرينشوتتارىن جاساپ، جىبەردى؛
- جابىرلەنۋشىلەرگە اقشانى، سونىڭ ىشىندە قولما-قول اقشانى بىرنەشە رەت الىپ، ءوزى بەردى؛
- ۆ. سۆەتوۆويدىڭ ايتۋىنشا، ول العان اقشانى بۋكمەكەرلىك كەڭسەلەردەگى ستاۆكالارعا، جەكە قاجەتتىلىكتەرىنە جانە ءۇشىنشى تۇلعالارعا اۋدارىمدارعا جۇمساعان؛
- زارداپ شەككەن كوپتەگەن ادامنان (ولاردىڭ كەيبىرەۋلەرى كومپانيانىڭ كليەنتتەرى ەمەس) جەكە جيناقتارىنان اقشا الدى، ولار كومپانيانىڭ شوتتارىندا ەشقاشان ورنالاستىرىلماعان.
بۇل رەتتە اقشا بەرۋ قولحاتسىز، شارتتارسىز جانە راستاۋسىز رەسىمدەلدى. زارداپ شەككەن ادامدار دا، ۆ. سۆەتوۆويدىڭ ءوزى دە اۋدارىمداردىڭ تاريحىن: قانشا اقشا بەرىلگەنىن جانە قانشا اقشا قايتارىلعانىن قالپىنا كەلتىرە المادى نەمەسە قۇجاتپەن راستاي المادى. ىشكى تەكسەرۋ شەڭبەرىندەگى زالالدىڭ شامامەن الىنعان سوماسى ۆ.سۆەتوۆويدىڭ ءوزىنىڭ ايعاعى بويىنشا جانە ول ەدب-دەگى شوتتارى بويىنشا بەرگەن بانكتىك ءۇزىندى كوشىرمەلەر نەگىزىندە انىقتالدى، بۇل ايعاقتار كەيبىر كليەنتتەر ۇسىناتىن جاسالعان اۋدارىمدار تۋرالى بىرنەشە قۇجاتپەن سالىستىرىلدى، اتالعان اۋدارىمدار ولار مالىمدەگەن زالال سوماسىنا سايكەس كەلمەدى. سونداي-اق، قولما-قول اقشامەن بەرىلۋى مۇمكىن سوما بەلگىسىز بولىپ قالدى.
وسىلايشا، كومپانيانىڭ كۇشىمەن قانداي سومانىڭ قولما-قول اقشامەن بەرىلگەنىن نەمەسە قايتارىلعانىن ناقتى انىقتاۋ مۇمكىن بولمادى.
كومپانيا دەرەۋ پوليسياعا (№جت-2024-05032942) ارىزبەن جۇگىنىپ، جينالعان بارلىق ماتەريالدى بەردى. قىلمىستىق ءىس قوزعالدى. ءبىز تەرگەۋگە جان-جاقتى قولداۋ كورسەتۋدى جالعاستىرىپ جاتىرمىز.
سول ساتتەن باستاپ كومپانيا رەتتەۋشىلەردىڭ كوپتەگەن سۇراۋىنا جاۋاپ بەردى، ۆ. سۆەتوۆويدىڭ ءىسىنىڭ ءمان-جايلارىنا قاتىستى بارلىق سۇراتىلعان اقپاراتتى ۇسىندى.
«فريدوم فينانس» اق-تىڭ كوزقاراسى
كومپانيا دا ۆ. سۆەتوۆويدىڭ قىزمەتىنەن زارداپ شەككەن تاراپ بولىپ تابىلادى.
زارداپ شەككەن جەكە تۇلعالار (ولاردىڭ كەيبىرى ءتىپتى ءبىزدىڭ كليەنتتەرىمىز بولماي شىقتى) كۇدىكتىمەن جەكە قارجىلىق قارىم-قاتىناستا بولىپ، وعان قاراجاتىن كومپانيانىڭ اياسىنان تىس ءوز بەتتەرىنشە بەردى.
