ارينە، ەلىمىزدە جەردىڭ استى مەن ءۇستى شيكىزاتقا تولى دەسەك تە، ونىڭ دا تاۋسىلاتىن كۇنى تۋادى. سەمەنت ءوندىرۋ، مەتاللۋرگيا جانە اۋىر حيميا ونەركاسىبى سياقتى ەنەرگيانى كوپ قاجەت ەتەتىن ونەركاسىپ ورىندارى قورشاعان ورتانى لاستاپ، حالىقتىڭ دەنساۋلىعىنا زيانىن تيگىزەدى. سەبەبى، اۋاداعى ۋلى زاتتار، شاڭ، كۇكىرت ديوكسيدى جانە ازوت وكسيدتەرى ادامنىڭ ومىرىنە ءقاۋىپتى.
قازاقستاندا ەنەرگيا كوزىنىڭ 50 پايىزدان استامى كومىردىڭ ۇلەسىنە تيەسىلى. ال جاڭارتىلعان ەنەرگيا كوزىنىڭ جالپى ۇلەسى 5 پايىزعا دا جەتپەيدى. سونىڭ سالدارىنان ەلىمىز اۋانىڭ لاستانۋ يندەكسى كورسەتكىشىندە الەم بويىنشا 64-ورىندا تۇر.
قازاقستاننىڭ جاڭا ەكولوگيالىق كودەكسىندە بەلگىلەنگەن نەگىزگى شارانىڭ ءبىرى – ۇزدىك قولجەتىمدى تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋ، اۋا مەن سۋدىڭ لاستانۋىنا جول بەرمەۋ، قالدىقتاردىڭ كولەمىن ازايتۋ جانە ەنەرگيا تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ ارقىلى پارنيكتىك گاز شىعارىمىن ازايتۋعا كۇش سالۋ.
بۇگىندە ەۋرووداق WECOOP جوباسى اياسىندا حالىقارالىق جاسىل تەحنولوگيالار جانە ينۆەستيسيالىق جوبالار ورتالىعى (IGTIC) ارقىلى قازاقستانداعى انتروپوگەندىك لاستانۋدىڭ كولەمىن قىسقارتىپ، ءتيىستى سەكتورلارعا جاسىل ينۆەستيسيا تارتۋ ءۇشىن تەحنيكالىق كومەك كورسەتەتىنىن جەتكىزدى.
ەۋروپالىق وداقتىڭ قازاقستانداعى ەلشىسى سۆەن-ولوۆ كارلسسوننىڭ ايتۋىنشا، قازاقستان ءوندىرىس پەن ءونىمدى تۇتىنۋداعى ەنەرگيا تيىمدىلىگىن ارتتىرۋعا، جاڭارتىلعان ەنەرگيا كوزدەرىن پايدالانۋعا يكەمدەلۋگە، سونداي-اق ۇزدىك قولجەتىمدى تەحنولوگيانى ەنگىزۋ جانە پايدالانۋ ارقىلى پارنيكتىك گازدار شىعارىمدارىن ازايتۋعا تولىقتاي مۇمكىندىگى بار. ماسەلەن، ەلشى قازاقستاندا جەل ەنەرگەتيكاسىنىڭ الەۋەتى 2030 جىلعا قاراي ون ەسە جوعارىلايتىنىن قاپەرگە سالدى. شىن مانىندە، ءقازىر ەلىمىزدە كۇن جانە جەل ەنەرگياسىن وندىرەتىن قۋات جەتكىلىكتى. ەگەر شەتەل تاجىريبەسىنە سۇيەنىپ، ناقتى جوسپار بويىنشا جۇمىس ىستەسەك، قازاقستان ايماقتاعى بالامالى ەنەرگەتيكانى دامىتۋدا تابيعي كوشباسشىعا اينالا الادى. ارينە، جاسىل بيزنەسكە قارجىلىق قولداۋ جاسالسا، پرەزيدەنت ۋادە ەتكەندەي ەلىمىز 2060 جىلعا قاراي كومىرتەگى بەيتاراپتىعىنا قول جەتكىزە الادى دەپ سەنەمىز. سەبەبى، ەۋرووداق وكىلدىگى بۇۇ تۇراقتى دامۋ ماقساتتارىن قولداۋشى رەتىندە قازاقستان جانە ورتالىق ازيا ەلدەرىمەن ىنتىماقتاستىعىن وسى باعىتتا ارتتىرىپ وتىر.
«بۇۇ-مەن تىعىز بايلانىس ورناتۋ ارقىلى ءبىز قازاقستاننىڭ جانە ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ تۇراقتى دامۋعا دەگەن ۇمتىلىسىن ۇنەمى قولدايمىز. وسى تۇرعىدا ورتالىق ازيا ەلدەرىندەگى الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق جاعدايدى قاداعالاپ، ءبىلىم الماسۋدى قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعان «تۇراقتى دامۋدىڭ ورتالىق ازيا پلاتفورماسى» وڭىرلىك باعدارلاماسىن ىسكە قوستىق. بۇل ەو-تىڭ ايماقتىق باعدارلامالارىنىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى»، – دەدى ەۋروپالىق وداقتىڭ قازاقستانداعى ەلشىسى سۆەن-ولوۆ كارلسسون.
بۇگىندە وسى ىنتىماقتاستىقتى قولداۋ ءۇشىن قورشاعان ورتا جانە كليماتتىڭ وزگەرۋى جونىندەگى جۇمىس توبى (WGECC) جۇيەلى تۇردە جۇمىس ىستەيدى. سونداي-اق، بۇل جوبا ەو جانە تمد ەلدەرىنىڭ قاتىسۋىمەن قورشاعان ورتا جانە سۋ رەسۋرستارى سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىق پلاتفورماسى اياسىندا جۇزەگە اسىپ كەلەدى. بۇل پلاتفورما 2009 جىلى يتاليانىڭ توراعالىعىمەن قۇرىلعانىن ايتا كەتكەن ءجون.
قازىرگى ۋاقىتتا ەو-دا تەحنيكالىق ىنتىماقتاستىق بويىنشا جالپى سوماسى شامامەن 100 ميلليون ەۋرونى قۇرايتىن سۋ-ازىق-تۇلىك-ەنەرگەتيكا قاتىناسىندا سۋدى، ەنەرگيانى تۇراقتى پايدالانۋ جانە قورشاعان ورتاعا دەگەن قۇرمەتتى ارتتىراتىن ون بەس ايماقتىق باعدارلاما بار. مۇنىڭ قاتارىنا كليمات، سۋ جانە قورشاعان ورتانى قورعاۋ بويىنشا ىنتىماقتاستىقتى جولعا قوياتىن باستامالاردى قولدايتىن WECOOP جوباسى جانە ورتالىق ازياداعى سۋ جانە ەنەرگەتيكا جونىندەگى باعدارلاماسى (CAWEP) دا ەنەدى. سونداي-اق، جىل سوڭىنا دەيىن ورتالىق ازيادا تۇراقتى ەنەرگەتيكالىق بايلانىستاردى قۇرۋعا باعىتتالعان جاڭا ايماقتىق جوبا (SECCA) ىسكە قوسىلماقشى. ونىڭ اياسىندا ەۋروپالىق وداقتىڭ وزىق تاجىريبەسىنە سايكەس، ورتالىق ازيادا اناعۇرلىم تۇراقتى ەنەرگەتيكالىق تەڭگەرىمگە قول جەتكىزۋ جونىندەگى شارالاردى ىلگەرىلەتۋ جوسپارلانىپ وتىر.