ءبىز ءوز تاراپىمىزدان:
- قاتاڭ قۇقىقتىق ايانىڭ شەڭبەرىندە ارەكەت ەتەمىز؛
- ماسەلەنى جاسىرعانىمىز جوق، كەرىسىنشە تەرگەپ-تەكسەرۋدىڭ جۇرگىزىلۋىنە باستاما جاسادىق؛
- زاڭدا جانە ىشكى رەگلامەنتتە كوزدەلگەن تەرگەپ-تەكسەۋ، شەتتەتۋ، جۇمىستان شىعارۋ سياقتى بارلىق شارانى قولداندىق؛
- پوليسياعا قىلمىستىق ءىس قوزعاۋ تۋرالى ارىز جولدادىق جانە تەرگەپ-تەكسەرۋ بارىسىندا جينالعان بارلىق اقپاراتتى بەردىك؛
- تەرگەۋگە قولداۋ كورسەتىپ جاتىرمىز جانە رەتتەۋشىلەرمەن (سونىڭ ىشىندە قنردا-مەن) تۇراقتى ءوزارا ءىس-قيمىلدى جۇزەگە اسىرۋدامىز، بارلىق سۇرانىسقا دەرەۋ جاۋاپ بەرىپ جاتىرمىز؛
- ءوز سايتىندا (https://ffin.kz/news/42205) 2025 جىلعى 9 اقپاندا رەسمي كوزقاراسىمىزدى بىلدىردىك.
الايدا، جەكەلەگەن ينتەرنەت-رەسۋرستار بۇل ءىستى حابارلاي وتىرىپ، ماڭىزدى دەرەكتەردى ەلەمەي، اقپاراتتى بۇرمالاۋدا.
قوعامداعى قىسىم جانە بوپسالاۋ ارەكەتتەرى
2024 جىلدىڭ سوڭىنان باستاپ ءبىرقاتار ادام كومپانياعا قىسىم جاساۋ ارەكەتتەرىن باستادى، سونىڭ ىشىندە:
- سۇراتىلىپ وتىرعان سومانى تولەۋدەن باس تارتقان جاعدايدا جاريا كومپانيالارمەن جانە شاعىمدارمەن قورقىتۋ؛
- باق-تا، ونىڭ ىشىندە زارداپ شەككەندەر بولىپ تابىلمايتىن تۇلعالاردان تەكسەرىلمەگەن اقپاراتتى تاراتۋ؛
- تەرگەۋ قۇپياسىن قۇرايتىن اقپاراتتى جاريا ەتۋ، فاكتىلەرمەن ايلا-شارعى جاساۋ جانە ەموسيونالدى قىسىم كورسەتۋ.
سونىمەن بىرگە، قوعامدا «فريدوم فينانس» اق-تىڭ اتىنا تەرىس سيپاتتاعى بىرنەشە جاريالانىم پايدا بولعانعا دەيىن كومپانياعا ءارتۇرلى تۇلعالاردان باق-تا تەرىس جاريالانىمداردى بولدىرماۋ ماقساتىندا قوماقتىاقشامەن «جاعدايدى رەتتەپ بەرەمىز» دەگەن ۇسىنىستار كەلىپ تۇسە باستادى.
كومپانيا مۇنداي «ۇسىنىستاردان» باس تارتىپ، ولاردى بوپسالاۋ جانە كورپوراتيۆتى قىسىم جاساۋ ارەكەتى دەپ سانادى. مۇنداي «ۇسىنىستان» باس تارتقاننان كەيىن كەلىسىلگەن جانە بىرنەشە جىلدام جاريالانىم، ونىڭ ىشىندە «قازتاگ» حاا اگەنتتىگى ەكى كۇندە شىعارعان 12 ماتەريال شىقتى.
جاعدايلاردى ارالاستىرۋ جانە جالعان ايىپتاۋ تۋرالى
ءبىرقاتار باسىلىمدا ەكى ءتۇرلى ءىس ادەيى ارالاستىرىلعان:
1-جاعداي – ج. كاپاروۆا ت. بەكوۆقا قارسى.
ج. كاپاروۆا، سوڭعى جاريالانىمداردا دەرەككوز رەتىندە ءجيى ايتىلادى، ول ۆ. سۆەتوۆويدان زارداپ شەككەن جوق.ونىڭ بروكەرلىك شوتتارىندا شىعىندار بولعان جوق.
پروبلەمالىق جاعداي ج. كاپاروۆانىڭ اناسىندا پايدا بولدى، ونىڭ اناسى لوگينى مەن ءپارولىن «فريدوم فينانس» اق-تىڭ بۇرىنعى مەنەدجەرى ت. بەكوۆقا ونىڭ كومپانيادان كەتەتىنىن بىلە تۇرا بەردى. ت. بەكوۆ جۇمىستان كەتكەننەن كەيىن ولار بولەك اقىعا ىنتىماقتاستىق قاتىناس جاساۋعا ۋاعدالاستى، ج. قاپاروۆانىڭ اناسى ت. بەكوۆقا ونىڭ شوتىن باسقارۋ ءۇشىن اۆتوريزاسيالانعان دەرەكتەرىن (لوگيندەر مەن پارولدەر) بەردى. بۇل اقپارات ج. قاپاروۆانىڭ ءوزى كومپانيانىڭ جانە قنردا-نىڭ وكىلدەرىمەن بەتپە-بەت كەزدەسكەن كەزدە ۇسىنعان تۇسىندىرمەلەرمەن راستادى.
وسىدان كەيىن ج. قاپاروۆا پوليسياعا، ونىڭ ىشىندە ت. بەكوۆقا قارسى قىلمىستىق ءىس قوزعاۋ تۋرالى ارىز جولدادى.
قۇقىقتىق ايادا كەرەك ناتيجەگە قول جەتكىزبەگەندىكتەن، ول ينتەرنەتتە كومپانيا تۋرالى تەرىس اقپاراتتى بەلسەندى تۇردە جاريالاي باستادى.
ءارى قاراي، كومپانيانىڭ مالىمدەمەسى بويىنشا ۆ. سۆەتوۆويعا قارسى قوزعالعان ءىس تۋرالى بىلگەننەن كەيىن، ول زارداپ شەككەندەردىڭ كەيبىرىمەن بىرىگىپ، ونىڭ ىشىندە گ. يسايەۆامەن بىرلەسىپ كومپانياعا قوعامدىق ورىستە قىسىم كورسەتۋگە تىرىستى، ج. قاپاروۆا گ. يسايەۆامەن بىرگە سوڭعى جاريالانىمداردىڭ كوبىندە نەگىزگى اقپارات كوزى رەتىندە كورسەتىلگەن.
2-جاعداي — ۆ. سۆەتوۆوي.
بۇل قىلمىستىق ءىس كومپانيانىڭ باستاماسىمەن قوزعالدى. بۇرىنعى قىزمەتكەر كليەنتتەرى مەن ارىپتەستەرىن ءارتۇرلى سىلتاۋلارمەن اقشانى ونىڭ جەكە شوتتارىنا اۋدارۋعا نەمەسە قولما-قول بەرۋگە كوندىردى. ولاردىڭ كەيبىرەۋلەرىنە ۇنەمى كەرى اۋدارىمدار كەلىپ تۇسەتىن، بۇل سەنىمدىلىكتى ارتتىردى.
زارداپ شەككەندەردىڭ ناقتى سانى انىقتالعان جوق. كومپانياعا ءار ءتۇرلى ۋاقىتتا 14 ادام، پوليسياعا ءىستى تەرگەپ-تەكسەرۋ شەڭبەرىندە 11 ادام جۇگىندى.
جاقىندا، وسى ءىس بويىنشا تەرگەپ-تەكسەرۋدىڭ ءجۇرىپ جاتقانىنا قاراماستان، جەكەلەگەن جابىرلەنۋشىلەردىڭ ءوتىنىشى بويىنشا ۆ. سۆەتوۆويعا قاتىستى سول ەپيزود بويىنشا ەكىنشى ءىس قوزعالدى.
مەديا جاۋاپكەرشىلىگى تۋرالى
ءبىرقاتار ينتەرنەت-باسىلىمنىڭ ماتەريالدارىندا مىنالار:
- دايەكسىز جانە راستالماعان مالىمەتتەر؛
- ەموسيونالدى ايىپتاۋ؛
- بۇرمالانعان دەرەكتەر، ولاردىڭ بايلانىسى جانە رەتتىلىگى؛
- ناقتى زارداپ شەكپەگەن ادامداردىڭ دايەكسوزدەرى قامتىلادى.
نەگىزىندە، مۇنداي ناۋقان كومپانيانىڭ زاڭسىز «سوتتان تىس ەسەپ ايىرىسۋعا» قاتىسۋدان باس تارتۋىنا جاۋاپ رەتىندە ۇيىمداستىرىلعان PR شابۋىلى بولىپ تابىلادى.
كومپانيا باسىلىمداردىڭ بىرىنە ماقالانى الىپ تاستاۋ، اقپاراتتى جوققا شىعارۋدى جاريالاۋ جانە جالعان اقپاراتتى تاراتۋدى توقتاتۋ تۋرالى تالاپپەن سوتقا دەيىنگى شاعىم جىبەردى.
«فريدوم فينانس» اق جۋرناليست ماماندىعىن جانە ءسوز بوستاندىعى قاعيداتتارىن قۇرمەتتەيدى، ءبىراق باق-تان قۇقىق، ەتيكا جانە فاكت-چەكينگ نورمالارىن ساقتايدى دەپ كۇتەدى.
- تۋىنداعان وقىس وقيعا تۋرالى اقپاراتتى العان كەزدە بەكىتىلگەن حاتتاماعا سايكەس جاۋاپ بەردى - ىشكى تەرگەپ-تەكسەرۋ جۇرگىزىپ، قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنا حابارلادى؛
- ۆ. سۆەتوۆويدىڭ ىس-ارەكەتىن مۇقيات تەرگەپ-تەكسەرۋ ءۇشىن قىلمىستىق ءىس قوزعاۋعا باستاماشى بولدى؛
- تەرگەۋمەن بەلسەندى ىنتىماقتاستىقتى جۇزەگە اسىرۋدا جانە رەتتەۋشى ورگانداردىڭ بارلىق سۇراعىنا جاۋاپ بەرۋدە؛
- PR شابۋىلىنا، قوعامدىق قىسىمعا جانە جەكەلەگەن تۇلعالاردىڭ بوپسالاۋ ارەكەتتەرىنە تاپ بولدى؛
- قۇقىقتىق ايا شەڭبەرىندە ارەكەت ەتەدى، وعان جوعارىدا اتالعان جاعدايلاردى حابالايتىن زارداپ شەككەن ادامدار مەن باق-تى شاقىرادى.
كومپانيا جالا جابۋعا مۇلدەم توزىمدىلىك تانىتپايدى دەگەن قاعيداتتى ۇستانادى جانە ءوزىنىڭ ىسكەرلىك بەدەلىن سوت تارتىبىمەن قورعاۋعا، سونىڭ ىشىندە جالعان اقپارات تاراتقان ادامدار مەن ۇيىمداردى جاۋاپقا تارتۋعا قۇقىلى.
كومپانيا وسى مۇمكىندىكتى پايدالانىپ، كليەنتتەرگە زيانكەستەردىڭ قۇربانى بولماۋ ءۇشىن مىنالار جايىندا ەسكەرتەدى:
- شوتتارىڭىزدى تەك كومپانيانىڭ رەسمي دەرەكتەمەلەرى بويىنشا تولتىرىڭىز؛
- ينۆەستيسيالاۋ ءۇشىن تەك ءوز مەنشىكتى شوتىڭىزدى پايدالانىڭىز؛
- اۆتوريزاسيالانعان دەرەكتەرىڭىزدى (لوگيندەر مەن پارولدەردى) ەشقاشان ءۇشىنشى تۇلعالارعا (ونىڭ ىشىندە كومپانيانىڭ قىزمەتكەرلەرىنە) بەرمەڭىز؛
- اۆتوريزاسيالىق تەلەفون ءنومىرىڭىزدى ءۇشىنشى تاراپ نومىرلەرىنە وزگەرتپەڭىز.
ەگەر سىزگە ءۇشىنشى تۇلعادان (ونىڭ ىشىندە كومپانيا قىزمەتكەرىنەن) جوعارىدا كورسەتىلگەن ارەكەتتەردىڭ بىرەۋىن جاساۋ نەمەسە اقشانى وسىنداي تۇلعاعا جەكە اۋدارۋ تۋرالى ۇسىنىس كەلىپ تۇسسە، ودان باس تارتىڭىز دا، كومپانياعا وسى وقيعا تۋرالى ونىڭ قولداۋ قىزمەتىنە 7555 ءنومىرى بويىنشا قوڭىراۋ شالۋ نەمەسە كومپلاەنس-قىزمەتتىڭ: hotline.compliance@ffin.kz پوشتاسىنا ءوتىنىش جازۋ ارقىلى حابارلاڭىز.
